საქართველოს ხელისუფლებამ გაწყვიტა კონტრაქტი კონსორციუმთან, რომელიც ანაკლიაში პორტს აშენებდა
საქართველოს მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება გააუქმოს საინვესტიციო შეთანხმება კონსორციუმთან, რომელიც შავ ზღვაზე, ანაკლიაში, ქვეყანაში პირველ ღრმაწყლოვან პორტს აშენებდა.
ინფრასტრუქტურის და რეგიონული განვითარების მინისტრმა მაია ცქიტიშვილმა დღეს ოფიციალურად განაცხადა, რომ ხელისუფლება “ანაკლიის განვითარების კონსორციუმთან” დადებულ ხელშეკრულებას წყვეტს.
როგორც ცქიტიშვილმა აღნიშნა, მიზეზი კონსორციუმის მიერ აღებული და შეუსრულებელი ვალდებულებებია. მისი თქმით, კონსორციუმმა ყველა ვადას გადააჭარბა და სამუშაოები არ შეასრულა.
ოპოზიცია კი, მიიჩნევს, რომ ამ პროცესის უკან ქვეყნის არაფორმალური ლიდერი ბიძინა ივანიშვილი დგას, რომელიც ანაკლიის პორტის მშენებლობის შეჩერებას ორი მიზეზით ცდილობს.
პირველი – ივანიშვილი თავის პოლიტიკურ ოპონენტს “ანაკლიის განვითარების კონსორციუმის” დამფუძნებელს, მამუკა ხაზარაძეს ებრძვის. 2020 წელს საქართველოში საპარლამენტო არჩევნებია. ხაზარაძის მიერ შექმნილი პოლიტიკური მოძრაობა “ლელო” ამ არჩევნებში ივანიშვილის და მისი “ქართული ოცნების” ერთ-ერთი მთავარი ოპონენტია.
და მეორე – ოპოზიციის აზრით, ივანიშვილი კრემლის სურვილს ითვალისწინებს. მოსკოვმა არაერთხელ, ღიად განაცხადა, რომ ანაკლიაში პორტის აშენების იდეა არ მოსწონს.
ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ ამ გადაწყვეტილებით კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება საქართველოსთვის ბოლო დროის ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური პროექტის – ანაკლიის პორტის მშენებლობის საკითხი.
__________________________________________________________________________________________________________
• რას აპირებს “ლელო”? მთავარი აქცენტები მამუკა ხაზარაძის გამოსვლიდან
• აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მთავარი გზავნილები საქართველოს ხელისუფლებას
• მამუკა ხაზარაძე – ახალი პოლიტიკოსი?
• რატომ ებრძვის ივანიშვილი TBC ბანკს?
ინფრასტრუქტურის მინისტრი მაია ცქიტიშვილი ამბობს, რომ ხელისუფლება ანაკლიის პორტის ასაშენებლად ახალი ინვესტორის ძიებას იწყებს.
“მაშინ, როდესაც საინვესტიციო ხელშეკრულების შედეგად, 2020 წლის ბოლოსთვის უკვე უნდა გვქონოდა პორტი ოპერირებაში, როგორც ხედავთ, ამ პერიოდის განმავლობაში ეს შედეგი ვერ მივიღეთ და ამ შედეგის შესრულების პერსპექტივა არ ჩანს,” – აღნიშნა მან.
ამასთან ცქიტიშვილმა თქვა, რომ პორტი აშენდება და მთავრობა არ ამბობს უარს ზოგადად ანაკლიაში პორტის მშენებლობაზე, რადგან ეს პორტი “ქვეყანას სჭირდება”.
“ეს პროექტი საქართველოს სჭირდება, შესაბამისად, ჩვენ დავიწყებთ უკვე ახალი პარტნიორის ძიებას, იმისთვის, რომ ეს პროექტი განხორციელდეს სწრაფად,” – აღნიშნა ცქიტიშვილმა.
“ანაკლიის კონსორციუმში” აცხადებენ, რომ ვალდებულებების შესრულება სწორედ სახელმწიფოს მოქმედებების გამო გაუჭირდათ.
კერძოდ კი, 2019 წლის 8 იანვრიდან საქართველოს პროკურატურამ სისხლის სამართლის საქმე აღძრა “ანაკლიის კონსორციუმის” ყოფილი თავმჯდომარის მამუკა ხაზარაძისა და მისი მოადგილის, ბადრი ჯაფარიძის მიმართ. ხაზარაძე-ჯაფარიძეს სახელმწიფო ფულის გათეთრებას ედავება.
ანაკლიის პორტი მთავარი პროექტია, რომელიც საქართველოში ხორციელდება. ზოგი მას თავისი მნიშვნელობით შევარდნაძის ეპოქაში დაწყებულ ნავთობსადენს – ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანსაც კი ადარებს.
პროექტის წარმატებით დაინტერესებულია აშშ. ამ პროექტში ბევრი კერძო ამერიკული ინვესტიციაა ჩადებული.
პორტი მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურული პროექტია საქართველოსთვის, რადგან იგი გზას გაუხსნის ცენტრალური აზიის ტვირთებს ევროპისკენ და პირიქით. პირველ ქართულ ღრმაწყლოვან პორტს, რომელიც ანაკლიაში შენდება, პრეტენზია აქვს, რომ თურქეთისა და რეგიონის სხვა ქვეყნების პორტების სერიოზული კონკურენტი გახდეს.
როგორც კონსორციუმში აცხადებენ, სამართლებრივი დევნა სახელმწიფოს მხრიდან საქმეზე, რომელიც 11 წლის წინანდელ საბანკო ტრანზაქციას ეხება, შემაშფოთებელი სიგნალი იყო, რომელიც პოტენციური ინვესტორებს გაეგზავნათ,რათა ისინი დამფრთხალიყვნენ და არ ჩართულიყვნენ პროექტში.
ხელისუფლების მთავარი არგუმენტი „ანაკლიის განვითარების კონსორციუმის“ წინააღმდეგ სწორედ ის არის, რომ კონსორციუმმა დათქმულ ვადებში საჭირო თანხები ვერ მოიძია.
თუმცა, მამუკა ხაზარაძე ამბობს, რომ მიუხედავად ხელისუფლების მხრიდან “ორკესტრირებული შეტევისა” კონსორციუმმა მაინც მოახერხა ვალდებულებების შესრულება:
„ტყუილია, რომ კონსორციუმი არ ასრულებდა ვალდებულებებს. დღესაც კი არსებობს ინვესტორი და ყველა ის მოთხოვნა, რომელიც კონტრაქტით იყო გათვალისწინებული, მთელი პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, რომ შესრულებული იყო,”- ამბობს ის.
მისი თქმით, ივანიშვილმა კრემლის დავალება შეასრულა:
“მთავრობამ, ბიძინა ივანიშვილის თამადობით, დაასრულა პირველი ეტაპი სპეცოპერაციის, რომელიც ანაკლიის პორტის გაჩერებას გულისხმობს. მინდა ვუთხრა პირადად ბიძინა ივანიშვილს, რომ მან კი შეასრულა ამ ეტაპზე კრემლის დავალება, მაგრამ ქართველი ხალხი არ აპატიებს მას, რომ მან გააჩერა ჩვენი ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანესი პროექტი,” – აღნიშნა ხაზარაძემ.
“შულერული თამაში”. როგორ აფასებენ ხელისუფლების გადაწყვეტილებას ოპოზიცია და ექსპერტები
სხვა ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლებიც პირადად ბიძინა ივანიშვილის და რუსეთის ინტერესებს უკავშირებენ საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებას, შეწყვიტოს „ანაკლიის განვითარების კონსორციუმთან“ გაფორმებული ხელშეკრულება.
„მსოფლიოში არის ორად ორი მთავრობა, რომელიც ემტერება ანაკლიის პროექტს. ეს არის საქართველოს მთავრობა, რომელიც ერთს საუბრობდა, მაგრამ რეალურად, ძირს უთხრიდა პროექტს და მეორე არის რუსეთის მთავრობა“, – უთხრა მედიას „ევროპული საქართველოს“ წევრმა გიორგი კანდელაკმა.
მთავრობის გადაწყვეტილებას პოლიტიკურად მოტივირებული უწოდა პარტია „ახალი საქართველოს“ ლიდერმა გიორგი ვაშაძემ:
“ანაკლიას აქვს გადამწყვეტი როლი ქართული ეკონომიკის განვითარებისთვის, მაგრამ “ქართულ ოცნებას” არ აინტერესებს ეკონომიკის განვითარება და სამუშაო ადგილების შექმნა, მათ მხოლოდ პერსონალური ინტერესები ამოძრავებთ“.
ეკონომიკური ექსპერტი გია ხუხაშვილი ხელისუფლების ამ გადაწყვეტილებას “შულერულ თამაშს” უწოდებს, რომელმაც ქვეყნის ინტერესები დააზიანა.
„ის, რაც დღეს მოხდა ლოგიკური დასასრული იყო იმ „შულერული თამაშისა“, რასაც ხელისუფლება ეწეოდა მთელი 2019 წლის განმავლობაში, როდესაც რიტორიკულად პროექტის მხარდაჭერის დეკლარირებას ახდენდა, მაგრამ მეორე ხელით ყველაფერს აკეთებდა კონსორციუმის დისკრედიტაციისთვის… ამ ყველაფერს ხელოვნური პოლიტიკური კონტექსტი გასდევდა… მამუკა ხაზარაძეზე ეჭვიანობის ნიადაგზე გადაწყვიტა, რომ ანაკლიაზე კონტროლი აღედგინა,” – ამბობს ხუხაშვილი.
„ანაკლიის განვითარების კონსორციუმი“ მთავრობის წინააღმდეგ საარბიტრაჟო სასამართლოს მიმართავს. ამის შესახებ კონსორციუმის დირექტორმა ლევან ახვლედიანმა განაცხადა.
როგორც გია ხუხაშვილი ამბობს, სასამართლოში დავას დაიწყებენ პროექტში ჩართული საერთაშორისო ინვესტორებიც, რაც ქვეყანას ასეულობით მილიონი შეიძლება დაუჯდეს.
“და, რაც მთავარია,ეს საერთოდ ბუნდოვანს ხდის ამ პროექტის მომავალს,” – აღნიშნავს ხუხაშვილი.
წინაისტორია. ხელისუფლების ბრძოლა ანაკლიის პორტის წინააღმდეგ
ანაკლიაში პორტის აშენების იდეა საქართველოს მესამე პრეზიდენტს მიხეილ სააკაშვილს ეკუთვნის.
2012 წელს ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, „ქართულმა ოცნებამ“ სააკაშვილის მიერ წამოწყებული ყველა პროექტის წინააღმდეგ გააფთრებული ბრძოლა დაიწყო. თუმცა, ანაკლიის პორტი გამონაკლისი აღმოჩნდა.
საქართველოს დღეს შავ ზღვაზე ორი პორტი აქვს – ფოთის და ბათუმის. თუმცა, არასაკმარისი სიღრმის გამო, ამ პორტებში ყველა ტიპის გემი ვერ შედის. ამიტომაც, ისინი კონკურენციას ვერ უწევენ ვერც თურქულ და ვერც რუსულ შავიზღვისპირა პორტებს.
იმ შემთხვევაში თუ ანაკლიის პორტი აშენდება, ეს სურათი რადიკალურად შეიცვლება, რადგან პროექტის თანახმად, ანაკლიას 10 ათასი კონტეინერის ტევადობის გემების მიღება შეეძლება (ქვეყნის მთავარ პორტში -ფოთში მხოლოდ 1.5 ათასი კონტეინერის ტევადობის გემები შემოდიან).
პრობლემები ანაკლიის პორტს 2018 წელს დაეწყო და თვალსაჩინო მას შემდეგ გახდა, რაც თანამდებობა საქართველოს იმდროინდელმა პრემიერ-მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა დატოვა.
ერთ დროს ივანიშვილის ფავორიტის, კვირიკაშვილის გადადგომის შემდეგ დაიწყო ყველა იმ პროექტის რევიზია, რომელიც მისი პრემიერობის დროს იქნა წამოწყებული. მათ შორის პრობლემები შეექმნა „ანაკლიის განვითარების კონსორციუმს“, რომელმაც ტენდერში სწორედ კვირიკაშვილის პრემიერობის დროს გაიმარჯვა.
„ანაკლიის განვითარების კონსორციუმის“ თანადამფუძნებლის, ქვეყნის უმსხვილესი ბანკის, თიბისი ბანკის გენერალური დირექტორის მამუკა ხაზარაძის და მისი მოადგილის ბადრი ჯაფარიძის წინააღმდეგ სისხლის სამართლებრივი დევნა დაიწყო.
ხაზარაძე ბიზნესმენისთვის ყველაზე მძიმე დანაშაულში – ფულის გათეთრებაში დაადანაშაულეს. ოპოზიცია და ექსპერტები აცხადებენ, რომ ხელისუფლების ბრძოლა ხაზარაძის წინააღმდეგ აშკარა უარყოფითი სიგნალი გახდა იმ ინვესტორებისთვის, რომლებიც „ანაკლიის განვითარების კონსორციუმის“ პოტენციური პარტნიორები იყვნენ.
“როდესაც კონსორციუმის მენეჯმენტს უმძიმეს დანაშაულში სდებ ბრალს, არც ერთი ინვესტორი რისკს არ გასწევს და ფულს არ ჩადებს,” – ამბობს ექსპერტი გია ხუხაშვილი.
მისი თქმით, პროცესები ჯანსაღად რომ წარმართულიყო, ანაკლიის პროექტის პირველი ეტაპი ახლა დასრულების პირას იქნებოდა.
ანაკლიის პროექტის საგარეო მტრები და მეგობრები
ანაკლიის პროექტის მთავარი საგარეო მტერი რუსეთია. კრემლი არ მალავს, რომ ანაკლიაში პორტის მშენებლობა მის ინტერესებში არ შედის.
კრემლი გეოპოლიტიკურ საფრთხეს ხედავს, რადგან ამერიკელების მიერ მხარდაჭერილ ანაკლიის ღრმაწყლოვან პორტს, რომელიც აფხაზეთის ადმინისტრაციულ საზღვართან შენდება, გარდა სხვადასხვა ტვირთებისა, საჭიროების შემთხვევაში ამერიკული სამხედრო გემების, ამერიკული წყალქვეშა ნავების და ნატოს სამხედრო ხომალდების მიღებაც შეეძლება.
მეორეც, ის წამგებიანია რუსეთისთვის ეკონომიკური თვალსაზრისითაც, რადგან კონკურენციას გაუწევს რუსეთის შავიზღისპირა პორტებს და რუსეთის გვერდის ავლით აზიიდან ევროპაში ტვირთბრუნვას შეუწყობს ხელს.
რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილი მოადგილე გრეგორი კარასინი ანაკლიის პორტის მშენებლობის კომენტირებისას პირდაპირ დაემუქრა საქართველოს: „თბილისი უნდა ჩამოყალიბდეს – ან სამხრეთ კავკასიის რეგიონულ სტაბილურობის ატმოსფეროს ირჩევს ან ევროატლანტიკურ დღის წესრიგს“. ხოლო თუ საქართველო მეორეს აირჩევს, ის შესაძლოა იგივე პრობლემების წინაშე აღმოჩნდეს, რა პრობლემის წინაშეც აღმოჩნდა უკრაინა 2014 წელს, განაცხადა კარასინმა.
ანაკლიის პორტის მხარდამჭერი ქვეყნების სიაში არ არის არც მეზობელი თურქეთი, რადგან ანაკლიის პორტი შავ ზღვაზე მის გავლენას შეასუსტებს და თურქულ პორტებს მნიშვნელოვან კონკურენციას გაუწევს.
ანაკლიის პორტი ქართულ-ამერიკული პროექტია, შესაბამისად, ამ პროექტის ყველაზე დიდი საერთაშორისო ლობისტი და მხარდამჭერი ამერიკის შეერთებული შტატებია.
ამ პროექტის მხარდასაჭერად განცხადება გააკეთა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ.
„ეს და სხვა პროექტები გააძლიერებს საქართველოს ურთიერთობას თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყნებთან და თავიდან ააცილებს საფრთხეს, გახდეს რუსეთისა და ჩინეთის ეკონომიკური გავლენის მსხვერპლი. ამ მოჩვენებით მეგობრებს საქართველოს ინტერესები არ ადარდებთ“, – განაცხადა მაიკ პომპეომ ივნისში ვაშინგტონში საქართველოს პრემიერ-მინისტრთან შეხვედრის შემდეგ.
