ერთი ნაბიჯი წინ, ორი ნაბიჯი უკან
სტატისტიკის სახელმწიფო კომისიის მონაცემებით, გასულ წელს ცხრამილიონიანმა აზერბაიჯანმა დაახლოებით მილიონი ტურისტი მიიღო. იმავე წელს საქართველოში 5 მილიონი ტურისტი ჩავიდა – ამ ქვეყნის მოსახლეობაზე მეტი.
მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის მოგზაურობისა და ტურიზმის კონკურენტუნარიანობის რეიტინგში აზერბაიჯანი 84-ე ადგილს იკავებს, საქართველო კი 71-ე პოზიციაზეა.
საქართველოს ეკონომიკაზე საუბრისას ბევრი აზერბაიჯანელი მოწყალედ იჩეჩავს ხოლმე მხრებს, მაგრამ ევროვიზიის, ევროპული თამაშებისა და სხვა ზომების მიუხედავად, უცხოელებისთვის, აზერბაიჯანზე მეტად, საქართველოა მიმზიდველი. არადა, ჩვენს ტელეარხებს თუ ვენდობით, ზემოაღნიშნული ღონისძიებები და სხვა პროექტები სწორედ ტურისტების მოსაზიდად ჩატარდა და განხორციელდა.
უზომოდ მაღალი ფასების შემდეგ ყველაზე დიდ დამაბრკოლებელ ფაქტორად ბევრი ადამიანი სავიზო რეჟიმს ასახელებს.
რაღაც უნდა მოვიმოქმედოთ
რამდენიმე დღის წინათ აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილხამ ალიევმა ხელი მოაწერა განკარგულებას ელექტრონული ვიზების გაცემის პროცედურის გამარტივებისა და “ASAN Viza”-ს სისტემის შექმნის შესახებ. განკარგულებას უცხოელებისთვის და აზერბაიჯანში მყოფი, მოქალაქეობის არმქონე პირებისათვის ვიზის გაცემის პროცედურის გამარტივებისა და ელექტრონული ვიზების სისტემის შექმნის მიზნით მოეწერა ხელი. ელექტრონული ვიზების სისტემა, თანამედროვე საინფორმაციო ტექნოლოგიების გამოყენებით, პროცესის გამჭვირვალობასა და ოპერატიულობას უზრუნველყოფს.
რას გულისხმობს ეს სიახლეები?
“ASAN Viza”-ს სისტემის საშუალებით უცხოელებს საშუალება ექნებათ, მიიღონ ელექტრონული ვიზა, გადაიხადონ ამ დოკუმენტის მისაღებად საჭირო სახელმწიფო მოსაკრებელი და ASAN-ის უწყებისგან სასარგებლო ინფორმაცია მიიღონ. აპლიკანტები ვიზას სამი სამუშაო დღის განმავლობაში მიიღებენ.
ყველაფერი კარგად იქნებოდა, თუ დავივიწყებთ, რომ ექვსი წლის წინათ აზერბაიჯანში ჩასული უცხოელი ვიზას ჩამოსვლისთანავე, უშუალოდ აეროპორტში იღებდა. აეროპორტში ვიზის გაცემაც პრეზიდენტის განკარგულებით აკრძალეს და ამის შემდეგ უცხოელები ვიზებს საკუთარ ქვეყნებში მდებარე აზერბაიჯანის საელჩოებში იღებდნენ.
პირველ ივნისს კონფერენციაზე ევროკავშირის წარმომადგენლობის ხელმძღვანელმა აზერბაიჯანში, მალენა მარდმა აღნიშნა, რომ ეს სიახლე “ევროპკავშირის ქვეყნებიდან აზერბაიჯანში ტურისტების ნაკადის გაზრდას შეუწყობს ხელს.”
წინაპირობა
მოვლენათა თანმიმდევრობას თუ მივყვებით, შეიძლება ითქვას, რომ ეს წინ გადადგმული ერთი ნაბიჯი უკან გადადგმულ რამდენიმე ნაბიჯს მოჰყვა. 2013 წლის აპრილში აზერბაიჯანმა აუცილებელი რეგისტრაცია დააწესა ყველა იმ ჩამომსვლელისთვის, ვინც ქვეყანაში სამ დღეზე მეტხანს აპირებდა დარჩენას. წელიწად-ნახევრის შემდეგ ეს ვადა 10 დღემდე გაიზარდა. თუკი სტუმარი და მისი მასპინძელი უახლოეს საფოსტო განყოფილებაში არ დარეგისტრირდებიან, ქვეყნის დატოვებისას ტურისტები გადაიხდიან ჯარიმას 300-დან 400 მანათის ოდენობით. უცხოელების რეგისტრაციის პროცედურა საბჭოთა კავშირში არსებობდა, მაგრამ პოსტსაბჭოთა ქვეყნების უმრავლესობამ ეს პრაქტიკა გააუქმა. ასე მოიქცა აზერბაიჯანიც, მაგრამ მოგვიანებით, 2013 წლის აპრილში აღნიშნული წესი ისევ ამოქმედდა.
იოჰანი და მარინი აზერბაიჯანში 2014 წელს ჩამოვიდნენ, ერთი კვირით დარჩნენ და წასვლის წინ ორივემ ერთად 600 მანათის ოდენობის ჯარიმა გადაიხადა. “პარიზში, საელჩოში მართლაც მოგვცეს ბროშურა, რომელშიც აღნიშნული იყო, რომ რეგისტრაციის გავლა გვმართებდა, – ამბობს მარინი, – არ ვიცოდით, რომ იქ რაიმე მნიშვნელოვანი ეწერა და ამიტომ, არცკი წაგვიკითხავს. რეგისტრაციის გავლის აუცილებლობის შესახებ მხოლოდ საზღვარზე შევიტყვეთ. ჯარიმის გადახდა მოგვიხდა.”
ქართველი ჟურნალისტი, ბლოგერი და მოგზაური თემო კიღურაძე აღნიშნავს: “ხშირად ვხვდები ევროკავშირიდან და შეერთებული შტატებიდან ჩამოსულ ტურისტებს. მე თვითონაც ვმოგზაურობ და ამიტომ ბევრი უცხოელი ნაცნობი მყავს. მწერენ და მთხოვენ, ვურჩიო, სამხრეთი კავკასიის რომელი ადგილების მონახულება ჯობს მოასწრონ მცირე დროის განმავლობაში. როდესაც ვგეგმავთ, ისე გამოდის, რომ ტურისტებმა დროის 70 პროცენტს საქართველოში უნდა გაატარონ, 30 პროცენტი კი – სომხეთში. მე ვურჩევ ხოლმე, რომ აზერბაიჯანი ძალიან საინტერესო ქვეყანაა, ისინი კი მპასუხობენ, რომ იქ ჩასვლა ძალიან რთულია – აზერბაიჯანის ვიზის მომზადებას დიდი დრო და თანხები სჭირდება და ამიტომ არ ღირსო. ჩემი აზრით, აზერბაიჯანი ტურისტების ძალიან დიდ რაოდენობას სწორედ ამ სავიზო ბარიერის გამო კარგავს.”
იმუშავებს თუ არა ეს სიახლე?
ეკონომისტი ნატიკ ჯაფარლი მიიჩნევს, რომ სავიზო რეჟიმის მხრივ აზერბაიჯანი განვითარებადი ქვეყნისთვის დამახასიათებლად არ იქცევა. “ვიზების თვალსაზრისით, აზერბაიჯანი ერთ-ერთი ყველაზე ჩაკეტილი ქვეყანაა მსოფლიოში, – ამბობს ის, – სხვა განვითარებადი ქვეყნებისგან განსხვავებით, აზერბაიჯანს უვიზო რეჟიმი მხოლოდ დსთ-ს რამდენიმე ქვეყანასთან აქვს დაწესებული.” ამასთან, ეკონომისტის თქმით, ქვეყანა ჯერ კიდევ არ აუქმებს სავიზო რეჟიმს აშშ-თან, დასავლეთ ევროპასთან, ირანთან და თურქეთთან, რომლებსაც მაღალი ტურისტული პოტენციალი აქვთ. “იყო ლაპარაკი, რომ თურქეთთან და ირანთან სავიზო რეჟიმის გაუქმება იგეგმებოდა, მაგრამ სიტუაცია არ იცვლება, – ამბობს ჯაფარლი, – თუკი მეზობელი საქართველოს მაგალითს მოვიხმობთ, ვნახავთ, რომ ამ ქვეყანას ასზე მეტ სახელმწიფოსთან უვიზო რეჟიმი აქვს დაწესებული და წელს იქ ტურიზმის რეკორდული მაჩვენებელი აღინიშნა – წლის დასაწყისიდან დღემდე ამ ქვეყანას 2,5 მილიონი ტურისტი ესტუმრა.” ეკონომისტის აზრით, ვიზების კონტროლის ფუნქციის ASAN-ისთვის გადაცემა მდგომარეობას ვერ გამოასწორებს.
სამაგიეროდ, აზერბაიჯანის კულტურისა და ტურიზმის მინისტრი, აბულფას გარაევი ოპტიმიზმითაა აღსავსე. მისი თქმით, გასულ წლებში სამინისტრომ უცხოელ ტურისტებს აზერბაიჯანის შესახებ ინფორმაცია მიაწოდა, ქვეყნის ტურისტული პოტენციალი გააცნო და ამით მათი (ტურისტების) ყურადღების მიპყრობა შეძლო. გარაევის თქმით, სამინისტრო ყურადღებით ეკიდება ტურიზმის განვითარების ათ წელიწადზე გათვლილ სტრატეგიას, რომელიც ამჟამად ქვეყნის მინისტრთა კაბინეტის განხილვის საგანს წარმოადგენს.
მოკლედ, ყველაფერი გეგმის მიხედვით მიმდინარეობს.
- ASAN (აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტთან არსებული სამოქალაქო სერვისისა და სოციალური ინოვაციების სახელმწიფო სააგენტო ) — ცნობილი და მოქალაქეებისათვის საყვარელი უწყებაა, რომელიც ერთი ფანჯრის პრინციპით მუშაობს. ორგანიზაცია სხვა უწყებების ფუნქციების დუბლირებას ეწევა, მაგრამ თანამედროვე სერვისითა და კორუფციის არარსებობით გამოირჩევა.
- საქართველოს, რომელიც აზერბაიჯანელ ტურისტებს შორის პოპულარობით სარგებლობს, 108 ქვეყანასთან უვიზო რეჟიმი აქვს დაწესებული; აზერბაიჯანს კი მხოლოდ 9 ქვეყანასთან აქვს უვიზო მიმოსვლა. ეს სახელმწიფოებია – რუსეთი, ბელარუსი, უკრაინა, მოლდოვა, საქართველო, ყაზახეთი, უზბეკეთი, ყირგიზეთი და ტაჯიკეთი.
გამოქვეყნდა 07.06.2016
