რატომ დააპატიმრეს ნიკა გვარამია. მოკლედ საქმის არსი და შეფასებები
ნიკა გვარამიას დაპატიმრება
16 მაისს, სასამართლო დარბაზში დააპატიმრეს ქვეყნის ყველაზე პოპულარული ოპოზიციური ტელეკომპანიის, “მთავარის” გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია. კრიტიკული მედიის ხელმძღვანელს სამი წლით და ექვსი თვით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა ეპიზოდზე, რომელშიც მას სამსახურებრივი მანქანის ოჯახის საჭიროებებისთვის გამოყენებას ედავებიან.
დამოუკიდებელი ექსპერტები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები და პოლიტიკოსები გვარამიას დაკავებას პოლიტიკურად მოტივირებულად მიიჩნევენ.
მკაცრს შეფასებას აკეთებს აშშ-ის საელჩო – ის პროცესში “შერჩევით გამოძიებასა და სისხლისსამართლებრივი დევნის შემაშფოთებელი პრაქტიკას ხედავს, მიმართულს ამჟამინდელი მთავრობის ოპოზიციაში მყოფი პირების მიმართ”.
რას ედავებოდნენ ნიკა გვარამიას
გვარამიას რამდენიმე ეპიზოდს ედავებოდნენ. ყველა ბრალდება ეხებოდა გვარამიას რუსთავი 2-ის დირექტორად მუშაობის პერიოდს ანუ 2014-2019 წლებს.
ბრალდების მხარე აცხადებდა, რომ გვარამიამ „რუსთავი 2-ის“ გენერალური დირექტორობისას არასათანადოდ განკარგა ქონებრივი უფლებები, გააყალბა საბუთები, გაათეთრა ფული, მონაწილეობდა კომერციულ მოსყიდვაში.
კერძოდ, პროკურატურის ვერსიით, გვარამიამ არაკეთილსინდისიერად განკარგა არხზე კომერციული რეკლამის განთავსების უფლება – ეს უფლება დაბალ ფასად მიჰყიდა შპს „ინტერ მედია პლიუსის“, სანაცვლოდ კი, ამ კომპანიისგან მიიღო მიიღო ორი ბინა, რომელთა უკანონო ლეგალიზებას ცდილობდა (პროკურატურის ვერსიით, გააფორმა უკანონო სასესხო ხელშეკრულება, შემდეგ კი ეს ბინები გაყიდა და ამგვარად ფული გაათეთრა).
პროკურატურის მტკიცებით, ამ ყველაფრისთვის გვარამიამ ყალბი დოკუმენტები, ბეჭედი, შტამპი და ბლანკი გამოიყენა.
სასამართლომ გვარამია ორ ეპიზოდში ცნო დამნაშავედ:
პირველი ეპიზოდის თანახმად, 2015 წელს, გვარამიამ არაკეთილსინდისიერად განკარგა არხზე რეკლამის განთავსების უფლება და კომპანიის ფინანსურ დირექტორთან, კახა დამენიასთან ერთად, 6 მილიონ 763 ათას 509 ლარი გაფლანგა. ამ ეპიზოდისთვის გვარამიას და დამენიას 50 ათასიანი ჯარიმები შეუფარდეს ბიუჯეტის სასარგებლოდ.
ეპიზოდს, რომლის გამოც გვარამია დააპატიმრეს, ე.წ. ავტომანქანის ეპიზოდს ეძახიან და მისი არსი შემდეგშია: ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის დირექტორად მუშაობის დროს გვარამია და მისი ოჯახი სარგებლობდნენ რუსთავი 2-ის კუთვნილი ავტომანქანით. საუბარია 76 ათას ევროს (232 201 ლარი) ღირებულების მანქანაზე, რომელიც ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ სარეკლამო დროის გამოყენების სანაცვლოდ გაფორმებული იყო შპს „პროესკო მედიას“ სახელზე.
უფლებადამცველების და იურისტების შეფასებები
გვარამია სასამართლო დარბაზშივე დააკავეს. ციხეში გადაყვანამდე, მან ფეისბუკზე ბოლო პოსტის დაწერა მოასწრო და მხარდამჭერები გაამხნევა:
“აბა თქვენ იცით! დარჩით “მთავარზე” და მოიპოვეთ ჩვენთან ერთად თავისუფლება! ყველაფერი კარგად იქნება,” – დაწერა მან.
საქართველოში მოქმედი ადგილობრივი და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციები, ასევე დამოუკიდებელი იურისტები და ექსპერტები აცხადებენ, რომლებმაც გვარამიას საქმე შეისწავლეს და პროცესებს აკვირდებოდნენ, აღნიშნავენ, რომ საქმეში არ დასტურდება დანაშაულის ნიშნები და გვარამია მისი მენეჯერული გადაწყვეტილებების გამოა გასამართლებული და ეს პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო:
“კრიტიკული ტელევიზიის ხელმძღვანელის, ნიკა გვარამიას დასჯით სასამართლომ პოლიტიკური დაკვეთა შეასრულა,” – ავრცელებს განცხადებას “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო”. ამ ორგანიზაციამ გვარამიას საქმე ჯერ კიდევ ერთი წლის წინ შეისწავლა და დაასკვნა, რომ “ნიკა გვარამიასათვის წარდგენილი ბრალდებების უმეტესობა მის მიერ 2015 წელს მიღებულ მენეჯერულ გადაწყვეტილებას უკავშირდება”.
“მედიის ცენზურისა და დაშინებისათვის მართლმსაჯულების სისტემის გამოყენება სახიფათო გზავნილია სხვა კრიტიკული მედიასაშუალებებისთვისაც. ამასთან, აღნიშნული განაჩენი გაგრძელებაა იმ პოლიტიკური დევნისა, რომელსაც სახელმწიფო ოპონენტების წინააღმდეგ წლებია აწარმოებს,” – აღნიშნულია “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს” განცხადებაში.
საქართველოს სახალხო დამცველი ასევე თავის განცხადებაში აღნიშნავს, რომ გადაწყვეტილება, რომლის გამოც გვარამიას სასამართლოში ედავებოდნენ, საწარმოს მფლობელთან (ანუ რუსთავი 2-ის იმჟამინდელ დირექტორთან) იყო შეთანხმებული.
“ბრალდების თანახმად, დანაშაული არის ის, რომ დირექტორს მეტი შემოსავლის მოტანა შეეძლო კომპანიისთვის და ეს შემოსავალი არ მიიღო,” – წერს სახალხო დამცველი. და იქვე მიუთითებს, რომ საქმეში გასარკვევად შეისწავლეს აშშ-ის, გაერთიანებული სამეფოს, კონტინენტური ევროპის ქვეყნებისა და საქართველოს სასამართლოების პრაქტიკა, მაგრამ ვერ აღმოაჩინეს შემთხვევა, რომლის დროსაც არა თუ სისხლის სამართლებრივი, არამედ კორპორატიული პასუხისმგებლობაც კი დამდგარიყო მსგავს შემთხვევებზე.
კიდევ ერთი ავტორიტეტული არასამთავრობო ორგანიზაცია “საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია” ასევე აღნიშნავს, რომ გვარამიას განაჩენი სამართლებრივად პრობლემურია, არსებობს საეჭვო გარემოებები.
ორგანიზაცია აცხადებს, რომ ნიკა გვარამიას მიმართ გამოტანილი განაჩენი უკანონო და პოლიტიკურად მოტივირებულია. ორგანიზაცია მიუთითებს, რომ გვარამია კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე მაუწყებლის, ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ გენერალური დირექტორი და არხის წილის 51%-ის მფლობელია და შესაბამისად, ეს საქმე “მთავარი არხისთვისაც” წარმოადგენს სამართლებრივ განაჩენს, აღნიშნავს საია.
გვარამიას დაპატიმრების შემდეგ, ოპოზიცია, სამოქალაქო სექტორი და მედია სამოქმედო გეგმაზე მსჯელობა დაიწყეს და მათი სამოქმედო გეგმის შესახებ უახლოეს მომავალში იქნება ცნობილი.
პოლიტიკოსების შეფასებები – რა ბედი ელის ევროკავშირის კითხვარს
პოლიტიკოსები და ექსპერტები განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებენ იმაზე, თუ როდის მოხდა კრიტიკული არხის დირექტორის დაკავება – როდესაც საქართველომ ევროკავშირის მიერ გამოგზავნილი თვითშეფასების კითხვარი შეავსო და ახლა ქვეყანა სტრასბურგიდან ელოდება მნიშვნელოვან პასუხს – არის თუ არა საქართველო მზად გახდეს ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი.
პარტია “ლელოს” ლიდერი მამუკა ხაზარაძე მიიჩნევს, რომ გვარამიას დაკავება პირდაპირი ნიშანია იმისა, რომ საქართველოს ევროპული არჩევანი საფრთხის ქვეშ არის და “ქართულ ოცნებას” გეზი რუსეთისკენ აქვს აღებული.
“დღევანდელი უკანონო და უსამართლო გადაწყვეტილება მძიმედ ხელისშემშლელი ფაქტორია ევროკავშირის წევრობის კანდიდატობისთვის ბრძოლის გზაზე. ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორები მუდმივად მოგვიწოდებენ პოლარიზაციის და პოლიტიკური ესკალაციის დასრულებისაკენ, რომელიც დღევანდელმა უსამართლო გადაწყვეტილებამ კიდევ უფრო მეტად შეიყვანა ჩიხში,” – აღნიშნა ხაზარაძემ.
“ნაციონალური მოძრაობის” ლიდერი ნიკა მელია ამბობს, რომ “ქვეყანას და სახელმწიფოს უჯდება ძვირი ფასის გადახდა, განსაკუთრებით ევროინტეგრაციის გზაზე, როცა ქვეყანა სახელს ითქვამს პოლიტპატიმრების რაოდენობის ზრდით”
“ეს არის ის, რაც აბრკოლებს და აფერხებს საქართველოს გაწევრიანებას დიდ ევროპულ ოჯახში. მე დარწმუნებული ვარ, რომ ამ ყველაფერს ექნება შესაბამისი ადეკვატური რეაქცია და რეაგირება ჩვენი დასავლელი მეგობრების მხრიდან,” – აღნიშნა მელიამ.
პარტია “სტრატეგია – აღმაშენებლის” ლიდერი გიორგი ვაშაძე ასევე მიიჩნევს რომ „ქართული ოცნება” ყველაფერს აკეთებს ევროკავშირში დაჩქარებული ინტეგრაციის პროცესი შეფერხდეს და რუსეთთან დავრჩეთ პირისპირ”.
“ევროპული საქართველოს” ლიდერი გიგა ბოკერია აცხადებს, რომ ნიკა გვარამიას დაპატიმრება არის ავტორიტარიზმის განმტკიცების ნიშანი და ძალის დემონსტრირება:
“სანამ ამ ქვეყანაში ძალაუფლებას ფლობს ივანიშვილი და მისი გარემოცვა, მანამდე ეს ქვეყანა მიდის თავისუფლების საპირისპირო მიმართულებით… ავტორიტარიზმის, პუტინისტური ოლიგარქიული რეჟიმის გამყარების და განმტკიცების გზაზე”.
მისი თქმით, “ეს არის კიდევ ერთი განაცხადი იმისი, რომ ამ კაცისთვის [ივანიშვილისთვის] მისი ძალაუფლების შენარჩუნება ნებისმიერ ფასად არის პრიორიტეტი“.
პოლიტიკოსები ფიქრობენ, რომ “ქართული ოცნება” ახალ კრიზისში შედის და ასევე ბიძინა ივანიშვილს აქვს შიში დასავლური სანქციების, ამიტომ ივანიშვილმა გვარამია სწორედ ახლა დააკავა და მას, როგორც პოლიტიკურ პატიმარს, დასავლეთთან “სავაჭროდ” გამოიყენებს:
“მაინც და მაინც ახლა ამ პროცესის დაჩქარება უკავშირდება იმას, რომ “ქართული ოცნება” მეტ სავაჭრო თემას იტოვებს დასავლელ პარტნიორებთან. “ქართულ ოცნებას” მოუწევს პასუხები გასცეს როგორც ჩვენს ევროპელ, ასევე ამერიკელ პარტნიორებს… ამიტომ იგროვებენ სავაჭრო საკითხებს, რომ შემდგომ რაღაც დათმონ და მერე ამის ხარჯზე ფონს გავიდნენ,” – ამბობს გიორგი ვაშაძე.
პარტია “გირჩი – მეტი თავისუფლება” ლიდერი ზურაბ ჯაფარიძე ნიკა გვარამიას პოლიტპატიმარს უწოდებს და აცხადებს, რომ მისი დაჭერის მიზანი ოპოზიციური არხის ჩამოშლაა:
“ოპოზიციური არხის ჩამოშლა სჭირდებათ რომ ხელისუფლებაში კიდევ დიდხანს დარჩნენ. ხელისუფლება სჭირდებათ იმისთვის, რომ მეტი ჭამონ და მეტი აჭამონ საკუთარ შთამომავლობას. ამას იმიტომ აკეთებენ, რომ გასდით. გაუვათ მანამ, სანამ აქეთ გამჩერებელი ძალა არ იქნება. გამჩერებელი ძალა არის დიდი რაოდენობით გაბრაზებული ხალხი,” – ამბობს ჯაფარიძე.
“ქართული ოცნების” ყოფილი წევრი, ამჟამად ოპოზიციაში მყოფი ეკა ბესელიაც ასევე მიიჩნევს, რომ ხელისუფლება მოვლენების ესკალაციაზე მიდის, რადგან ჰგონია, რომ ყველაფერი “გაუვა”:
„რაღაცნაირად ისე გათავხედდა „ქართული ოცნება“, რომ ჰგონიათ, ხალხს არ აქვს პროტესტის მკაფიო გამოხატვის უნარი, [ამიტომ] თავს უფლებას აძლევენ, რომ გააჩინონ ხანძარი იქ, სადაც ამის საჭიროება არ არის“ – ამბობს ბესელია.
რას ამბობენ დასავლელი პარტნიორები
“დღევანდელი სასამართლო გადაწყვეტილება ეჭვქვეშ აყენებს საქართველოს ერთგულებას კანონის უზენაესობისადმი და უფრო მეტად წარმოაჩენს საქართველოში დამოუკიდებელი, მიუკერძოებელი სასამართლო სისტემის არსებობის ფუნდამენტურ მნიშვნელობას,” – აღნიშნულია საქართველოში აშშ-ის საელჩოს მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.
საელჩო მიუთითებს, რომ ამ საქმემ “თავიდანვე წარმოშვა კითხვები”. განცხადებაში პირდაპირ წერია, რომ “ამჟამინდელი მთავრობის ოპოზიციაში მყოფი პირების მიმართ” ხორციელდება “შერჩევითი გამოძიება და სისხლისსამართლებრივი დევნა” , რაც “შემაშფოთებელია”.
საელჩო განსაკუთრებით ხაზს უსვამს იმ გარემოებას, რომ გვარამიას დაკავება მოხდა იმ დროს, როდესაც “საქართველოს ევროატლანტიკური ინტეგრაციის გაღრმავების უპრეცედენტო შესაძლებლობა აქვს”.
“[ამ დროს] სისხლის სამართლებრივი დევნის პოლიტიზებულად აღქმაც კი ზიანის მომტანია,” – წერს აშშ-ის საელჩო ფეისბუკ-გვერდზე.
საქართველოში დიდი ბრიტანეთის ელჩის მოვალეობის შემსრულებელი კლერ ოლბლესი აცხადებს, რომ ნიკა გვარამიას დაპატიმრების გამო იმედგაცრუებულია.
“ბრიტანეთი თავისუფალი მედიის სადარაჯოზეა. თავისუფალი მედიის გარეშე, მოქალაქეები, ვერ შეძლებენ საკუთარი დემოკრატიული უფლებების განხორციელებას”, – ნათქვამია ოლბლესის განცხადებაში.
ნიკა გვარამიას დაპატიმრება
