ძველი და ახალი გადასახადები აზერბაიჯანში: როგორ მუშაობს სისტემა?

აზერბაიჯანის საგადასახადო სისტემას კოდექსში შეტანილი 201 შესწორების “გადახარშვა” მოუწია. ეს ცვლილებები ორი კვირის მანძილზე – 16 დეკემბრიდან 1-ელ იანვრამდე – განხორციელდა. აღმოჩნდა, რომ ამ სიახლეებთან შეგუება არამხოლოდ გადასახადების გადამხდელებს, არამედ გადასახადების სამინისტროსაც კი რთულია.

მომხდარის უკეთ აღსაქმელად საჭიროა განიმარტოს, თუ როგორ მუშაობს ეს სისტემა.

თეორია: რა არის გადასახადები და რა ეფექტი აქვს დაბეგვრას

საგადასახადო დაბეგვრის ძირითადი პრინციპები, რომლებიც, ფაქტობრივად, მსოფლიოს თითქმის ყველა სახელმწიფოში გამოიყენება, ჯერ კიდევ 1776 წელს იქნა ჩამოყალიბებული ადამ სმითის მიერ. და მთელი ამ დროის განმავლობაში არ წყდებოდა კამათი გადასახადების შემოღებისა და გადახდის მიზანშეწონილობის შესახებ.

[toggle title=”რას წარმოადგენს გადასახადები”]თეორიის მიხედვით გადასახადები ინდივიდუალური, სავალდებულო, უანგარო, დაუბრუნებელი გადასახდელია, რომელიც რეგულარულად გროვდება უფლებამოსილი სახელმწიფო უწყებების მიერ სახელმწიფოს ფინანსური მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად „სახელმწიფოს მოთხოვნების დაკმაყოფილება“ არა რომელიმე ცალკეული ჩინოვნიკისა თუ მოსამსახურის, არამედ საზოგადოების მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას გულისხმობს.[/toggle]

ისტორიამ დაგვანახა, რომ ყველა მოქლაქეს არ შეუძლია, უზრუნველყოს საკუთარი უსაფრთხოება და არც განათლებისა და მკურნალობის ხარჯები დაფარვის საშუალება აქვს. მაგრამ ქვეყნის მდგომარეობა არა ცალკეული გმირების, არამედ ყველა მოქალაქის კეთილდღეობაზეა დამოკიდებული. უხეშად რომ ვთქვათ, გადასახადები ესაა საზღაური, რომელსაც სახელმწიფო იღებს იმის გამო, რომ გარე მტრებისა და კრიმინალისგან გვიცავს და უზრუნველყოფს მოქალაქეების წვდომას ჯანდაცვასა და განათლებაზე.

თუმცა, კლასიკური საბაზრო თეორიის თანახმად, სახელმწიფო არ უნდა ჩაერიოს იმ სფეროებში, სადაც არსებობს ბაზარი, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში საზოგადოებაში „ჯუნგლების კანონის“ მსგავსი პრინციპები ამოქმედდებოდა და ის ადამიანები, რომლებიც საკმარის ფულს ვერ იშოვიდნენ, უხეშად რომ ვთქვათ, შიმშილითა და ავადმყოფობით დაიხოცებოდნენ.

გადასახადების ამოღების წესი და პირობები საგადასახადო კოდექსშია აღწერილი და ამ წესების საფუძველს გარკვეული პრინციპები წარმოადგენს პრინციპები, რომლებიც საკანონმდებლო დოკუმენტებშია მითითებული. ნაწარმოებში სახელწოდებით „ხალხთა სიმდიდრის ბუნებისა და მიზეზების შესახებ“ ადამ სმითმა 4 ძირითადო პრინციპი გამოყო:

[yes_list]

• სამართლიანობის პრინციპი, რომელიც საყოველთაო დაბეგვრასა და თითოეული მოქალაქისათვის მისი შემოსავლების შესაბამისი გადასახადის განსაზღვრას გულისხმობს;
• განსაზღვრულობის პრინციპი, რომელიცხ გულისხმობს იმას, რომ გადამხედელმა წინასწარ უნდა იცოდეს, თუ რა თანხის შეტანა ევალება ბიუჯეტში როდის უნდა მოახდინოს ანგარიშსწორება და როგორი ფორმით უნდა გადაიხადოს მასზე დაკისრებული დავალიანება.
• მოსახერხებლობის პრინციპი – გადასახადი ამოღებულ უნდა იქნას ისეთ დროსა და ისეთ ვითარებაში, რომელიც ყველაზე მეტად იქნება გადამხდელისთვის
• ეკონომიის პრინციპი, რომელიც გადასახადების ყაირათიანად ამოღებას გულისხმობს სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, საკუთრივ გადასახადის აკრეფასთან დაკავშირებული ხარჯები ამ გზით მიღებულ საბიუჯეტო შემოსულობებს არ უნდა აჭარბებდეს. ზოგიერთი კვლევის თანახმად ხარჯის ნორმალური დონე 7%-ია.

[/yes_list]

აზერბაიჯანის საგადასახადო კოდექსში ამ პრინციპებს კიდევ რამდენიმე განმსაზღვრელი პუნქტი ემატება:

[yes_list]

• [toggle title=”ეკონომიკური დასაბუთებულობის პრინციპი.”]არ შეიძლება გადასახადის შემოღება მისი აუცილებლობის განმარტების გარეშე. მაგალითად, ტყავზე დაწესებული აქციზის გადასახადის მიზანს ტყავის შიდა წარმოების სტიმულირება წარმოადგენს.[/toggle]
• [toggle title=”კონსტიტუციით გათვალისწინებული უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზაციისათვის დაბრკოლებების არშექმნის პრინციპი “]გულისხმობს იმას, რომ გადასახადმა არ უნდა შელახოს მოქალაქეების სამეწარმეო საქმიანობის, თავისუფლად გადაადგილებისა და სხვა უფლებები. სწორედ ამ პუნქტები იწვევს დისკუსიებს. მაგალითად იურიდიული პირებისა და ინდმეწარმეებისათვის ფულის განაღდებაზე დაწესებული ერთპროცენტიანი გადასახადი, ფაქტობრივად, ეწინააღმდეგება თავისუფალი სამეწარმეო საქმიანობის პრინციპს, იმიტომ რომ სუბიექტს აიძულებს, საბანკო ანგარიშზე დატოვოს ის ლიკვიდური სახსრები, რომლებიც გააჩნია. უნდა აღინიშნოს, რომ ასეთი ტიპის სხვა გადასახადებიც არსებობს. ხელისუფლება ამ წესს სპეკულაციასთან ბრძოლისა და ფულადი სახსრების მიმოქცევის კონტროლის აუცილებლობით ხსნის, მაგრამ, საბოლოო ჯამში ასეთი მიდგომა საბანკო სისტემას ასუსტებს და ქვეყნიდან კაპიტალის გადინების კანონიერი, მაგრამ საეჭვო გზების წარმოქმნას უწყობს ხელს.[/toggle]
• [toggle title=” ერთი გადასახადის ერთჯერადად ამოღების პრინციპი “]გულისხმობს იმას, რომ ეკონომიკურმა სუბიექტმა ერთი სახის გადასახადი ორჯერ, ან მეტჯერ არ უნდა გადაიხადოს. ამ შემთხვევაში კამათს სწორედ განაღდების 1%-იანი გადასახადი იწვევს, რადგან თუკი გამარტივებულ გადასახადთან გვაქვს საქმე, რთული წარმოსადგენია, როგორ უნდა მოიქცნენ ის სუბიექტები, რომლებიც ისედაც იხდიან გამარტივებულ გადასახადს – ოღონდ სხვა განაკვეთით – თავიდან გადაიხადონ?სხვა სიტყვებით, რომ ვთქვათ, გადასახადების სამინისტრო უფლებამოსილია, მოითხოვოს ქონების გადასახადის, საშემოსავლო გადასახადისა და დღგ-ს გადახდა, მაგრამ უფლება არ აქვს, რომ რომელიმე გადასახადის ორჯერ გადახდა მოითხოვოს – საპროცენტო განაკვეთისა და სხვა მაჩვენებლების მიუხედავად.[/toggle]
•  [toggle title=”საყოველთაო არადისკრიმინაციულობის პრინციპი “]გულისხმობს საკუთრების, საქმიანობის სფეროს, რელიგიის, ეროვნებისა და სხვა მახასიათებლების მიხედვით დისკრიმინაციის აკრძალვას. ყველამ ერთნაირი გადასახადები უნდა გადაიხადოს. გადასახადების გადამხდელებს უპირატესობები მიენიჭებათ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ეკონომიკური სტიმულირების აუცილებლობა დადგება[/toggle]
• [toggle title=”გადასახადების გადამხდელის უპირატესობის პრინციპი”]გულისხმობს იმას, რომ საკამათო მომენტები გადასახადების გადამხდელის სასარგებლოდ წყდება.[/toggle]

[/yes_list]

საგადასახადო რეფორმები და საღი აზრი

ახლა კი ახალ გადასახადებს დავუბრუნდეთ. უხეშად რომ ვთქვათ, ყველა მათგანი საბიუჯეტო შემოსულობების მოცულობის ზრდისთვისაა შემოღებული – იმისათვის, რათა ქვეყანამ უფრო მარტივად დაძლიოს კრიზისი. ახალი გადასახადებიდან აღსანიშნავია მომღერლებისა და დამლაგებლებისათვის დაწესებული რეგულარული საბიუჯეტო დავალიანება, ავტომობილებისა და ძვირფასეულობის იმპორტზე დაწესებული მოსაკრებლები და ა.შ.

შეესაბამება თუ არა ეს გადასახადები იმ პრინციპებს?

ძნელია იმის თქმა, რომ სრულად შეესაბამება. მაგალითად, ამ საგადასახადო რეფორმების ერთ-ერთ ძირითად პრობლემას წარმოადგენს ის, რომ უცხოური კომპანიებისათვის (უფრო ზუსტად კი იმ საზღვარგარეთული საწარმოებისათვის, რომლებიც ჩვენს ქვეყანაში არ იხდიან გადასახადებს) გაწეული მომსახურებიდან დღგ-ს დაქვითვა სირთულეს წარმოადგენს. შესწორებები იანვრიდან შევიდა ძალაში, ბანკები და საგადასახადო სამინისტროს თანამშრომლები კი ჯერ კიდევ განიხილავენ გადასახადების გამოქვითვის მექანიზმებს – აღმოჩნდა, რომ საგადასახადო დოკუმენტებით შეუძლებელია საქონლისა და მომსახურების გარჩევა, რადგან გადასახადების სამინისტროს აღრიცხვის წარმოების წესში სათანადო ცვლილებები არ შეუტანია.

პრობლემა შეიქმნა შიდა მომსახურებების მიღების კუთხით – მაშინ, როდესაც გარიგებაში უცხოური კომპანიების ადგილობრივი წარმომადგენლობა მონაწილეობს. გაუგებრობები ჩნდება საქონლის საზღვარგარეთ შეძენის შემთხვევაშიც, მიუხედავად იმისა, რომ ამ ტიპის გარიგებები  არ იბეგრება დამატებითი ღირებულების გადასახადით. მაგრამ ბანკებმა ეს საკითხი თავისებურად გადაწყვიტეს და შედეგად ადგილობრივი ბევრი ფინანსისტი, ეკონომისტი და სახელმწიფო მოღვაწე UberTaxi-ის მომსახურების საფასურის გადახდასაც უცხოელი რეზიდენტის მიერ გაწეულ მომსახურებად მიიჩნევდა და შესაბამისად, თვლიდა, რომ ასეთ შემთხვევებში დღგ შესაბამისი წესით უნდა დაიქვითოს.

ამჟამად გადასახადების სამინისტროს წინაშე ორი ამოცანა დგას – უწყებამ სასწრაფოდ უნდა შექმნას მექანიზმი და აღმოფხვრას ის პრობლემები, რომლებიც მკაფიო მექანიზმის არარსებობის გამო წარმოიშვა.

საქმე ისაა, რომ გაურკვეველი მიზეზების გამო, გადასახადების გადამხდელის სასარგებლოდ არც ისე ბევრი საკამათო შემთხვევა გადაწყდა, მიუხედავად იმისა, რომ ეს პრინციპი საგადასახადო კოდექსშია მითითებული.

ამდენად, საკნონმდებლო ინოვაციებისა და მათი რეალიზების მექანიზმების ნაწილი დაბეგვრის ძირითად პრინციპებს ეწინააღმდეგება. თუმცა ბევრი ექსპერტი აღნიშნავს, რომ ყველაზე მთავარი გადასახადების ფუნქციებია, და არა ეს პრინციპები.

აზერბაიჯანი – თითქმის დიდი ბრიტანეთი?

გადასახადებს ორი ძირითადი ფუნქცია აქვს – ფისკალური და ეკონომიკური. ფისკალური ეფექტი ბიუჯეტში აკუმულირებული თანხების საშუალებით მოსახლეობის დაცვას მოიაზრებს (იმ ფაქტორებისგან, რომლებზეც უკვე ვისაუბრეთ). გადასახადების ეკონომიკური ფუნქცია გულისხმობს იმას, რომ საგადასახადო განაკვეთების ზრდა, ან შემცირება ეკონიმიკის განვითარების ხელშემწყობ ფაქრტორად შეიძლება იქცეს. მაგალითად, შესაძლებელია ქვეყანაში რაიმე ტიპის საქონლის იმპორტირების აკრძალვა იმისათვის, რათა ადგილობრივ მეწარმეს უფრო გაუმარტივდეს ბაზრის ათვისების ამოცანა. თეორია, რომლის მიხედვითაც ეკონომიკური განვითარების სტიმულირება გადასახადების საშუალებითაა შესაძლებელი, ახალი არ არის და ფართოდ გამოიყენება.

ზოგადად, ამბობენ, რომ რაც უფრო ნაკლებია საგადასახადო დატვირთვა (რომელიც გადახდილი გადასახადების ჯამის შეფარდებას წარმოადგენსსაშუალო შემოსავალთან), მით უფრო კარგად ვითარდება ეკონომიკა. ამ მხრივ აზერბაიჯანი ვერაფრით დაიკვეხნის. ჩვენთან საგადასახადო დატვირთვა 39 %-ს შეადგენს, საქართველოში – 16%-ს, სომხეთში კი 20%-ს; თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ამ მაჩვენებლით ჩვენი ქვეყანა ოდნავ უსწრებს გაერთიანებული სამეფოს, სადაც საგადასახადო დატვირთვა 37%-ის ტოლია.

თუმცა, აღსანიშნავია ერთი მნიშვნელოვანი გარემოებაც – ქუვეითის საგადასახადო დატვირთვა 11%-ს შეადგენს, მაგრამ ინვესტორები ამ ქვეყანას მაინც არ მიელტვიან.

რუსეთში საშემოსავლო გადასახადი უფრო ნაკლებია, ვიდრე გაერთიანებულ სამეფოში, მაგრამ კაპიტალი მაინც საპირისპირო მიმართულებით მიედინება.

მნიშვნელოვან როლს თამაშობს საკანონმდებლო ბაზა. გაერთიანებული სამეფოს საგადასახადო კოდექსი 15 ათასზე მეტი გვერდისგან შედგება. საქმიანობის სფეროებისა და საგადასახადო განაკვეთების „დიფერენციაციის“ ის დონე, რომელიც ბრიტანულ საგადასახადო კოდექსში იკვეთება, სრულიად წარმოუდგენელია ჩვენი ჩინოვნიკებისათვის. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ფოლიანტის მნიშვნელოვანი ნაწილი XVIII-XIX საუკუნიდან შემორჩა, უნდა აღინიშნოს, რომ ბოლო ათწლეულების განმავლობაშიც ბევრი რამ დაემატა, რადგან საქმიანობის უამრავი ახალი სფერო გაჩნდა და ეს სიახლეები ახალ კანონებს მოითხოვდა. დროთა განმავლობაში მოხდა კოდექსის რეფორმირება და თითოეული დეტალი გულმოდგინედ გადამუშავდა.

ამის შედეგი კი არის ის, რომ ამჟამად გაერთიანებული სამეფო მსოფლიო კაპიტალის ერთ-ერთი ცენტრია.

რა შეიცვალა მეწარმეებისთვის?

მთლიანობაში, ნებისმიერი საგადასახადო რეფორმა ორი ძირითადი მიზნის მისაღწევად ხორციელდება – რეალურად მიმდინარე პროცესების სამართლებრივ სიბრტყეში გადასატანად და ინვესტირებისა და სამეწარმეო საქმიანობის მხარდასაჭერად.

აზერბაიჯანის გადასახადების სამინისტროს ზოგიერთმა რეფორმამ რეალური პროცესები სამართლებრივ სიბრტყეში გადაიტანა.

მაგალითად უნდა აღინიშნოს ის, რომ საგადასახადო კოდექსში შესულია მუხლი ელექტრონული მომსახურებებისა და ელექტრონული ზედნადებების შესახებ. №89.10 მუხლს, რომელიც ქონების აღწერას შეეხება, დაამატეს პუნქტი შესაბამისი ფოტომასალის აუცილებლობის შესახებ, თუმცა, ადრე მხოლოდ ოქმი და აღწერა იყო საჭირო.

იგივე „სცენარი“ იკვეთება №90.3.4 მუხლის შემთხვევაში. კოდექსის ეს ნაწილი აუქციონების მოწყობის წესებს ადგენს. დოკუმენტში დამატებულ იქნა პუნქტი, რომლის მიხედვითაც მეწარმეებს საშუალება ეძლევათ, განცხადებები ინტერნეტსა და სოციალური ქსელებშიც განათავსონ. ადრე განცხადებებს მხოლოდ დარეგისტრირებული მედიაორგანიზაციის საშუალებით გაითვალისწინა. ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ გადასახადების სამინისტრომ ტექნოლოგიების განვითარება და თანამედროვე რეალიები გაითვალისწინა.

კიდევ უფროდეტალურად ვისაუბროთ რეფორმებზე. საგადასახადო კოდექსში აღნიშნული იყო, რომ გარკვეული ტიპის საწარმოებს (მაგალითად, პატარა საპარიკმახეროებს) სალარო აპარატების გარეშე მუშაობის უფლება ჰქონდათ. ამ სიიდან საქმიანობის 29 სახეობა ამოიღეს და ხუთი დატოვეს. თუმცა, სამინისტროს გადაჭარბებული სამსახურეობრივი სიბეჯითის წყალობით, მეწარმეებმა არ იცოდნენ, რომ კანონის მიხედვით, პრივილეგიები ჰქონდათ და მაინც იყენებდნენ სალარო აპარატებს – აღრიცხვის სიზუსტის უზრუნველსაყოფად. ასე რომ, მათთვის არაფერი შეიცვლება.

გაურკვეველია მხოლოდ ის, თუ როგორ წარმოადგენენ საკანალიზაციო მომსახურების ქვითრებს (ეს საწარმოებიც ამოიღეს სიიდან და ამიტომ ამიერიდან საკანალიზაციო სამსახურის თანამშრომლებს სალარო აპარატები უნდა ჰქონდეთ).

მსხვილი სავაჭრო ქსელების მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად კოდექსში ცვლილებების მთელი პაკეტია შესული. რიტეილერებზე საგადასახადო გადარიცხვების 80% მოდის. ამას გარდა, ისინი ჯერ კიდევ 2016 წლიდან ცდილობდნენ მიეღწიათ იმისთვის, რომ დღგ მხოლოდ სავაჭრო ფასის მაჩვენებლის მიხედვით გადაეხადათ და არა აგროპროდუქტის ღირებულების მთლიანი თანხიდან. (რომლის წარმოებაც აზერბაიჯანში დამატებითი ღირებულების გადასახადით არ იბეგრება) ეს სიახლე მოვაჭრეებს საცალო ფასების შემცირების საშუალებასაც მისცემს.

ამისათვის გადასახადების სამინისტრომ საგადასახადო კოდექსში შეიტანა ისეთი ცნებები, როგორიცაა, მაგალითად, „სოფლის მეურნეობის პროდუქცია“, „საბითუმო და საცალო ვაჭრობა“, „ფასის მაჩვენებელი“ და „სატრანსფერო ფასი“. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ის, რაც რეალობაში არსებობდა, საგადასახადო კოდექსშიც აისახა. მანამდე აზერბაიჯანის საგადასახადიო სისტემა ძალიან სწორხაზოვნად მიჰყვებოდა საგადასახადო სისტემის უნივერსალურობის პრინციპს და ამიტომ პარიკმახერი და ბანკი ერთსა და იმავე გადასახადს იხდიდნენ.

უცნაური ამნისტია

საგადასახადო რეფორმების თანმდევი „ეიფორიის“ ფონზე მთავრობამ „საგადასახადო ამნისტიაც“ გამოაცხადა. მაგრამ ამ შემთხვევაში, ცნებების აღრევასთან გვაქვს საქმეს.

ე.წ. „ამნისტია“ ვალის ძირითად თანხასაც კი არ ეხება. მხოლოდ გადაუხდელობის გამო დაგროვილი პროცენტებისა და ფინანსური სანქციების „რესტრუქტურიზაცია“ მოხდება და ისიც არასრულად. რეალურ ცხოვრებაში ამას უბრალოდ ვალების ჩამოწერას უწოდებენ. გადასახადების სამინისტრომ უბრალოდ მოაგვარა ის პრობლემები, რომლებიც სხვადასხვა სახელწიფო უწყებასთან ჰქონდა(კომუნალური მომსახურების მიმწოდებლებს, რომლებსაც საკმაოდ დიდი საბიუჯეტო დავალიანება დაუგროვდათ) და სანქციებისა და პროცენტების ჩამოწერით მხოლოდ საკუთრივ ვალი დატოვა და ამით აღრიცხვის საწყის ეტაპს დაუბრუნდა.

სიაში შესული საწარმოების ნაწილი წელს პრივატიზაციას დაექვემდებარება. როგორც ჩანს, ეს ნაბიჯი ამ ობიექტების ფინანსური მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად გადაიდგა. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ინვესტორისთვის მიმზიდველი იყოს უმოქმედო საწარმო, რომელიც დიდი მასშტაბის კაპიტალდაბანდებას მოითხოვს და, ამავდროულად, უზარმაზარი საგადასახადო დავალიანება აქვს.

რა შეიცვლება უბრალო ხალხისთვის?

საბანკო დეპოზიტებისა და ფასიან ქაღალდებში ჩადებული ინვესტიციების მოცულობის გასაზრდელად მთავრობამ შვიდი წლით გაათავისუფლა მოქალაქეები დივიდენდების გადასახადისგან.

სამედიცინო დაზღვევის რეფორმის რელიზაციის მიზნით, შესაბამისი სტრუქტურა და სახელმწიფო სამედიცინო დაწესებულებები მოგების გადასახადისგან გათავისუფლდნენ.

ადრე ტოტალიზატორების მოყვარულები მოგებული თანხის 10%-ს იხდიდნენ, ახლა მოგებულ თანხას გათამაშებაში მონაწილეობისათვის დახარჯული თანხა აკლდება და ნარჩენი თანხის 10%-ს უკავებენ.

სამი წლით გათავისუფლდა გადასახადებისგან მარცვლეულისა და ფქვილის იმპორტი და გაყიდვა, პურის წარმოება და გაყიდვა,  ასევე ფრინველის ხორცისა და ბანკების ტოქსიკური აქტივების გაყიდვა.

რაც შეეხება მომღერლებსა და დამლაგებლებს, რომელთა ბედიც ასე ძალიან აღელვებს საზოგადოებას… წესით, მათი ცხოვრება, გარკვეულწილად, უნდა გამარტივდეს. ამიერიდან გადასახადების სამინისტრო აღარ „ინადირებს“ მათზე და უბრალოდ, ყოველთვიური საბიუჯეტო დავალიანების გასტუმრებას მოსთხოვს. ისინი ყოველთვიურ გადასახადს გადაიხდიან(5-დან 60 მანათამდე – გადასახადის გადამხდელის საქმიანობისა და იმ ადგილის მიხედვით, სადაც ის იმუშავებს) , რომლის ოდენობაც საქმიანობის სფეროს მიხედვით განისაზღვრება (ამ კატეგორიაში მრავალი სპეციალობა და ხელობა მოხვდა – მეწაღით დაწყებული და პირად მძღოლით დასრულებული, ფოტოგრაფით დაწყებული, და ქორწილის თამადით დასრულებული;) თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ მათ ქვითრების გამოწერის ვალდებულება დაეკისრათ.

ბაზარი, რომელიც არ არსებობს

რაც შეეხება ეკონომიკის სტიმულირებას, ამ მიზნით გადასახადების სამინისტრომ რამდენიმე საკმაოდ თავისებური ნაბიჯი გადადგა. საგადასახადო უწყების თანამშრომლები ელექტრონული საფულეების ადგილობრივი ანალოგის განვითარების პერსპექტივაზე დაფიქრდნენ და აზერბაიჯანიდან უცხო ქვეყნის „ელექტრონულ საფულეებში“ ფულის გადარიცხვაზე 10%-იანი გადასახადი დააწესეს. აშკარაა, რომ ამ ნაბიჯმა ელექტრონული საფულეების ბაზრის სწრაფი განვითარება უნდა გამოიწვიოს, მაგრამ ჯერჯერობით ეს არ მომხდარა, რადგან ამჟამად აზერბაიჯანში სეთი ბაზარი არ არსებობს და, შესაბამისად, ვერაფერი განვითარდება.

გადასახადების სამინისტროს არც ავტომობილების მწარმოებლები დავიწყებია. გასულ წელს შრომის სამინისტრო სახელწიფო დაკვეთების გზით ცდილობდა აზერბაიჯანული საავტომობილო ქარხანა NAZ Lifan-ის წარმოების გაფართოებას. ეს საწარმო პრეზიდენტმაც ახსენა, მაგრამ სახელმწიფო მხარდაჭერის მასშტაბები საკმარისი არ აღმოჩნდა. 2016 წელს ქარხანამ 270 ავტომობილი აწარმოა, მაშინ, როდესაც 2015 წელს საწარმომ 725 ავტომანქანა ააწყო. ამასთან, შარშან წარმოებული 270 ავტომობილიდან 140 ქარხნის საცავებში დარჩა.

მაგრამ გადასახადების სამინისტრო იმედს არ კარგავს. უწყებამ იმპორტული ავტომობილების სააქციზო გადასახადის განაკვეთი გაზარდა. თუმცა Naz Lifana-ს მთავარი კონკურენტების, ორ ლიტრამდე მოცულობის ძრავების მქონე ავტომანქანების სააქციზო გადასახადი საერთოდ არ შეცვლილა. სხვა ტიპის მანქანების სააქციზო გადასახადი კი საშუალოდ 2,25-ჯერ გაიზარდა.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ორჯერ გაიზარდა სააქციზო გადასახადი იახტებზე, ალმასებსა და ოქროზე, მაგრამ მოსახლეობის კეთილდღეობის დონეს თუ გავითვალისწინებთ, შეგვიძლია, ვივარაუდოთ, რომ ეს გარემოება არც ისე ბევრ ადამიანს აღელვებს.