"ქართული ოცნება" კონფედერაციის შესახებ | ხედვა აფხაზეთიდან
„ქართული ოცნება“ კონფედერაციის შესახებ
პარტია “ქართული ოცნება“ აცხადებს, რომ ახალ პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობა სჭირდება, რათა შემდგომში შეიტანოს შესაბამისი ცვლილებები საქართველოს კონსტიტუციაში ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით – ბუნებრივია, საუბარია აფხაზეთზე.
გენერალური მდივანი აცხადებს, რომ ამ ცვლილებების გარეშე “ტერიტორიული მთლიანობა“ ვერ აღდგება. ეს საკმაოდ უცნაური განცხადებაა, რადგან საქართველოს მოქმედი ძირითადი კანონი ისედაც ითვალისწინებს აფხაზეთის, როგორც ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსს. ანუ არსებული საკანონმდებლო ბაზა სავსებით საკმარისია “ტერიტორიული მთლიანობის“ პრინციპის ჩარჩოში მოსაქცევად.
მაგრამ ჩვენ სხვა რამეზე ვსაუბრობთ და ეს სხვა რამეა კონფედერაცია, რადგან ასეთი კავშირის შექმნის პროცედურა შეუძლებელია ურთიერთაღიარების გარეშე. ანუ თავიდან საქართველომ უნდა აღიაროს აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობა და მხოლოდ ამის შემდეგაა შესაძლებელი კონფედერაციის შექმნა – ამის გარეშე სხვა გზა არ არსებობს.
გაზეთ “ჩეგემსკაია პრავდას“ რედაქტორმა ინალ ხაშიგმა ისტორიკოს და პოლიტოლოგ ასტამურ ტანიასთან განიხილა ახალი რაუნდი კონფედერაციის შესახებ და რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს ამაზე სოხუმს.
ინტერვიუს სრული ტექსტი:
ინალ ხაშიგი: გამარჯობა, ეთერშია “ჩეგემსკაია პრავდა”. დღეს განვიხილავთ არჩევნებს საქართველოში, რომელიც მოიცავს აფხაზურ კონტექსტსაც. ეს საკითხი სულ უფრო აქტუალური ხდება პოლიტიკურ დღის წესრიგში. ჩვენი სტუმარია მთავარი პოლიტიკური ექსპერტი ასტამურ ტანია. ასტამურ, შუადღე მშვიდობისა. „ქართულმა ოცნებამ“ და ბიძინა ივანიშვილმა პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობის აუცილებლობის შესახებ განაცხადეს.
ისინი ცდილობენ მოიპოვონ ამომრჩეველთა მხარდაჭერა კონსტიტუციის შესწორების მიზნით, მათ შორის საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად. მოსალოდნელია ცვლილებები ქვეყნის ადმინისტრაციულ სტრუქტურაში. ამ საკითხზე მოსაზრებები ორად იყოფა. „ქართული ოცნების“ ბევრი ოპონენტი აცხადებს, რომ ეს ბლეფია. მე განსხვავებული აზრი მაქვს, მაგრამ შენი აზრი მაინტერესებს. როგორ უყურებ ამას?
ასტამურ ტანია: გამარჯობა. ახლა ძნელია ამ კითხვაზე ზუსტი პასუხის გაცემა. ჯერ ერთი, ხდება ისე, რომ გულწრფელი ზრახვებიც კი ყოველთვის არ სრულდება. მეორეც, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ არჩევნების დროს პოლიტიკური ძალები ხშირად მიმართავენ პოპულიზმს. თუმცა ნაწილობრივ გეთანხმები.
ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო საქართველოს ხელისუფლების განცხადება, სააკაშვილისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის პასუხისმგებლობის შესახებ, 2008 წლის მოვლენებზე. ეს არის სერიოზული განცხადება, რომელიც უშედეგოდ არ ჩაივლის. რა თქმა უნდა, „ქართულ ოცნებას“ შეიძლება დააბრალონ პრორუსული ნარატივების მხარდაჭერა, მაგრამ მნიშვნელოვანია რომ ჩვენ ცოტა დავშორდეთ დღევანდელ კონტექსტს და დავუბრუნდეთ 2008 წლის კონტექსტს.
მაშინ საერთაშორისო კომისია ჰაიდი ტალიავინის ხელმძღვანელობით მივიდა დასკვნამდე, რომ სწორედ საქართველო იყო პასუხისმგებელი 2008 წელს საომარი მოქმედებების დაწყებაზე. მნიშვნელოვანია ეს გათვალისწინებული იყოს ისეთი საკითხების განხილვისას, როგორიცაა ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონის მიზანშეწონილობა. რა თქმა უნდა, ეს აუცილებლად არ გამოიწვევს მყისიერ ცვლილებებს, მაგრამ სავარაუდოდ იქნება დიალოგის შედეგი, რომელშიც სასწრაფოდ არის საჭირო აფხაზური მხარის მონაწილეობა.
აფხაზეთის წარმომადგენლების გარეშე ძნელია კონფლიქტის მოგვარების პროგრესზე საუბარი. ასევე მიმაჩნია, რომ 2008 წლის ფაქტების აღიარება არის ნაბიჯი პოლიტიკური კონტექსტის შეცვლისკენ. ვფიქრობ, შემდეგი ლოგიკური ნაბიჯი არის 1992 წელს კონფლიქტის დაწყებაზე პასუხისმგებლობის აღიარება.
ქართულ საზოგადოებაში ამაზე თითქმის არ საუბრობენ. მიუხედავად იმისა, რომ, მაგალითად, შევარდნაძემ, უკვე გადამდგარმა, აღიარა, რომ ქართული მხარე იყო პასუხისმგებელი 1992 წელს საომარი მოქმედებების დაწყებაზე და ეს პასუხისმგებლობა თენგიზ კიტოვანს დააკისრა.
ასევე საინტერესოა ყარყარაშვილის ინტერვიუ, რომელშიც ის აღიარებს, რომ ქართველი სამხედროების ქმედებებმა მასობრივი აღშფოთება გამოიწვია აფხაზეთში. პასუხისმგებლობის აღიარება მნიშვნელოვანი ნაბიჯია პოლიტიკური ლანდშაფტის შეცვლისა და დიალოგის პირობების შესაქმნელად. თუ ქართული ოცნება გააგრძელებს ამ მიმართულებით სვლას, შესაძლოა კონფლიქტის ირგვლივ კონტექსტი შეიცვალოს.
ინალ ხაშიგი: ქართული ოცნებისა და ივანიშვილის ქმედებების ლოგიკა, პრინციპში, ნათელია. ისინი რუსეთთან ურთიერთობების აღდგენას და შიდა საკითხების, მათ შორის ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებული საკითხების მოგვარებას ცდილობენ. ახლა უფრო ნათელი ხდება მათი განზრახვები: საქართველოს ტერიტორიული სტრუქტურის შესაცვლელად მათ კონსტიტუციაში ცვლილებები სჭირდებათ. საქართველოს კონსტიტუციაში აფხაზეთი წერია, როგორც ავტონომიური რესპუბლიკა და თუ იტყვიან, რომ ეს საკმარისი არ არის, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ საუბარია კონფედერაციაზე.
ასტამურ ტანია: ამ ლოგიკას აქვს არსებობის უფლება, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი შესაძლო ვარიანტი.
ინალ ხაშიგი: მართალია, მაგრამ ვფიქრობ, რომ მთავარი აქცენტი რუსეთთან ურთიერთობების აღდგენაზე გაკეთდება. თუმცა, ეს შეუძლებელი იქნება 2008 წლის მოვლენების გადახედვის გარეშე, როდესაც რუსეთმა თითქოსდა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთის ოკუპაცია მოახდინა. ამ პროცესში გადამწყვეტ როლს ასრულებს კანონი „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“. მისი გაუქმების გარეშე, რუსეთთან ურთიერთობის აღდგენისკენ მიმართული ნებისმიერი ქმედება უაზრობად ჩანს. სავსებით შესაძლებელია, რომ საუბარი იყოს ყოვლისმომცველ მიდგომაზე, მათ შორის ნატოსთან მიმართებაში საქართველოს პოზიციის გადახედვაზე.
ასტამურ ტანია: სამართლებრივი პრობლემების გადაჭრის აუცილებლობაზე საუბრობთ.
ინალ ხაშიგი: ეს არ არის მხოლოდ სამართლებრივი პრობლემები, არამედ იდეოლოგიური და მენტალური პრობლემებიც.
ასტამურ ტანია: დიახ, ეს კიდევ უფრო რთულია.
ინალ ხაშიგი: რა თქმა უნდა, მაგრამ სანამ არსებობს კანონი ოკუპაციის შესახებ, ეს ხელს შეუშლის ნებისმიერ პროგრესს ამ მიმართულებით. ვფიქრობ, საქართველო მალე დაიწყებს ოკუპირებული ტერიტორიების ნარატივისაგან დაშორებას. ბევრი ასპექტია, რომელიც კომპლექსურად უნდა განიხილებოდეს და ამ კანონის გაუქმება ერთ-ერთი მათგანია. შესაძლოა, „ქართული ოცნება“ ნატოში გაწევრიანების სურვილის კონსტიტუციიდან ამოღებას გეგმავს.
ასტამურ ტანია: მათ უკვე გააკეთეს განცხადება სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან ურთიერთობებში შესაძლო ცვლილებების კონტექსტში. მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ საქართველოს კონსტიტუციაში სამხრეთ ოსეთის სტატუსი განსხვავდება აფხაზეთის სტატუსისგან. ეს მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ. აფხაზეთის გარდა არსებობს სამხრეთ ოსეთი. საქართველოს მოქმედი კონსტიტუციით არ არის გათვალისწინებული აფხაზეთის მსგავსი სტატუსი. კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ მიღებულ იქნა იმ პირობებში, როდესაც საქართველოს არ ჰქონდა სხვა გზა ეპასუხა რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარებაზე.
ეს კანონი უფრო პროპაგანდისტული ნაბიჯი იყო, რომელიც მიმართული იყო შიდა აუდიტორიისთვის. მან გაანადგურა დიალოგის პლატფორმა, რომელიც ადრე არსებობდა და ეფექტურად ფუნქციონირებდა. შედეგად, ვითარება ჩიხში შევიდა და ქართველების და აფხაზების ახალ თაობას აღარ ახსოვს, რომ ოდესღაც აფხაზეთთან მოლაპარაკება მიმდინარეობდა.
ამიტომ, ამ კანონის გაუქმება მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ რუსეთის, აფხაზეთისა თუ სამხრეთ ოსეთისთვის, არამედ თავად საქართველოსთვისაც. რაც შეეხება კონსტიტუციაში ცვლილებებს, მე ვერ ვხედავ კონფედერაციის შექმნის პერსპექტივას, რადგან საქართველოს კონსტიტუციის ცვლილებით კონფედერაციის შეთავაზება არ შეიძლება, რადგან ეს იქნება ცალმხრივი აქტი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის ფარგლებში.
აფხაზეთთან ფედერალური ურთიერთობის დამყარების ნებაც რომ გაჩნდეს საქართველოში, ჩვენც გვაქვს ჩვენი კონსტიტუცია. ამიტომ, არ უნდა შეიქმნას ახალი ჩიხური სიტუაცია, ერთი ჩიხის მეორით შეცვლით.
ჩემი აზრით, ქართულ და აფხაზურ მხარეებს შეუძლიათ შეცვალონ ზოგადი კლიმატი და კონტექსტი, რადგან პოლიტიკა ყოველთვის კონტექსტზეა დამოკიდებული. საგარეო პოლიტიკა, კერძოდ, არის რეაქცია იმაზე, რაც ჩვენს ირგვლივ ხდება. თუ კონტექსტი შეიცვლება, შეიცვლება მხარეთა საგარეო პოლიტიკაც. მნიშვნელოვანია ეს გვესმოდეს. რა შეიძლება გაკეთდეს ამისთვის?
პირველ რიგში გაუქმდეს კანონი ოკუპირებულ ტერიტორიების შესახებ ან შერბილდეს მისი მუხლები, რომლებიც აფერხებს დიალოგს აფხაზურ მხარესთან.
უნდა შეიქმნას მოლაპარაკების ფორმატი იმ საკითხების გადასაჭრელად, რომლებიც ორივე მხარეს ეხება, განსაკუთრებით სასაზღვრო ტერიტორიებთან მცხოვრებ მოსახლეობას. ეს არის ეკონომიკური და ჰუმანიტარული საკითხები, ადამიანის უფლებები, ასევე ნაბიჯები ნდობის აღდგენის მიმართულებით. ეს ზომები ხელს შეუწყობს ხელსაყრელი კლიმატის შექმნას, რომელიც მომავალში უფრო რთული საკითხების განხილვის საშუალებას მოგვცემს. აქ ფრთხილად უნდა ვიყოთ.
ინალ ხაშიგი: როცა კონტექსტზე საუბრობთ, ამას გულისხმობთ?
ასტამურ ტანია: დიახ, ახლა შეუძლებელია გლობალური პოლიტიკური პრობლემების ან სახელმწიფო-სამართლებრივი ურთიერთობის საკითხების გადაჭრა. რთულია. მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია გავუმკლავდეთ უფრო მარტივ, მაგრამ არანაკლებ მნიშვნელოვან საკითხებს, რაც უკვე აღვნიშნე.
თუ შესაძლებელი იქნება მათ გადასაჭრელად მუდმივი მოლაპარაკებების პლატფორმის შექმნა – ეკონომიკური, ჰუმანიტარული, სატრანსპორტო და სავაჭრო საკითხები – ეს მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება. მას შემდეგ, რაც ჩვენ გვექნება მექანიზმი მსგავს პრობლემებთან გამკლავებისთვის, დროთა განმავლობაში შეიძლება უფრო რთული თემების განხილვა.
სამხრეთ კავკასიაში ვითარება შეიძლება შეიცვალოს და ჩვენ არ შეგვიძლია ვიწინასწარმეტყველოთ რა მოხდება, ასევე სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ურთიერთობები და გარე აქტორების კონფიგურაცია. ჩვენ ვიცით ისტორიაში მაგალითები, როდესაც კავკასიაში, მართალია ცოტა ხნით, მაგრამ არსებობდა ამიერკავკასიის ფედერაცია. ახლა ეს ფანტასტიკურად გამოიყურება, მაგრამ შესაძლებელია, რომ მომავალში სამხრეთ კავკასიაში ზენაციონალური ორგანოები გამოჩნდნენ, რათა ხელი შეუწყონ თანამშრომლობას სატრანზიტო და საბაჟო საკითხებში. ასეთ ცვლილებებს ვერ გამოვრიცხავთ, რადგან ჩვენს დროში მსოფლიო წესრიგში ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი გარდაქმნები მოხდა.
ინალ ხაშიგი: მე გამოვდივარ იქიდან, რაც საქართველოში ხდება. იქ გაურკვევლობაა, მაგრამ მაქვს განცდა, რომ მოსკოვსა და თბილისს შორის მჭიდრო კონტაქტია. სხვაგვარად ასეთი მოვლენები არ მოხდებოდა.
ასტამურ ტანია: მაგრამ ეს ახალი არ არის. არის შვეიცარიის წარმომადგენლობა, რომლებიც დე ფაქტო ასრულებენ რუსეთის საელჩოს ფუნქციებს საქართველოში და საქართველოსას რუსეთში. დიდი ხანია მუშაობენ, ამიტომ არის კონტაქტი.
ინალ ხაშიგი: ამაზე არ ვსაუბრობ.
ასტამურ ტანია: კომუნიკაციის სხვა დონეს გულისხმობ?
ინალ ხაშიგი: დიახ, მე არ ვსაუბრობ საკონსულო ფუნქციებზე. საუბარია სერიოზულ პოლიტიკურ დიალოგზე და, როგორც ჩანს, მასში აფხაზეთი საერთოდ არ მონაწილეობს. არის შიში, რომ ქართველებს სჯერათ…
ასტამურ ტანია. საიდან მოიტანე ეს ინფორმაცია?
ინალ ხაშიგი: ეს მხოლოდ ჩემი განცდებია. ჩემს შეგრძნებებზე ვსაუბრობ. ჩვენ არ შეგვიძლია ვისაუბროთ რაიმეზე, როგორც ფაქტზე. მე უბრალოდ ვარაუდებს ვაკეთებ იმის მიხედვით, რასაც ვხედავ. ეს სურათი შეიძლება არ შეესაბამებოდეს რეალობას.
ასტამურ ტანია: თქვენ აღნიშნეთ, რომ საქართველოში აგენტების შესახებ კანონის მიღებას მოსკოვის გავლენას უკავშირებთ?
ინალ ხაშიგი. დიახ, ეს ერთ-ერთი ფაქტორია.
ასტამურ ტანია: ეჭვი მეპარება. მოსკოვმა კარგად იცის, რომ საქართველოში მასიურად, რბილად რომ ვთქვათ, არც ისეთი კეთილგანწყობაა რუსეთის მიმართ. ეს იყო ჯერ კიდევ 2008 წლამდე. წარმოიდგინეთ, სხვათა შორის, ეს არსებობდა 2008 წლამდე, ამიტომ ახალი არაფერია.
საქართველოში საზოგადოება, რბილად რომ ვთქვათ, ფრთხილობს რუსეთთან მიმართებაში. თუნდაც ვივარაუდოთ, რომ თბილისში არის მთავრობა, რომელიც მზად არის გაითვალისწინოს რუსეთის ინტერესები, აზრი არ აქვს მოსკოვის მხრიდან ისეთი დავალებების მიცემას ლოიალობის დემონსტრირებისთვის, რამაც შეიძლება შეარყიოს მისი პოზიცია. ამაში აზრს ვერ ვხედავ. გარდა ამისა, რუსეთის წარმომადგენლების ურთიერთობის გამოცდილება, თუნდაც აფხაზეთის წარმომადგენლებთან, აჩვენებს, რომ ისინი არ იქცევიან უხეშად. შესაბამისად, ამ კანონის მიღების მიზეზები, დიდი ალბათობით, ქართული ელიტის შიდა ინტერესებს უკავშირდება და არა რუსეთის გავლენას.
ინალ ხაშიგი: გასაგებია, რომ ქართულ საზოგადოებას ზოგადად უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს რუსეთის მიმართ და მხოლოდ ერთი კანონით ეს აზრი არ იცვლება. მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ბოლო 30 წლის განმავლობაში ქართული საინფორმაციო და იდეოლოგიური მანქანა მუშაობდა იმიჯის შესაქმნელად, რომ საქართველო დასავლეთისკენ უნდა წასულიყო და რომ მათ უბედურებაში საბჭოთა კავშირი და შემდეგ რუსეთი იყო დამნაშავე. ეს აზრი მყისიერად არ შეიცვლება. მოსკოვის შესახებ შეხედულებების შეცვლას დრო დასჭირდება.
ასტამურ ტანია: შეიძლება დავამატო?
კანონი უცხოური აგენტების შესახებ შესაძლოა ასევე გახდეს სიგნალი განვითარების ვექტორის ცვლილების შესახებ: საქართველომ შესაძლოა შეამციროს აქცენტი ევროკავშირთან ინტეგრაციაზე, ამასთანავე შეინარჩუნოს გაწევრების შესახებ რიტორიკა.
ინალ ხაშიგი: რა თქმა უნდა. ვეთანხმები, რომ „ქართულ ოცნებას“ აქვს საკუთარი ინტერესები, რაც შეიძლება ემთხვეოდეს რუსეთის ინტერესებს უცხოური აგენტების შესახებ კანონის კონტექსტში. „ქართულმა ოცნებამ“ შესაძლოა პოლიტიკური ორგანიზაციების, მედიისა და სხვა სფეროების გაკონტროლება მოისურვოს. უცხოური აგენტების შესახებ კანონი ასევე შეიძლება გახდეს განვითარების ვექტორის ცვლილების სიგნალი.
საქართველომ შესაძლოა შეამციროს აქცენტი ევროკავშირში ინტეგრაციაზე გაწევრების შესახებ რიტორიკის შენარჩუნებით. სინამდვილეში, შიდა კანონები და პოლიტიკა შეიძლება არ ემთხვეოდეს ევროპულ სტანდარტებს, რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს ევროინტეგრაციისკენ მისწრაფებების შეზღუდვა.
ასტამურ ტანია: მახსოვს, ვლადისლავ არძინბამ იხუმრა: „ჩვენ დასავლეთზე ვართ ორიენტირებული, დასავლეთით კი ჩვენთვის რუსეთია“. საქართველოშიც იგივე სიტუაციაა – რუსეთი დასავლეთსა და საქართველოს შორისაა. პრობლემა ის არის, რომ პროპაგანდა ვერ გააუმჯობესებს ურთიერთობას რუსეთთან. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ რეგიონში არსებული რეალური მდგომარეობა.
ნატოში ინტეგრაცია საქართველოსთვის ბუნდოვან პერსპექტივად რჩება, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ უკრაინის ევროკავშირში ინტეგრაციასთან დაკავშირებული მომავალი სირთულეები იქნება. უკრაინაში კონფლიქტის დასრულების შემდეგ, უკრაინის ევროკავშირში ინტეგრაციის საკითხი უსაფრთხოებასთან და მატერიალურ ხარჯებთან დაკავშირებული სერიოზული პრობლემა გახდება.
ამიტომ, საქართველო, რომელიც მდებარეობს ევროკავშირის საზღვრებიდან შორს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ გახდეს ევროკავშირის გაფართოების პრიორიტეტი. ამავდროულად, ევროპა, აშშ და თურქეთი საქართველოს უყურადღებოდ არ დატოვებენ და შეეცდებიან მის ინტეგრაციას თავიანთი სტანდარტების შესაბამისად. საქართველო იძულებული იქნება მანევრირება მოახდინოს მთავარ მოთამაშეებს შორის, რაც გავლენას მოახდენს მის ევროინტეგრაციის მისწრაფებებზე და გამოიწვევს ამ პროცესების შენელებას.
ასევე არ უნდა დაგვავიწყდეს თურქეთის გავლენა, რომელსაც საქართველოზე ახორციელებს მნიშვნელოვან ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და უსაფრთხოების მიმართულებით, მიუხედავად საკუთარი სირთულეებისა ევროკავშირში ინტეგრაციასთან დაკავშირებით. ამიტომ, როდესაც ქართველი პოლიტიკოსები საუბრობენ აფხაზეთთან ურთიერთობის მოწესრიგებაზე, უნდა გაითვალისწინონ, რომ აფხაზი ხალხი არა მხოლოდ ეთნოსია, არამედ ერია და ამიტომ აფხაზი ერის არსებობის აღიარება აუცილებელია.
ინალ ხაშიგი: აფხაზეთის ხელისუფლების აღიარებაზეც არის საუბარი, არა?
ასტამურ ტანია: დიახ, აფხაზი ერი ყველა თავისი ატრიბუტით – იდეოლოგიით, პოლიტიკური ინსტიტუტებით, საზღვრებით, იდეებით თავისი ადგილის, ისტორიისა და ისტორიული მისიის შესახებ. ამ მხრივ ჩვენ და ქართველები განვითარების მსგავს საფეხურზე ვართ, ერის ჩამოყალიბების საფეხურზე. ჩვენ მნიშვნელოვანი ეტაპი გავიარეთ, მაგრამ საზოგადოება ჯერ არ არის მზად, უარი თქვას თავის ეროვნულ მახასიათებლებზე.
ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი სირთულე. სხვათა შორის, ვამჩნევ, რომ ქართველები, ისევე როგორც „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერები, ასევე მისი მოწინააღმდეგეები, არ აღიარებენ აფხაზი ერის არსებობას. თუმცა საბჭოთა პერიოდში აღიარებული იყო აფხაზი ერის არსებობა.
საბჭოთა ენციკლოპედიურ ლექსიკონს თუ გადაშლით, ნახავთ, რომ აფხაზები საბჭოთა ერად იყო დასახელებული. საბჭოთა ისტორიოგრაფიაში ერები იყოფოდნენ კაპიტალისტებად და სოციალისტებად. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ კონფლიქტი მაშინ დაიწყო, როდესაც საქართველომ ცალმხრივად დაიწყო იმ პოლიტიკური ინსტიტუტების გაუქმება, რომლებიც უზრუნველყოფენ აფხაზი ერის საქმიანობას.
ეს გასათვალისწინებელია მხარეთა ურთიერთობის მოგვარების გზების ძიებაში. დიახ, ორივე მხარე დაინტერესებულია კონფლიქტის მოგვარებით. ჩვენ არ შეგვიძლია სამუდამოდ დავრჩეთ კონფლიქტურ მდგომარეობაში და ველოდოთ რაიმე სახის გარე ჩარევას. „ქართულმა ოცნებამ“ გადადგა სწორი ნაბიჯები და ვნახოთ, რა იქნება არჩევნების შემდეგ.
ინალ ხაშიგი: მე მინდა დავბრუნდეთ აფხაზეთში, რადგან ის კვლავ როგორც დამკვირვებელი ისე გამოიყურება ამ პროცესში. საქართველოში სერიოზული ცვლილებებია, დისკუსიები და ა.შ. ასევე არსებობს მოსკოვსა და თბილისს შორის კონტაქტების ეჭვი, რომლებშიც შესაძლოა აფხაზეთის საკითხი განიხილებოდეს. ჯერჯერობით, დამკვირვებლის როლში ვრჩებით და საქართველოს ხელისუფლების განცხადებებზე განსაკუთრებულად არ ვრეაგირებთ.
თუმცა, დამკვირვებლის პოზიციას რაიმე განსაკუთრებული უპირატესობა არ მოაქვს. როგორც ჩანს, ამის გაცნობიერებას ვიწყებთ. საგარეო საქმეთა სამინისტროს ახალი ხელმძღვანელი სერგეი შამბა დაბრუნდა თანამდებობაზე და გააკეთა განცხადებები, რომლებიც მიუთითებს იმაზე, რომ აფხაზეთს ახალი დინამიკის ჩვენება სურს, მათ შორის ჟენევის მოლაპარაკებებში. როგორ უნდა მოვიქცეთ? ჩვენი პოზიცია უფრო აქტიური უნდა იყოს თუ დაველოდოთ რას შემოგვთავაზებენ?
ასტამურ ტანია: პირველ რიგში, რეალობა ყოველთვის უფრო რთულია, ვიდრე სავარაუდო წინადადებები. თუნდაც რამე შემოგვთავაზონ, ეს მხოლოდ დისკუსიის დასაწყისი იქნება. აფხაზური მხარე ცხადია ჩვენი ერის შენარჩუნებისა და უსაფრთხოების გარანტიის არსებობითაა დაინტერესებული.
მნიშვნელოვანია, რომ საერთაშორისო გარანტიებმა უზრუნველყოს უსაფრთხოების სისტემის შენარჩუნება და აფხაზეთის წინააღმდეგ ძალის გამოყენების პრევენცია. ჩვენ უნდა შევცვალოთ კლიმატი საქართველოსთან და ჩვენს საზოგადოებებთან ურთიერთობაში. დეესკალაციისთვის საჭიროა სერიოზული იდეოლოგიური სამუშაოების ჩატარება.
ასევე მნიშვნელოვანია რეალური ნაბიჯები, მათ შორის სიმბოლური დეკლარაციები. მაგალითად, საქართველოს არცერთ მთავრობას არ გაუკეთებია განცხადება, რომელიც აღიარებს საკუთარ შეცდომებს, მათ შორის პრობლემის ძალის გამოყენებით გადაჭრის მცდელობის შესახებ. ასეთი სიმბოლური ნაბიჯები შეიძლება სტიმული იყოს დიალოგის დასაწყებად.
მეჩვენება, რომ საქართველოში არჩევნების შედეგებიდან ბევრი რამ გაირკვევა. თუმცა არ მიმაჩნია, რომ ეს საპარლამენტო არჩევნები საქართველოსთვის საბედისწერო იყოს. მაშინაც კი, თუ „ქართული ოცნება“ დატოვებს პოლიტიკურ ასპარეზს, მისი ადგილი შეიძლება დაიკავონ პოლიტიკურმა ძალებმა, რომლებიც გამოდიან დღევანდელი რეალობიდან და საქართველოს კეთილდღეობისკენ ისწრაფვიან.
ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვენ მოგვიწევს იმის გათვალისწინება, რომ არსებობს ორი ერი საკუთარი ინტერესებით და ეს ინტერესები უნდა იყოს შეჯერებული. მოლაპარაკებების ჩვენი გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ შემოთავაზებული იყო სხვადასხვა დღის წესრიგი, მათ შორის რუსული მოდელები, რომელიც ითვალისწინებდა თბილისსა და სოხუმის იერარქიულ ურთიერთობებს.
არცერთი ეს მოდელი არ იქნა მიღებული. 1994 წლის 4 აპრილით დათარიღებული დოკუმენტი და 1994 წლის 3 მაისის შემდგომ მოხსენებაში საუბარი იყო ახლადშექმნილ სამთავრობო ორგანოებზე უფლებამოსილების დელეგირების შესაძლებლობაზე და ეს იყო მაქსიმუმი, რასაც აფხაზეთი დათანხმდა. ჩვენ ვხედავთ, რომ ყველაზე მეტად აფხაზეთი დათანხმდა მხოლოდ კონფედერაციული მოდელების განხილვას.
ინალ ხაშიგი. ამ შემთხვევაში ჩნდება განცდა, რომ შესაძლოა კონფედერაციაზეა საუბარი.
ასტამურ ტანია: ეს ჯერ მეტისმეტად ჰიპოთეტურია. ამ მომენტისთვის მნიშვნელოვანია უფრო მიწიერი საკითხების გადაჭრა: ვაჭრობა, ტრანსპორტი, კომუნიკაციები, ადამიანების გადაადგილება, ადამიანის უფლებების პატივისცემა და სხვა ტიპის კონტაქტები მეცნიერთა, ინტელექტუალების და ისტორიკოსების დონეზე. ამ საკითხების განხილვა აუცილებელია პოლიტიზაციის გარეშე. ნდობის აღდგენის ღონისძიებების გაძლიერება შესაძლებელია მიმდინარე ვითარებაშიც კი, ძირითადი საკითხების დაუყოვნებლივ გადაწყვეტის აუცილებლობის გარეშე.
ინალ ხაშიგი: აღნიშნეთ, რომ მომავალი საპარლამენტო არჩევნები საქართველოსთვის საბედისწერო არ იქნება. მიუხედავად იმისა, რომ ეს სიტყვა არ მომწონს, როგორც ჩანს, ისინი მაინც მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი განსაზღვრავენ ორ დიდ იდეოლოგიურ პლატფორმას.
ადრე ქართული პოლიტიკური ძალები დიდწილად მსგავსი იყო ევროინტეგრაციისა და სხვა საკითხებისადმი მისწრაფებებში. ახლა ორი ძალა ჩნდება: ერთი ევროინტეგრაციაზე ორიენტირებული, მეორე ტრადიციონალიზმზე და შიდა ღირებულებებზე, როგორც, მაგალითად, ივანიშვილის შემთხვევაში.
ასტამურ ტანია: დიახ, ერთი კონსერვატორი, მეორე- ლიბერალი.
ინალ ხაშიგი: დიახ, კონსერვატორები, ლიბერალები. მაგრამ, თუ საქართველოს მომავალზე ვისაუბრებთ, „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერებმა შეიძლება ამაში ვერ დაინახონ საკუთარი პერსპექტივა. ისინი რუსეთთან მჭიდრო დაახლოებისკენ ისწრაფვიან. ივანიშვილი კი ერთი მხრივ, საქართველოს წარმოადგენს აზერბაიჯანის მსგავსად, რომელიც ინარჩუნებს დამოუკიდებლობას და ბალანსს რეგიონში. ეს საშუალებას აძლევს აზერბაიჯანს ისარგებლოს თავისი დაბალანსებული პოზიციით.
აზერბაიჯანსა და თურქეთს მართლაც ბევრი საერთო აქვთ. ბევრი რამ არის დამოკიდებული კონკრეტულ ადამიანებზე და ეს მართალია. მაგრამ საქართველოში ორი პლატფორმა ყალიბდება, თუმცა ჯერ არ დასრულებულა. აფხაზეთის კონტექსტში ჩვენი ხელისუფლება „ქართულ ოცნებას“ მოლაპარაკებების უფრო გასაგებ პარტნიორად, კონსტრუქციულ და მშვიდობისმოყვარეობად აღიქვამს?
ასტამურ ტანია: რატომ არ უნდა შევაქოთ ადამიანები, რომლებიც დადებითად იქცევიან?
ინალ ხაშიგი: ანუ „ქართული ოცნება“ აღიქმება უფრო შესაფერის პარტნიორად შესაძლო დიალოგისთვის, მისი კონსტრუქციული მიდგომის გათვალისწინებით.
ასტამურ ტანია. დიახ, დღევანდელ კონტექსტში ასეა. „ქართულმა ოცნებამ“ გადადგა ნაბიჯები, რომლებსაც აფხაზური საზოგადოება დადებითად აფასებს, მაგალითად, შეწყვიტა დივერსიული მოქმედებები აფხაზეთის ტერიტორიაზე, რაც წარსულში, განსაკუთრებით სააკაშვილის მმართველობის ბოლო პერიოდში დიდი პრობლემა იყო. ასევე არსებობს სამედიცინო პროგრამა, რომლითაც აფხაზეთის მცხოვრებლები სარგებლობენ. ამ ნაბიჯებმა ხელი შეუწყო უფრო პოზიტიურ დამოკიდებულებას „ქართული ოცნების“ მიმართ.
ინალ ხაშიგი. დიახ, ამას მნიშვნელობა აქვს.
აფხაზურ მხარეს შეუძლია „ქართული ოცნება“ უფრო შესაფერის პარტნიორად განიხილოს.
ასტამურ ტანია: გარდა დისკუსიებისა, ჩვენ ვხედავთ ქართული ოცნების ქმედებების კონკრეტულ დადებით მაგალითებს. ალბათ სწორედ ამით არის განპირობებული აფხაზური პოლიტიკური ელიტების სურვილი, შეინარჩუნონ ქართული ოცნება შესაძლო დიალოგის პარტნიორად.
ძალაუფლების ცვლილებას ბევრი გაურკვევლობა მოაქვს და თუმცა არა მგონია, რომ კატასტროფული ცვლილებები იყოს, სუბიექტურმა ფაქტორებმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს სიტუაციაზე. რაციონალური პოლიტიკა შეიძლება შეირყეს სუბიექტური განწყობებით.
ამიტომ, აფხაზურმა მხარემ შესაძლოა ქართული ოცნება უფრო შესაფერის პარტნიორად განიხილოს, ეს სულაც არ არის განპირობებული იმით, რომ მოსკოვი განსაკუთრებულად უჭერს მხარს „ქართულ ოცნებას“.
უფრო სავარაუდოა, რომ მოსკოვი ირჩევს ორ ბოროტებას შორის, იმის გათვალისწინებით, რომ ქართული საზოგადოების მუდმივი ფრთხილი დამოკიდებულებაა რუსეთის მიმართ, რაც სწრაფად არ შეიცვლება. საქართველოში პოლიტიკური ძალები, მიუხედავად იმისა, თუ ვინ იქნება ხელისუფლებაში, მანევრირებას მოახდენენ სხვადასხვა ინტერესებს შორის. ამ კონტექსტში აფხაზურ მხარეს აქვს შესაძლებლობა გააცნობიეროს თავისი ინტერესები და დაამყაროს კონსტრუქციული ურთიერთობა ქართულ მხარესთან.
ინალ ხაშიგი: ვფიქრობ, აქ შეგვიძლია დავასრულოთ ჩვენი გადაცემა. განვიხილეთ
პოლიტიკური პროცესები საქართველოში საპარლამენტო არჩევნების წინ, რომელიც ოქტომბრის ბოლოს გაიმართება და მათი გავლენა აფხაზეთის საკითხებზე. შეგახსენებთ, რომ შეგიძლიათ გვიყუროთ Chegemskaya Pravda არხზე, ასევე გაზეთ Chegemskaya Pravda-ს ფეისბუქ გვერდზე და ვებსაიტზე. ჩემი კომენტარები შეგიძლიათ იხილოთ ტელეგრამის არხზე “Inal Khashig. ჩეგემსკაია პრავდა“. გამოიწერეთ და დაელოდეთ განახლებებს. ასტამურ, მადლობა საუბრისთვის. ნახვამდის.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
