ინფრასტრუქტურული პროექტებისთვის გამოყოფილ ფულს საქართველოს ხელისუფლება კოვიდ-კრიზისზე დახარჯავს

გერმანიის განვითარების ბანკის (KFW) მიერ საქართველოში გაზსაცავის მშენებლობისთვის გამოყოფილი 150 მლნ ევროს სესხიდან – 120 მლნ ბიუჯეტში გადაირიცხება და COVID-19-ით გამოწვეული პრობლემების მოგვარებას მოხმარდება. 

იგივე ბედი ეწია აჭარაში, წყალმომარაგების სისტემის გაუმჯობესებისთვის გამოყოფილ 60 მილიონ ევროსაც. ეს თანხაც ხაზინაში გადაირიცხება და კორონავირუსთან ბრძოლას მოხმარდება. 

საუბარია 2018 წელს, თბილისში, გერმანიის კანცლერის, ანგელა მერკელის ოფიციალური ვიზიტის ეკონომიკური ნაწილის ფარგლებში გაფორმებულ სასესხო შეთანხმებაზე – რამდენიმეწლიანი მოლაპარაკებების შემდეგ გერმანიის განვითარების ბანკი (KFW) დათანხმდა, რომ 150 მლნ ევრო საქართველოში მიწისქვეშა გაზსაცავის პროექტის მშენებლობისთვის გამოეყო..

სესხის მიზნობრიობა 2020 წლის აგვისტოში შეიცვალა – KFW-სთან მოლაპარაკების და მისი თანხმობის საფუძველზე. გერმანიის განვითარების ბანკი თანახმაა, რომ გაზსაცავის მშენებლობისთვის გამოყოფილი 150 მილიონი ევროდან 120 მილიონი ევრო საქართველოს მთავრობამ COVID-19-ის კრიზისზე დახარჯოს.

შეექმნება თუ არა საფრთხე გაზასცავის მშენებლობას?

ეკონომიკის მინისტრი, ნათია თურნავა ირწმუნება, რომ არა. 

“ჩვენ გვაქვს საკმარისი რესურსი იმისთვის, რომ პროექტის პირველი ეტაპი დროულად დაიწყოს, რასაც წელიწადნახევარი დასჭირდება. შემდეგ კი მოვასწრებთ და მოვიპოვებთ საკმარის რესურსს იმისთვის, რომ 2024 წლამდე ეს პროექტი დასრულდეს,“ – ამბობს თურნავა.

მისი თქმით, პროექტი იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტები მას მხარს დაუჭერენ და აუცილებლად განხორციელდება.

რა საჭიროა გაზსაცავი?

ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ერთ–ერთი მოთხოვნით ქვეყანას სტრატეგიული მარაგები, მათ შორის გაზის მარაგი უნდა ჰქონდეს. ამ შეთანხმებით, ევროკავშირმა გაზის მიწისქვეშა საცავის აშენებისთვის ვადა 2023 წლამდე მოგვცა. 

მიწისქვეშა გაზსაცავი ქვეყანას ენერგოდამოუკიდებლობის შენარჩუნებისთვის სჭირდება.  

საქართველოს ბუნებრივი გაზი არ აქვს. ქვეყანაში მოპოვებული ბუნებრივი გაზის წილი მთლიანი მოხმარების ერთ პროცენტიც კი არ არის, ამიტომ საქართველო იძულებულია გაზი მეზობელი ქვეყნებისგან იყიდოს.

• მერკელის ვიზიტის ეკონომიკური შედეგი – რა ხელშეკრულებებს მოეწერა ხელი თბილისში?

ბუნებრივი გაზის მოწოდების ბაზარზე კი მონოპოლიაა – საქართველოსთვის გაზის ძირითადი მომწოდებელი ამჟამად აზერბაიჯანია. ალტერნატივა რუსეთია, რომლისგანაც საქართველოს გაზს ზამთარში იღებს. რუსეთს კი ენერგორესურსები საქართველოს წინააღმდეგ არაერთხელ გამოუყენებია პოლიტიკურ იარაღად.

გაზსაცავის მეშვეობით, საქართველოს შეუძლია, ზაფხულში, მაშინ როდესაც გაზის მოხმარება დაბალია აზერბაიჯანიდან მიღებული ბუნებრივი აირი საცავში შეინახოს და შემდეგ ის ზამთარში გამოიყენოს.

გაზსაცავს, როგორც ენერგოუსაფრთხოების საუკეთესო საშუალებას, ბევრი ქვეყანა აშენებს. ამჟამად მსოფლიოში 700-ზე მეტი გაზსაცავია. აქედან სამი გაზსაცავი ამიერკავკასიაში მდებარეობს: ერთი სომხეთში, ერევნის მახლობლად, სადაც ქვეყანას 2 თვის სამყოფი ბუნებრივი აირის შენახვა შეუძლია, 2 კი აზერბაიჯანში  – ყარადაღსა და კალმასში. 

რუსეთს გაზსაცავებში 400 მლრდ კუბ/მ გაზის შენახვა შეუძლია, რაც მისი წლიური მოხმარების 10%–ზე ნაკლებია. 13 მიწისქვეშა გაზსაცავი აქვს უკრაინასაც, სადაც 32 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირის შენახვა შეიძლება.

ევროკავშირის და ამერიკის შეერთებული შტატების დახმარებით  საქართველოში გაზსაცავის მშენებლობისთვის საჭირო კვლევითი სამუშაოები არაერთხელ ჩატარდა და ამის გამო ბევრი ფულიც დაიხარჯა, თუმცა, პროექტი დღემდე ისევ პროექტად რჩება. 

გაზსაცავის პროექტი “საპარტნიორო ფონდმა” ჯერ კიდევ 2014 წლის ოქტომბერში წარადგინა. პროექტის მთლიანი საინვესტიციო მოცულობა 250 მილიონ ევროდ არის შეფასებული.

მომავალი გაზსაცავი თბილისის მახლობლად უნდა აშენდეს და მისი მოცულობა დაახლოებით 400 მილიონი კუბური მეტრი უნდა იყოს, რაც საქართველოში გაზის წლიური მოხმარების 10-15% პროცენტია.