ომბუდსმენი 2025-ში მიღებულ რეპრესიულ კანონებს საკონსტიტუციოში გაასაჩივრებს
რეპრესიული კანონები
საქართველოს სახალხო დამცველი ლევან იოსელიანი აცხადებს, რომ მისი აპარატი 2025 წელს “ქართული ოცნების“ მიერ მიღებულ რეპრესიულ საკანონმდებლო ცვლილებებს საკონსტიტუციო სასამართლოში გაასაჩივრებს, რადგან ისინი, მისი თქმით, არღვევს ადამიანის უფლებებს და არ შეესაბამება პროპორციულობისა და თანაზომადობის საერთაშორისო სტანდარტებს.
იოსელიანმა ამის შესახებ საქართველოს პირველი არხის ეთერში ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მიღებული საკანონმდებლო პაკეტები, მათ შორის შეკრებისა და მანიფესტაციის შესახებ კანონში ცვლილებები, არაერთ პრობლემურ დებულებას შეიცავს. მისი თქმით, ცვლილებები ორ ეტაპად იქნა მიღებული და ორივე შემთხვევაში სახალხო დამცველმა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის (ODIHR) დასკვნა მოითხოვა, რომელმაც საკანონმდებლო ინიციატივები ნეგატიურად შეაფასა.
“ეს წელი, ისევე როგორც წინა, არ იყო მარტივი ადამიანის უფლებების კუთხით“, — განაცხადა იოსელიანმა და დასძინა, რომ არსებობს მთელი რიგი დასაბუთება, თუ რატომ ზღუდავს მიღებული ცვლილებები ფუნდამენტურ თავისუფლებებს. მისი შეფასებით, განსაკუთრებით პრობლემურია პროტესტთან დაკავშირებული რეგულაციები, რომლებიც შესაძლოა პრაქტიკაში “ნებართვისმაგვარ” მექანიზმად იქცეს.
სახალხო დამცველმა ყურადღება გაამახვილა აქციების ჩატარებამდე შინაგან საქმეთა სამინისტროს გაფრთხილების მოთხოვნაზე და აღნიშნა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ეს ჩანაწერი კონსტიტუციაში არსებობს, ის არ უნდა იქცეს სავალდებულო პირობად, რომელიც სპონტანური შეკრებების შესაძლებლობას გამორიცხავს. იოსელიანის თქმით, საკონსტიტუციო სასამართლოს უკვე აქვს განმარტებული, რომ ასეთი მოთხოვნა არ უნდა გულისხმობდეს სანებართვო რეჟიმს.
ახალი საკანონმდებლო ცვლილებებით, ტროტუარზე შეკრების ან მანიფესტაციის გამართვამდე 5 დღით ადრე სავალდებულო ხდება შსს-ს გაფრთხილება. თუ შსს გადაწყვეტს, უფლებამოსილება ექნება, რომ აქციის მონაწილეებს ალტერნატიული დრო და ადგილი შესთავაზოს.
კრიტიკის საგანი გახდა ნიღბების ტარების ბლანკეტური აკრძალვაც. იოსელიანის შეფასებით, მშვიდობიანი შეკრების დროს ნიღბის ტარების სრულად აკრძალვა არათანაზომიერია და ვერ ითვალისწინებს კონკრეტულ გარემოებებს, იქნება ეს ჯანმრთელობის, რელიგიური თუ სხვა ლეგიტიმური საჭიროება.
“თუ პროტესტის პროცესი სცდება მშვიდობიან ფორმას და გადადის ძალადობრივში, იქ ნიღაბი ერთ-ერთ არაფერ შუაში არ არის. აქ საუბარი არის მშვიდობიან შეკრებაზე. მშვიდობიანი შეკრების პირობებში, მაგალითად, სამედიცინო ნიღბის ტარების აკრძალვა, რასაც ძალიან ხშირად ვიყენებთ, არ მიმაჩნია გამართლებულად. ის, რომ ვიღაცამ შესაძლოა შემდეგ გადაწყვიტოს კანონის დარღვევა და ამიტომ საგამოძიებო ორგანოს სურს, გაიადვილოს თავისი ამოცანა, ამით უფრო დიდი სიკეთის დაზიანება არ შეიძლება იყოს არგუმენტი.” – თქვა ომბუდსმენმა.
იოსელიანმა ასევე ისაუბრა პროტესტის დროს გზის გადაკეტვის საკითხზე და განმარტა, რომ კონსტიტუციით გარანტირებული გამოხატვის თავისუფლება მოქალაქეებს აძლევს უფლებას, გარკვეულ პირობებში გადაკეტონ როგორც საფეხმავლო, ისე სატრანსპორტო გზები. თუმცა, მისი თქმით, ლეგიტიმაცია დამოკიდებულია კონკრეტულ კონტექსტზე – ადამიანების რაოდენობაზე, ადგილზე და გარემოებებზე – და ამ კრიტერიუმების კანონით ზუსტი განსაზღვრა შეუძლებელია.
საკანონმდებლო ცვლილებების კრიტიკისას სახალხო დამცველმა განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა სანქციების გამკაცრებაზე, მათ შორის გაზრდილ ჯარიმებზე და ადმინისტრაციული პატიმრობის უალტერნატივოდ შემოღებაზე, რასაც ზოგ შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობაც მოსდევს. მისი თქმით, სწორედ აქ იკვეთება პროპორციულობისა და თანაზომადობის ყველაზე სერიოზული პრობლემა.
იოსელიანის განცხადებით, საკონსტიტუციო სარჩელის მომზადება უკვე დასასრულს უახლოვდება და დოკუმენტი შესაძლოა მიმდინარე წლის ბოლოს ან მომავალი წლის დასაწყისში წარადგინონ.
“ჩვენ მაქსიმალურად ყველაფერს გავაკეთებთ იმისთვის, რომ ეს ცვლილებები მოვიდეს შესაბამისობაში საერთაშორისო სტანდარტებთან და სასამართლომ იმსჯელოს მათ თანაზომიერებაზე.“ – განაცხადა მან.
