"უპრეცედენტო შემთხვევა": ფაშინიანის ინტერვიუ თურქ ჟურნალისტებთან

ფაშინიანის ინტერვიუ თურქ ჟურნალისტებთან ერევანში

„თუ მეხსიერება არ მღალატობს, ეს უპრეცედენტო შემთხვევა და უპრეცედენტო ფორმატია. ასეთ ფორმატში შეხვედრა აქამდე არასდროს გამართულა. ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია, რომ დღეს გვაქვს შესაძლებლობა ვისაუბროთ და აზრები გავცვალოთ,“ – ამ სიტყვებით დაიწყო სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა შეხვედრა თურქ ჟურნალისტებთან.

თურქი ჟურნალისტები ერევანში, სომხური მხარის ინიციატივით და სახელმწიფო ბიუჯეტის დაფინანსებით ჩავიდნენ, ამის შესახებ პრემიერ-მინისტრის აპარატმა განაცხადა.

„მიზანია, შესაძლებლობის ფარგლებში, თურქულ საზოგადოებას პირდაპირ და ამომწურავად გავაცნოთ სომხეთის მიდგომები რეგიონში სტაბილური მშვიდობის დამკვიდრებისა და სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების დარეგულირების საკითხზე,“ – აღნიშნა სომხეთის პრემიერ-მინისტრის აპარატთან არსებული საზოგადოებრივ კავშირებისა და ინფორმაციის ცენტრის ხელმძღვანელმა გორ ცარუკიანმა.

მისი თქმით, ცენტრმა ინტერვიუზე 10 თურქული მედიის წარმომადგენელი მიიწვია. პრემიერის აპარატი შეეცადა, სიაში ჩაემატებინა როგორც სახელმწიფო, ასევე პრო-სამთავრობო და ოპოზიციური მედია საშუალებები.

ფაშინიანმა თურქი ჟურნალისტების ყველა კითხვას უპასუხა. ვიდეომასალის მიხედვით, შეხვედრა მეგობრულ გარემოში გაიმართა, მიუხედავად იმისა, რომ განხილულ იქნა სომხეთისა და თურქეთისთვის მტკივნეული და რთული საკითხები. პრემიერ-მინისტრი ცდილობდა, პასუხები მაქსიმალურად გულწრფელი და დეტალური ყოფილიყო.

ქვემოთ წარმოგიდგენთ ნიკოლ ფაშინიანის პასუხებს თურქი ჟურნალისტების შეკითხვებზე, ინტერვიუს ძირითად გზავნილებს და იმას, რისი თქმა სურდა ნიკოლ ფაშინიანს თურქული აუდიტორიისთვის.

– რა ეტაპზეა თურქეთსა და სომხეთს შორის ურთიერთობების ნორმალიზების პროცესი?

„დღეს სომხეთსა და თურქეთს შორის პირდაპირი დიალოგია დამყარებული. თუ ჩვენს წარსულ ურთიერთობებს გავითვალისწინებთ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილებაა. სომხეთისა და თურქეთის დიპლომატიური წარმომადგენლები მუდმივად პირდაპირი კონტაქტით არიან დაკავშირებულნი.

შეიძლება, ეს გარე დამკვირვებლისთვის კონკრეტულ შედეგად არ ჩანდეს, მაგრამ ჩემთვის და სახელმწიფო მმართველობის წარმომადგენლებისთვის ეს რეალური მიღწევაა. ადრე ჩვენ ერთმანეთის შეხედულებებს მესამე ქვეყნების მეშვეობით ვიგებდით – ერევანი ანკარის პოზიციებს მხოლოდ შუამავლებისგან იგებდა და ანკარაც სომხეთის პოზიციებს იმავე გზით ეცნობოდა.

ახლა კი ჩვენი სხვადასხვა წარმომადგენლები უბრალოდ დაურეკავენ ერთმანეთს და პირდაპირ კითხავენ: „რა არის თქვენი პოზიცია ამ საკითხზე?“ – და ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილებაა. მჯერა, რომ ეს პროცესი შედეგს მოიტანს. ჩვენ უკეთ ვიგებთ ერთმანეთის სირთულეებს, პრობლემებს და იმ საკითხებს, რომელთა დამატებითი განხილვაა საჭირო. ასევე ვხედავთ, სად არ ემთხვევა ჩვენი პოზიციები. გულწრფელად უნდა აღვნიშნო, რომ ამას დიდ მიღწევად მივიჩნევ.

ამ პერიოდის განმავლობაში პრეზიდენტ ერდოღანთან რამდენიმე შეხვედრა და სატელეფონო საუბარი გვქონდა. საგარეო საქმეთა მინისტრები ურთიერთობენ და კონტაქტს ინარჩუნებენ. ურთიერთობების ნორმალიზაციის საკითხზე დანიშნული სპეციალური წარმომადგენლებიც მუდმივ კავშირში არიან. უკვე გვაქვს კონკრეტული თანამშრომლობის მაგალითებიც – ცოტა ხნის წინ თურქეთს ორი პირი გადავეცით, რომლებიც იქ ძებნილთა სიაში იყვნენ.

რა თქმა უნდა, საჭიროა ძალისხმევა, რომ ეს დინამიკა არ გაჩერდეს და გაგრძელდეს. ეს, თავის მხრივ, დამოკიდებულია ორივე ქვეყნის ლიდერებისა და ხელისუფლებების პოლიტიკურ ნებაზე. და მე ვხედავ ამ პოლიტიკურ ნებას.“

– რატომ საუბრობს ფაშინიანი ხშირად საზოგადოებაში ისტორიის აღქმაზე, რისი მიღწევა სურს?

„ყოველმა ქვეყანამ უნდა გაიაზროს თავისი ისტორია. არის ასეთი გამონათქვამი – ისტორიიდან უნდა გამოვიტანოთ გაკვეთილები. თუმცა, უკვე პოლიტიკური არჩევანისა და პოლიტიკური აღქმის საკითხია, რომელი გაკვეთილი გამოვიტანოთ.

დიახ, მე ხშირად ვსაუბრობ ისტორიაზე. ჩემი მთავარი გზავნილი ასეთია: აუცილებელია ისტორიისა და დღევანდელი რეალობის გამიჯვნა. ასევე უნდა გავმიჯნოთ მომავალი და ისტორია. ჩემი აზრით, მომავალი არ უნდა იყოს ისტორიის სარკისებური ანარეკლი, არამედ – შესაძლებლობა, რომ შევცვალოთ ან გავაუმჯობესოთ ის ისტორიული ფურცლები, რომელთა შეცვლაც გვსურს. თუმცა, ესეც პოლიტიკური არჩევანის საკითხია.

ამიტომ, ჩემი მიდგომა ასეთია: ჩვენ უნდა გამოვიყენოთ ისტორიის გაკვეთილები ისე, რომ ისინი დავაყენოთ ჩვენი დღევანდელი სახელმწიფოს – სომხეთის რესპუბლიკისა და მისი სამომავლო ინტერესების სამსახურში.

მინდა კიდევ ერთხელ განვმარტო, რომ აქ არ არის საუბარი ისტორიის შეცვლაზე ან უარყოფაზე. საუბარია იმაზე, თუ როგორ აღვიქვამთ მას პრაქტიკაში.

რა მიზნით ვიყენებთ ისტორიას? იმისთვის, რომ ისტორიული დაპირისპირებები სამუდამოდ გაგრძელდეს? თუ იმისთვის, რომ ამ დაპირისპირებებმა გვაჩვენოს, რამდენად მნიშვნელოვანია მშვიდობიანი, პარტნიორული და რეგიონულად სტაბილური მომავლის მშენებლობა? მე მეორე მიდგომის მხარდამჭერი ვარ.“

როგორ აისახება გენოციდის საკითხი სომხეთსა და თურქეთს შორის ურთიერთობებზე?

– რა არის სომხეთის ოფიციალური პოზიცია სომეხთა გენოციდის საერთაშორისო აღიარებასთან დაკავშირებით?

„ჩვენი ოფიციალური პოზიცია ასეთია: სომეხთა გენოციდის საერთაშორისო აღიარება დღეს ჩვენი საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტებს არ წარმოადგენს. ეს არის ოფიციალური ფორმულირება.

სომხეთში, ისევე როგორც მის ფარგლებს გარეთ, ამ საკითხზე ხშირად მიმდინარეობს დისკუსიები და სპეკულაციები, თითქოს ჩვენ უარვყოფთ ან ვივიწყებთ გენოციდის საკითხს.

მინდა მკაფიოდ განვაცხადო: სომხეთში და სომხების საზოგადოებაში ეს საკითხი უდავო ჭეშმარიტებაა. ანუ, ჩვენს რეალობაში გენოციდის უარყოფა ან დავიწყება უბრალოდ შეუძლებელია.

როდესაც რომელიმე შორეული ქვეყნის პარლამენტი ან მთავრობა გადაწყვეტილებას იღებს გენოციდის აღიარების შესახებ, ჩვენთვის ეს ძალიან სასიამოვნო და გამამხნევებელი ფაქტია. მაგრამ როცა ამ აღიარებით გამოწვეული ენთუზიაზმი ნელდება, მაშინ ჩნდება კითხვა: რა გვაძლევს ეს გადაწყვეტილება ჩვენს უშუალო გარემოსთან ურთიერთობაში?

როდესაც ჩვენ ვაწყდებით რეგიონში არსებულ დაძაბულობას, რამდენად უწყობს ხელს ეს დაძაბულობა ჩვენს ქვეყნისა და რეგიონის სტაბილურობასა და მშვიდობას?

ამ კონტექსტში ჩნდება მთავარი კითხვა: სად და როგორ უნდა ვკონცენტრირდეთ სომხეთის სახელმწიფო ინტერესების დაცვაზე?

იმ პერიოდში, როდესაც ეს უდიდესი ტრაგედია მოხდა, სომხეთის რესპუბლიკა არ არსებობდა.

დღეს კი გვაქვს საერთაშორისო დონეზე აღიარებული სომხეთის რესპუბლიკა – სახელმწიფო, რომელსაც შეუძლია უზრუნველყოს თავისი მოქალაქეების უსაფრთხოება და კეთილდღეობა. ამისათვის კი აუცილებელია გარკვეული პირობების შექმნა.

ჩვენ შევძელით მივაღწიოთ მშვიდობას – ავსტრალიასთან, ახალ ზელანდიასთან, ბრაზილიასთან. და ეს კარგია, ჩვენ გვიხარია, რომ მათთან ნორმალური ურთიერთობა გვაქვს. მაგრამ ჩვენ გვჭირდება, პირველ რიგში, მშვიდობა და კეთილმეზობლური ურთიერთობები ჩვენს უშუალო გარემოში, ჩვენს მეზობლებთან.

რადგან ის მშვიდობა, რომელიც რეალურ შედეგებს მოიტანს ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობისთვის, სწორედ აქ უნდა დამყარდეს.

ახლა კი გაჩნდა შესაძლებლობა, რომ შევცვალოთ ამ საკითხის აღქმა და ფორმულირება. ეს შესაძლებლობა გაჩნდა მას შემდეგ, რაც როგორც სომხეთიდან, ისე თურქეთიდან გაისმა მესიჯები იმის შესახებ, რომ ორივე მხარეს აქვს სურვილი, შეცვალოს საკითხის ფორმულირება, აქცენტები და განხილვის რაკურსი.“

– არსებობს თუ არა სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების ნორმალიზაციის შესაძლებლობა?

„მინდა გულწრფელად ვთქვა: ზოგჯერ ძალიან რთულია პესიმისტების პესიმიზმის გაქარწყლება.

2022 წელს მიღწეული იყო შეთანხმება, რომელიც ითვალისწინებდა სომხეთ-თურქეთის სახმელეთო საზღვრის გახსნას მესამე ქვეყნების მოქალაქეებისა და დიპლომატიური პასპორტის მქონე პირებისთვის. ბევრმა აღნიშნა: აი, შეთანხმება მიღწეულია, მაგრამ ის არ ხორციელდება. ესე იგი, პოლიტიკა ჩავარდა.

მე ამ შეფასებას არ ვეთანხმები.

ჩვენი პოლიტიკური გუნდი, ისევე როგორც მე პირადად, მტკიცედ, მოთმინებით და თანმიმდევრულად ვმუშაობთ იმაზე, რომ დიალოგისა და არგუმენტირებული მსჯელობის გზით რეგიონი სომხეთისთვის სტაბილურობის, მშვიდობისა და კეთილდღეობის წყაროდ გადაიქცეს.

2021 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ ჩვენი მთავრობის პროგრამაში შევიტანეთ მნიშვნელოვანი პუნქტი, რომელსაც რეგიონალიზაციას ვუწოდებთ.

ეს მხოლოდ სიტყვაა, მაგრამ ის მრავალმხრივ შინაარსს მოიცავს.

რეგიონალიზაცია ნიშნავს, რომ ჩვენი პოლიტიკის განხორციელებისას პირველ რიგში საკუთარ თავს რეგიონული ქვეყნის კონტექსტში აღვიქვამთ.

ეს არ ნიშნავს, რომ ჩვენ სხვა საერთაშორისო ურთიერთობებს შევზღუდავთ ან შევწყვეტთ, მაგრამ ჩვენი მთავარი ხედვაა, რომ სომხეთი, პირველ რიგში, არის რეგიონული ქვეყანა.

რაც შეეხება თურქეთთან ურთიერთობებს, მჯერა, რომ თუ ჩვენ თანმიმდევრულად, მშვიდად, არგუმენტებით და ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროში გავაგრძელებთ პატარა ნაბიჯებით წინსვლას, მთავარი კითხვა აღარ იქნება: იქნება ნორმალიზაცია თუ არა?

მთავარი კითხვა იქნება: როდის იქნება ნორმალიზაცია?

ეს იქნება მხოლოდ დროის საკითხი.“

საზღვარზე სომხეთისა და თურქეთის სპეციალური წარმომადგენლები შეხვდნენ: რა შეთანხმებას მიაღწიეს მათ

თუ ვიმსჯელებთ სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიერ შეხვედრის შემდგომ მოწოდებული ინფორმაციით, გარღვევა არ მომხდარა. რა არის ცნობილი მოლაპარაკებების ბოლოს, ასევე პოლიტოლოგი რობერტ გევონდიანის კომენტარი

– როგორია სომხეთის პოზიცია ე.წ. „ზანგეზურის დერეფანთან“ დაკავშირებით?

„უპირველეს ყოვლისა, ტერმინი „ზანგეზურის დერეფანი“ ჩვენთვის გაუგებარი და მიუღებელია.

პირველი მიზეზი ის არის, რომ სომხეთის რესპუბლიკას ამ ტერმინთან არავითარი კავშირი არ აქვს.

მეორე – ამ ტერმინის გამოყენება სომხეთში აღიქმება, როგორც ტერიტორიული პრეტენზია სომხეთის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ.

რამდენიმე ხნის წინ ამ საკითხზე სტატია გამოვაქვეყნე და მისი ძირითადი სათქმელი ასეთია: ჩვენ მხარს ვუჭერთ რეგიონული კომუნიკაციების გახსნას. უფრო მეტიც, პირველ რიგში ჩვენვე ვართ ყველაზე მეტად დაინტერესებულნი კომუნიკაციების გახსნით, რადგან რეალურად ჩვენ ვართ ბლოკადის ქვეშ.

რეგიონის არც ერთი სხვა ქვეყანა არ იმყოფება ბლოკადაში. ჩვენ ოთხი სახმელეთო საზღვარი გვაქვს, რომელთაგან ორი სრულად დახურულია. ეს თავისთავად მეტყველებს იმაზე, რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენთვის კომუნიკაციების გახსნა.

ხშირად აპელირებენ 2020 წლის 9 ნოემბრის სამმხრივ განცხადებაზე, კერძოდ, მის მე-9 პუნქტზე. თუმცა, ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტია: ამ განცხადებაში სიტყვა „დერეფანი“ საერთოდ არ გვხვდება.

უფრო მეტიც, ხშირად ამბობენ, რომ 9 ნოემბრის შეთანხმება ითვალისწინებს, რომ სომხეთის ტერიტორიაზე მგზავრებისა და ტვირთების უსაფრთხოება მესამე ქვეყნების ძალებმა უნდა უზრუნველყონ. მაგრამ, სინამდვილეში, ამ ტექსტში ასეთი რამ საერთოდ არ არის ნახსენები.

იქ პირდაპირ წერია, რომ სომხეთის რესპუბლიკა თავად უზრუნველყოფს ტრანსპორტის, ტვირთისა და მგზავრების უსაფრთხო გადაადგილებას.

როგორ შეიძლება სომხეთმა უსაფრთხოების გარანტია მისცეს, თუ თავადვე არ გააკონტროლებს საკუთარ ტერიტორიას?

გარდა ამისა, სამმხრივი განცხადება არ შეიძლება ცალმხრივად იქნას ინტერპრეტირებული.

მაგალითად, იქ საუბარია ტყვეების, მძევლებისა და სხვა დაკავებული პირების გაცვლაზე და დაბრუნებაზე, თუმცა ეს საკითხი კვლავ გადაუჭრელია.

უფრო მეტიც, ბაქოში მიმდინარეობს სასამართლო პროცესები, რომლებიც ჩვენი შეფასებით, წინასწარ დადგმულია, და ჩვენს ხელთ არსებული მონაცემებით, ამ პროცესების ფარგლებში იყენებენ წამებასა და სხვა აკრძალულ მეთოდებს.

რაც შეეხება რეგიონულ კომუნიკაციებს:

სომხეთი მზადაა უზრუნველყოს დასავლეთ აზერბაიჯანის რეგიონების კავშირი ნახიჭევანთან სომხეთის ტერიტორიით.

ჩვენ აზერბაიჯანს კონკრეტული და სრულფასოვანი წინადადება წარვუდგინეთ სატრანსპორტო კავშირის საკითხზე.

ეს არ არის უბრალოდ წინადადება – ეს პრობლემის გადაჭრის რეალური გზაა.

ჩვენ ველოდებით აზერბაიჯანის პასუხს.

მაგრამ მინდა გავამახვილო ყურადღება:

2020 წლის 9 ნოემბრის სამმხრივ განცხადებაში ცალკე საკითხად აზერბაიჯანის დასავლეთ რეგიონების კავშირი ნახიჭევანთან ნახსენები არ არის.

ეს საკითხი შედის რეგიონული კომუნიკაციების გახსნის საერთო კონტექსტში.

რას ნიშნავს ეს?

სომხეთმაც და აზერბაიჯანმაც უნდა გახსნან კომუნიკაციები ერთმანეთისთვის.

ეს ნიშნავს, რომ სომხეთიდან სომხეთში უნდა იყოს შესაძლებელი გადაადგილება აზერბაიჯანის ტერიტორიის გავლით და აზერბაიჯანიდან აზერბაიჯანში – სომხეთის ტერიტორიის გავლით.

მაგალითად:

სომხეთის ჩრდილოეთ რეგიონებიდან მეღრისკენ (სამხრეთით) პირდაპირი სარკინიგზო კავშირი არ არსებობს.

ერთადერთი გზა აზერბაიჯანის ტერიტორიის გავლით გადის – ნახიჭევანის გავლით.

ჩვენ ვაცხადებთ, რომ მზად ვართ უზრუნველვყოთ ეს სარკინიგზო კავშირი და ველით, რომ აზერბაიჯანიც ასეთივე შესაძლებლობას მოგვცემს.

ეს ნიშნავს, რომ აზერბაიჯანმა უნდა უზრუნველყოს სარკინიგზო კავშირი ერასხიდან მეღრიმდე.

რეგიონის გეოგრაფიული თავისებურებების გამო, სომხეთის შიგნით სამხრეთიდან ჩრდილოეთამდე სარკინიგზო ხაზის გაყვანა რთულია.

ამავე დროს, ჩვენი ხედვა გულისხმობს აზერბაიჯანიდან თურქეთში სარკინიგზო კავშირის შექმნას სომხეთის გავლით.

ასევე – საავტომობილო კავშირის შექმნას აზერბაიჯანიდან თურქეთში სომხეთის გავლით.

ეს კი, თავის მხრივ, სომხეთს შესაძლებლობას მისცემს, რომ დაკავშირებული იყოს ირანსა და რუსეთთან აზერბაიჯანის გავლით.

ამ პირობებში აუცილებელი გახდება სომხეთ-თურქეთის სარკინიგზო გზის გახსნაც.

ჩვენ მზად ვართ ამ გადაწყვეტილებების მისაღებად.

და ჩვენთვის გაუგებარია, რატომ არ რეაგირებს აზერბაიჯანი ამ საკითხებზე და რატომ ცდილობს ეს თემა ესკალაციისთვის გამოიყენოს.

ბოლოს, მინდა აღვნიშნო:

თუ რეგიონული კომუნიკაციების საკითხი არა პოლიტიკურ, არამედ სუფთა ინფრასტრუქტურულ ჭრილში განვიხილავთ, მაშინ უკვე დღესვე შესაძლებელია თურქეთიდან აზერბაიჯანში სომხეთის გავლით საავტომობილო კავშირის უზრუნველყოფა.

ამისთვის შეიძლება გამოყენებული იქნას მარგარას სასაზღვრო პუნქტი, რომელიც უკვე მზადაა ფუნქციონირებისთვის.

გზები კარგ მდგომარეობაშია, და ეს შესაძლებელი იქნებოდა დღესვე.

სწორედ ამგვარ მიდგომას ვუწოდებთ ჩვენ „მშვიდობის გზაჯვარედინს“ (Crossroad of Peace).

ეს ტერმინი საგანგებოდ შევარჩიეთ, რომ მეზობელი ქვეყნების არც ერთში არ გამოეწვია უარყოფითი ემოციები.

მჯერა, რომ ეს ყველაზე ნათლად ასახავს ჩვენს კონსტრუქციულ პოზიციას და რეგიონში ჩვენი სახელმწიფოს როლს.“

– რა ნაბიჯებს დგამს სომხეთი ბაქოში მყოფი სომეხი ტყვეების გათავისუფლებისთვის?

„ეს სიტუაცია ჩვენთვის უკიდურესად შემაშფოთებელია.

დღეს აზერბაიჯანში მინიმუმ 23 სომეხი ტყვე, მძევალი და სხვა დაკავებული პირი იმყოფება.

ჩვენ ყველა ძალისხმევას ვდებთ, რათა ეს საკითხი გადავჭრათ.

მაგრამ უნდა გავიაზროთ, რომ ეს ხდება იმ პირობებში, როცა აზერბაიჯანი ამ საკითხს ესკალაციის ინსტრუმენტად იყენებს.

სომხეთში ხშირად ისმის კრიტიკა, რომ მთავრობა საკმარისს არ აკეთებს ტყვეების დაბრუნებისთვის.

მე ამ კრიტიკას, ზოგადად, ვიგებ.

სანამ ჩვენი ძალისხმევა შედეგს არ გამოიღებს, ყველას შეუძლია თქვას, რომ არაფერი კეთდება.

სინამდვილეში ძირითადად დიპლომატიური მექანიზმებით ვმუშაობთ.

რატომ?

რადგან ამ საკითხში საჯარო განცხადებებმა შეიძლება ზიანი უფრო მიაყენოს, ვიდრე სარგებელი მოიტანოს.

ჩვენთვის საზოგადოებრივი განცხადებები მიზანმიმართული და შედეგზე ორიენტირებული უნდა იყოს.

შემთხვევების უმეტესობაში საჯარო დისკუსია ამ თემაზე ვერავითარ სარგებელს ვერ მოიტანს და პირიქით, აზერბაიჯანი ამას მორიგი მანიპულაციისთვის გამოიყენებს.

თუმცა, რამდენიმე შემთხვევა უკვე საჯაროდ გაჟღერდა:

არსებობს პირდაპირი მტკიცებულებები და ვიზუალური დოკუმენტაცია, რომ ბაქოში დაკავებულ სომეხ ტყვეებს აწამებენ.

გამოყენებულია აკრძალული მეთოდები, რაც, რა თქმა უნდა, მძიმე შეშფოთებას იწვევს და სრულიად მიუღებელია.

სომხეთის მთავრობამ ამ საკითხზე თავისი მკაფიო პოზიცია უკვე გააჟღერა.

ჩვენ არ ვჩერდებით – განვაგრძობთ ძალისხმევას ჩვენი მოქალაქეების გასათავისუფლებლად.“

– რა პოზიცია აქვს ერევანს აზერბაიჯანელი ლტოლვილების დაბრუნების საკითხზე?

ნიკოლ ფაშინიანის თქმით, აზერბაიჯანი ამ თემას მანიპულაციის იარაღად იყენებს.

„თქვენს კითხვას ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი დამატება სჭირდება“ – განაცხადა ფაშინიანმა CNN Türk-ის შეკითხვის პასუხად..

მისი თქმით, ბაქო „დასავლეთ აზერბაიჯანის“ სახელით აყენებს საკითხს, თუმცა ასე უწოდებს სომხეთის სუვერენული ტერიტორიის 60-70%-ს.

„ჩვენ ვამბობთ, რომ სომხეთში არ არსებობს „დასავლეთ აზერბაიჯანი“.

თუ ვინმეს „დასავლეთ აზერბაიჯანის“ პოვნა უნდა, ის მოიძებნება კაზახის, აქსტაფის, კედაბეკის, კელბაჯარის, ლაჩინის, ზანგელანისა და გუბადლის რეგიონებში.

გეოგრაფიულად, შეიძლება ნახიჩევანიც ჩაითვალოს დასავლეთ აზერბაიჯანად, მაგრამ არა სომხეთის ტერიტორია“.

ფაშინიანის განცხადებით, ბაქო ამ თემას ჰუმანიტარული საკითხების კონტექსტში წარმოაჩენს, თუმცა რეალურად ეს ტერიტორიული პრეტენზიების გამოვლინებაა.

„ისინი გვთხოვენ ამ საკითხზე საუბარს, მაგრამ ვიმეორებ – აზერბაიჯანი ჩვენს ქვეყნის ტერიტორიის 60%-ს „დასავლეთ აზერბაიჯანად“ მოიხსენიებს.

ასეთი საკითხი ჩვენთვის განხილვის საგანი ვერ იქნება.

ვერცერთი ქვეყანა ვერ მიიღებს იმაზე მსჯელობას, რაც მის ტერიტორიულ მთლიანობას ემუქრება.“

ლტოლვილების საკითხი და აზერბაიჯანის პოზიციის წინააღმდეგობები

„თუ ბაქოს ნამდვილად აინტერესებს ლტოლვილების დაბრუნება, ნუთუ არ უნდა გაითვალისწინოს სომეხი ლტოლვილების საკითხიც?

ჩვენ გვაქვს დოკუმენტი, რომელიც ითვალისწინებს ლტოლვილების დაბრუნებას ყარაბაღსა და მის მიმდებარე ტერიტორიებზე.

სომხეთში და სომხურ დიასპორაში არიან ლტოლვილები ნახიჩევანიდან, ბაქოდან, სუმგაითიდან, გენდჯადან და სხვა რეგიონებიდან.

„ჩვენი აღქმით, ეს უბრალოდ სომხეთის მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიაა, ამიტომ ეს საკითხი ჩვენთვის განხილვის საგანი ვერ გახდება.“

ბაქოს ორმაგი რიტორიკა

ფაშინიანის თქმით, აზერბაიჯანი საკუთარ თავს ეწინააღმდეგება.

„ბაქო 2021 წლის შემდეგ რეგიონს პოსტ-კონფლიქტურ ზონად მოიხსენიებს.

მაგრამ ყოველდღიურად აგრძელებს აგრესიულ რიტორიკას, სამხედრო ძალის გამოყენების მუქარას და „დასავლეთ აზერბაიჯანის“ საკითხის წამოწევით, პრაქტიკულად, სომხეთის სახელმწიფოებრიობას ეჭვქვეშ აყენებს.“

„და ამავდროულად, გვიწვევენ დიალოგზე. ბოდიშით, მაგრამ ეს, ჩემი აზრით, მინიმუმ, უცნაურია.“