ლორა თორნტონი: [დემოკრატიის] ბოლო ბასტიონები ახლა მედია და სამოქალაქო საზოგადოებაა
ინტერვიუ ლორა თორნტონთან
მაკკეინის ინსტიტუტის გლობალური დემოკრატიის პროგრამების დირექტორის, ლორა თორნტონის თქმით, საქართველოში [დემოკრატიის] ბოლო ბასტიონები ახლა მედია და სამოქალაქო საზოგადოებაა. ამის შესახებ მან “ამერიკის ხმასთან” ინტერვიუში ისაუბრა.
თორთონის თქმით, საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების, ან დამოუკიდებელი მედიის დაფინანსება არ ემსახურება უცხო ხელისუფლების ინტერესებს, ანუ – ის რომელიმე კონკრეტული მთავრობის ინტერესებს არ ემსახურება.
“ამერიკის ხმამ” თორნტონს ჰკითხა რას ფიქრობს გასულ კვირას კენჭისყრაზე გატანილ საკანონმდებლო ცვლილებებზე და პროტესტის მომავალზე.
ლორა თორთონი: “როცა უცხოური აგენტების კანონი შემოიღეს, მათ მაშინაც თქვეს, რომ ის ამერიკულ “ფარას” ეფუძნებოდა. თუმცა, ეს რომ ასე არ იყო რამდენჯერმე უკვე ითქვა.
არის რამდენიმე რამ, რაც განსხვავებულია. უპირველეს ყოვლისა, საგანმანათლებლო საქმიანობისთვის, რელიგიური საქმიანობისთვის გამონაკლისები და ა.შ. მაგრამ რაც მთავარია, “ფარა” შეიქმნა მეორე მსოფლიო ომის კონტექსტში. ის შეიქმნა იმისთვის, რომ თვალ-ყური გვედევნებინა და თავიდან აგვეცილებინა ჩვენი მოწინააღმდეგეების მიერ ჩვენს დემოკრატიასა და ჩვენს პოლიტიკურ პროცესებში ჩარევა, რათა მათი ქმედებების გამჭვირვალობა უზრუნველყოფილიყო და გვცოდნოდა ვინ იყო მოწინააღმდეგის აგენტი. ის არ გამოიყენებოდა ჩვენი მოკავშირეების, ან მოკავშირე ორგანიზაციების წარმომადგენლების დასასჯელად.
ასე რომ, როდესაც „ქართული ოცნება“ ამ ტერმინებით საუბრობს, დე ფაქტოდ ამბობს, რომ ისეთი ქვეყნები, რომლებიც მხარს უჭერენ ქართულ სამოქალაქო საზოგადოებას, რომლებიც ძირითადად ევროკავშირის, და ნატოს ქვეყნებია, როგორიცაა შეერთებული შტატები- ისინი რაღაცნაირად [საქართველოს] მოწინააღმდეგეები არიან, რომ ისინი უცხო მთავრობის ინტერესებს ატარებენ.
კარგად ვიცით რომ საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების, ან დამოუკიდებელი მედიის დაფინანსება არ ემსახურება უცხო ხელისუფლების ინტერესებს, ის რომელიმე კონკრეტული მთავრობის ინტერესებს არ ემსახურება
ის მხარს უჭერს დემოკრატიასა და სწორ მმართველობას, საზოგადოებრივ ჯანდაცვას, განათლებასა და სხვა მსგავს სფეროებს. ასე რომ ეს უკვე “ქართული ოცნების” მხრიდან ხშირად გამოყენებული, მოძველებული ნარატივია.
შემიძლია მხოლოდ ვივარაუდო, თუმცა, ისევე როგორც მსოფლიოს სხვა ანტიდემოკრატიული მთავრობები, [საქართველოს ხელისუფლებასაც] სურს რაც შეიძლება მეტი კანონი იყოს მათ ხელში, რომლებიც თავიანთი მოწინააღმდეგეების წინააღმდეგ შეუძლიათ გამოიყენონ. როდესაც ისინი “უცხოეთის აგენტების” კანონის წარდგენაზე მუშაობდნენ, მაშინაც კი ჰქონდათ სხვა იურიდიული შესაძლებლობა, რომ სამოქალაქო საზოგადოება დაესაჯათ მაგალითად საგადასახადო კანონმდებლობით და ა.შ.
თუმცა, ღალატი საკმაოდ მოსახერხებელი ტერმინია ბევრი [ბრალდების] გასაერთიანებლად. სხვა ქვეყნებშიც გვინახავს ეს- მსგავსი კანონმდებლობები ზედაპირზე ოპოზიციის, ან მთავრობის მოწინააღმდეგეების ჩასახშობად ამოდიოდა ხოლმე. იმის გამო, რომ ღალატის განმარტება შეიძლება ძალიან რთული იყოს, ხშირად ასეთი კანონმდებლობები საკმარისად ბუნდოვანია, რომ მთავრობებს საშუალება მისცეს ის სადამსჯელოდ გამოიყენოს კონკრეტული დამადასტურებელი მტკიცებულების გარეშე.
ძალიან ნათელია, რომ “ქართული ოცნება” ცდილობს გააფართოოს თავის ხელთ არსებული იურიდიული შესაძლებლობები, რომ დემონსტრანტების, სამოქალაქო საზოგადოების, დამოუკიდებელი მედიის წინააღმდეგ წავიდეს.
[დემოკრატიის] ბოლო ბასტიონები ახლა მედია და სამოქალაქო საზოგადოებაა . ეს უკვე კარგად ცნობილი სცენარია და ის გვინახავს მაგალითად უნგრეთში, რომ აღარაფერი ვთქვათ პუტინზე, რომელმაც რამდენიმე ისეთი კანონი დააინიცირა [რუსეთში], რაც ძალიან ჰგავს იმას, რაც საქართველოში ხდება
ვფიქრობ დამატებით პრობლემას ქმნის ის, რომ ზოგიერთი საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომლებიც საქართველოში მოქმედებდნენ, ახლა გაქრა. ასე რომ, ვფიქრობ სამომავლოდ საკმაოდ დიდი გამოწვევა იქნება არა მარტო კანონმდებლობა, რომელიც საგარეო დაფინანსებას კრძალავს, არამედ ისიც, რომ ქვეყანაში, რომელიც მდიდარი არაა, როგორ უნდა მივიდნენ [მედიები] ადგილობრივ დონორებთან, როგორ შეიძლება საზოგადოებრივი სუბსიდირების ორგანიზება მოხდეს და ა.შ. ვფიქრობ ბევრ მედია საშუალებას და ჟურნალისტს დაფინანსების ადგილობრივად მონახვა მოუწევს და ეს საკმაოდ რთული იქნება.
ჩვენ, ამერიკამ, სანქციები დავუწესეთ ივანიშვილს- საუბარია ფინანსურ სანქციებზე, სავიზო შეზღუდვებზე და იგივე გააკეთა რამდენიმე ევროპულმა ქვეყანამაც. თუმცა, მიჩნდება განცდა, რომ “ქართული ოცნება” საკმაოდ მყარად დგას. როგორც თქვენ თქვით, ჯერ არ გვინახავს, რომ ამ [სანქციებს] მათ გათვლებში რაიმე მნიშვნელოვნად შეეცვალა. შესაძლოა მეტმა ფინანსურმა სანქციამ იმოქმედოს, თუკი მეტი ევროპული ქვეყანა დათანხმდება ამას.
ბევრ ქვეყანაზეა მკაცრი სასანქციო რეჟიმები დაწესებული, მაგრამ ისინი ყოველთვის არ მუშაობს. მაგალითად, ვენესუელა. მინდა, რომ სანქციებმა იმუშაოს, მაგრამ ხანდახან მთავრობის განზრახვა ძალიან ძლიერია
რაც შეეხება პროტესტს – ვფიქრობ, ახლა ჩიხში ვართ. მომიტინგეები ძალიან ძლიერები და მტკიცეები არიან, მაგრამ რეჟიმიც მტკიცე და გამძლეა. ცოტა ხნის წინ სტატიაც დავწერე იმაზე, რომ დიდი და წარმატებული პროტესტები ხანდახან ფოკუსირდება უფრო ფართო თემებზე და არა არჩევნებზე, ან სხვა პოლიტიკურ საკითხებზე. მათ ხშირად უწევთ ასე ვთქვათ ხიდის გადაკვეთა და უფრო ყოველდღიურ თემებზე ფოკუსირება, მაგალითად ეკონომიკაზე, კორუფციაზე, რათა უფრო მასობრივი მხარდაჭერა მიიღონ. ვიცი, რომ ქართველმა მომიტინგეებმა ნამდვილად დაიწყეს ამ მიმართულებით მუშაობა, რათა მეტი ჩართულობა მიიღონ თბილისის გარეთ, საქართველოს სხვა ნაწილებში საპროტესტო მოძრაობაში და ეს მართლაც მნიშვნელოვანია.
ასევე ის, რაც სხვა ქვეყნებში გვინახავს და ეფექტიანი იყო რეჟიმზე ზეწოლისთვის, ესაა მასობრივი გაფიცვა, ქვეყნის ერთგვარად დახურვა- სამსახურში წასვლაზე უარის თქმა, განსაკუთრებით კი საჯარო სექტორში. ვთქვათ, ავტობუსების მძღოლების, დამსუფთავებლების მიერ სამსახურში მისვლაზე უარის თქმა. თუმცა, ასეთი მასშტაბური, ნამდვილი ეროვნული გაფიცვის მობილიზება ძალიან რთულია, რადგან ამ დროს ამ ადამიანების ცხოვრება დევს სასწორზე და ამის გაწირვა ძალიან რთულია. დრო გვაჩვენებს, გადაიზრდება თუ არა საქართველოში პროტესტი უფრო ფართო საჯარო მოვლენად და შეიძლება ამის შემდეგ რეჟიმზე საკმარისი ზეწოლა მოხდეს, თუმცა ამის ახლა განჭვრეტა რთულია.”
