რატომ არის ოლიგარქიული კაპიტალიზმი საზიანო აფხაზეთისთვის? ასტამურ ტანია და ინალ ხაშიგი

ოლიგარქიული კაპიტალიზმი აფხაზეთში

აპარტამენტების შესახებ გაწვეული კანონპროექტის კონტექსტში, აშკარა გახდა აფხაზური საზოგადოების შიში მსხვილ პროექტებთან დაკავშირებით, რომლებსაც პრეზიდენტი ასლან ბჟანია აქტიურად ლობირებს.

“ჩეგემსკაია პრავდას” რედაქტორმა ინალ ხაშიგმა ისტორიკოს და პოლიტოლოგ ასტამურ ტანიასთან ერთად განიხილა, თუ რატომ არ მუშაობს ფსონი მსხვილ რუსულ ბიზნესზე და როგორ აისახება ეს სოხუმსა და მოსკოვს შორის ურთიერთობებზე.

ინტერვიუს სრული ტექსტი:

ინალ ხაშიგი: მოგესალმებით, ეთერშია  „ჩეგემსკაია პრავდა“. აგვისტოა, ბევრი შვებულებაშია, მაგრამ ჩვენ განვაგრძობთ  მუშაობას. უკვე სექტემბერში, პარლამენტის  დაბრუნებასთან ერთად, ახალი პოლიტიკური სეზონი დაიწყება, მათ შორის საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის რბოლა.  დღეს ჩვენ გვყავს სპეციალური სტუმარი, ჩვენი მუდმივი ექსპერტი,  ასტამურ ტანია.

დავიწყებ იმით, რომ  აპარტამენტების შესახებ  კანონპროექტთან დაკავშირებით,  პრეზიდენტის წარუმატებლობის შემდეგ,  როდესაც მას იმედი ჰქონდა, რომ პარლამენტში მხარდამჭერი  უმრავლესობა იქნებოდა, თუმცა მიუხედავად მოლოდინისა, მათ ხმა არ მისცეს ამ კანონპროექტს, შესაძლოა საზოგადოებრივი აზრის გავლენით ან  საკუთარი შეხედულებით. შედეგად, კანონპროექტი ჩავარდა. საუბარია არა მხოლოდ ამ პროექტზე – აშკარაა, რომ პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის დაძაბულობაა. იმის გათვალისწინებით, რომ მომავალ საპრეზიდენტო არჩევნებამდე ექვს თვეზე ნაკლები რჩება, როგორ იმოქმედებს ეს მოვლენები ქვეყნის პოლიტიკურ ლანდშაფტზე?

ასტამურ ტანია: პირველ რიგში, მოგესალმებით.  მოდით ვისაუბროთ გლობალურ პოლიტიკაზე. ჩვენს საზოგადოებაში არსებული დინამიკის და მრავალი სუბიექტური ფაქტორის გათვალისწინებით, ძნელია რაიმეს პროგნოზირება. ახლახან ვნახე ინტერვიუ ხელისუფლების წარმომადგენელთან, რომელმაც თქვა, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლების და პრეზიდენტის ლეგიტიმურობა ეჭვქვეშ არ დადგება.

თუმცა, ჩემი აზრით, ისინი ერთმანეთში ურევენ ლეგიტიმურობას და კანონიერებას. ლეგიტიმაცია, უპირველეს ყოვლისა, არის სოციალურ-ფსიქოლოგიური შეფასება იმისა, თუ როგორ აღიქვამს საზოგადოება ძალაუფლებას და მხარს უჭერს თუ არა მას. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ჩვენ გვყავს კანონიერად არჩეული პრეზიდენტი და სახელმწიფო ინსტიტუტები ფუნქციონირებენ კონსტიტუციის საფუძველზე.

თუმცა, ლეგიტიმურობის თვალსაზრისით, აღმასრულებელი ხელისუფლება კარგავს სანდოობას, ხოლო პარლამენტის როლი იზრდება. პარლამენტი ხშირად იღებს  აღმასრულებელი ხელისუფლების  გადაწყვეტილებებით გამოწვეული კრიზისების მომგვარებლის  როლს.

ამრიგად, ადგილი აქვს უფლებამოსილების გადანაწილებას სამთავრობო ინსტიტუტებს შორის. სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვაქვს სოციოლოგიური სამსახური, რომელიც დაეხმარება საზოგადოების განწყობისა და ხელისუფლების გადაწყვეტილებებზე მისი რეაქციის გაგებას.

შედეგად, ჩვენ შეგვიძლია გავზომოთ საზოგადოების განწყობა მხოლოდ აქციებითა და პროტესტებით. ეს არც ისე რთული ამოცანაა – ბევრ ქვეყანას დიდი ხანია აქვს ინსტიტუტები, რომლებიც ეხმარებიან სოციალურ-პოლიტიკურ სივრცეში ორიენტაციაში და ამოწმებენ იმის ლეგიტიმურობას, რაც ხდება. პოლიტიკური მანიპულაციის თავიდან ასაცილებლად, უბრალოდ საჭიროა შემოწმება. მაშინაც კი, თუ საჯარო სამსახური არ არის, შეგიძლიათ დაიქირაოთ სპეციალისტები, რომლებიც სწრაფად და ეფექტურად ჩაატარებენ კვლევას. მაშინ ხელისუფლებაც და ოპოზიციაც გაიგებს რეალურ მდგომარეობას, მათ შორის პოლიტიკოსების რეიტინგებს. ასე  არ იქნება მხოლოდ სუბიექტური აღქმა. თუმცა აღქმებით ხელისუფლების მხარდაჭერა მცირდება.

ეს დეპუტატების რეაქციაშიც ჩანს. ისინი, თავიანთი ოლქის ამომრჩევლებთან  ურთიერთობისას ეხმაურებიან საზოგადოებრივ აზრს.  ეს იმაზე მეტყველებს, რომ დეპუტატები საზოგადოების მოთხოვნას გამოხატავენ. ზოგადად, რა თქმა უნდა, დღეს შეგვიძლია ამ პრობლემის განხილვა, მათ შორის აპარტამენტების და სხვა მსგავსი პროექტების საკითხები.

ინალ ხაშიგი: ასლან ბჟანია ხშირად ამახვილებს ყურადღებას პროექტებზე, რომლებსაც რუსეთთან აკავშირებს. ბევრი ჭორი და ვარაუდი გავრცელდა, რომ თუ მათ არ მივიღებდით, ჩვენი ურთიერთობა რუსეთთან გაუარესდებოდა. სახელმწიფო აგარაკის  თემიდან დაწყებული, ეს თეზისი მუდმივად ჩნდებოდა დისკუსიებში, როგორც მოსკოვის არსებობა იმ საკითხებში, რომლებსაც ბჟანია აქტიურად ლობირებდა.

და მიუხედავად იმისა, რომ ამ პროექტების ლობირება გრძელდება, არაფერი მნიშვნელოვანი მოსკოვისა და სოხუმის ურთიერთობებში არ მომხდარა.  ყველაფერი საკმაოდ სტაბილური და პროგნოზირებადია. ვფიქრობ, ამ თემაზე გადაჭარბებულმა სპეკულაციამ გამოიწვია ეს აღქმა. ყველა იმ კანონპროექტის მოწინააღმდეგეები, რომლებსაც ბჟანია ლობირებდა,  წარმოდგენილები არიან როგორც თითქმის ანტირუსული ელემენტები. ცოტა ხნის წინ, ოპოზიციურმა ორგანიზაციებმა გამართეს მრგვალი მაგიდა და განიხილეს რუსეთთან ურთიერთობა და ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ აფხაზეთში არ არსებობს პოლიტიკური ძალები, რომლებიც ანტირუსულ პოლიტიკას ახორციელებენ.

მაგრამ ეს აჩენს კითხვას, რამდენად დაინტერესებულია მოსკოვი წინასაარჩევნოდ რომელიმე კანდიდატის, მაგალითად, ასლან ბჟანიას მხარდაჭერით. მახსოვს 2004 წელი, როდესაც მოსკოვმა, ჩემთვის უცნობი მიზეზების გამო, ერთ კანდიდატს – რაულ ხაჯიმბას დაუჭირა მხარი, დანარჩენები არ აღიარა.მას შემდეგ მოსკოვის პოლიტიკა უფრო მოქნილი გახდა. როგორ ფიქრობთ, რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს მოქნილობა?

ასტამურ ტანია:შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ იმ მოვლენებიდან  გაკვეთილი გამოიტანეს. დიახ, ვითარებაც  მკვეთრად შეიცვალა აფხაზეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობებში. ახლა ის რუსეთის მოკავშირე სახელმწიფოა. აფხაზეთში არც ერთი პოლიტიკური ძალა ეჭვქვეშ არ აყენებს ამ გაერთიანების მიზანშეწონილობას.

არ მგონია, რომ რუსეთში არსებობენ გავლენიანი ძალები, რომლებიც ამ თვალსაზრისით რაიმე ცვლილებას ელიან.  ვინც აფხაზეთში ხელისუფლებაში მოვა, ამ ხაზს დაიცავს, რადგან მას ალტერნატივა არ აქვს არც უსაფრთხოების და არც ეკონომიკის თვალსაზრისით.

მდგომარეობა საკმაოდ სტაბილურია. რა თქმა უნდა, ზოგიერთ პოლიტიკოსს შორის არის ცდუნება, მოითხოვოს კრემლის მხარდაჭერა. ეს გამოიხატება პოლიტიკურ სივრცეში, როდესაც გარე ძალები ცდილობენ გავლენა მოახდინონ შიდა პროცესებზე.

მაგრამ თუ გადავხედავთ აფხაზური საზოგადოების მიერ შემოთავაზებულ დღის წესრიგს, მათ შორის ოპოზიციასა და მის მხარდამჭერებს, შეამჩნევთ, რომ ხელისუფლების ბოლო ქმედებებმა გამოიწვია უკმაყოფილება არა მხოლოდ ოპოზიციის, არამედ ინტელიგენციისა და  ომის ვეტერანების ზოგიერთ წარმომადგენელს შორისაც.  ისინი ეწინააღმდეგებოდნენ ამ გადაწყვეტილებებს, ეყრდნობოდნენ აფხაზური საზოგადოების ტრადიციულ დღის წესრიგს, რომელიც ჯერ კიდევ საბჭოთა წლებში ჩამოყალიბდა – პოლიტიკური უფლებების დაცვა და დემოგრაფიული მდგომარეობა. ეს თემები ყოველთვის სენსიტიური იყო აფხაზებისთვის. შეიძლება ითქვას, რომ აფხაზური ეროვნული მოძრაობაც შეიძლება წარმოვიდგინოთ, როგორც გარე ძალების მიერ შექმნილი, მაგრამ ეს აბსურდია.

ის ხალხი, ვინც იყვნენ ამ ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერები, ახლა ხელისუფლებაში არიან. დაე, შეადარონ მაშინდელი დღის წესრიგი, აფხაზური საზოგადოების დღევანდელ დღის წესრიგს.

აქედან გამომდინარე, არ არის საჭირო ზედმეტი დაძაბულობისა და პოლიტიკური პოლარიზაციის შექმნა. თუ ხელისუფლება ამბობს, რომ მათ სურთ ინვესტორების მოზიდვა, მაგალითად, აპარტამენტებით და იმედი აქვთ მსხვილი რუსული ბიზნესის, მაშინ ასეთი პოლიტიკური არასტაბილურობის შექმნა მხოლოდ შეაშინებს პოტენციურ ინვესტორებს.  შესაძლოა, სურთ საგადასახადო შეღავათები შესთავაზონ მსხვილ უცხოელ ინვესტორებს, მაგრამ ეს არის აუთვისებელი ტერიტორია აფხაზეთში.  შედეგი არის პოლიტიკური არასტაბილურობა. ბევრი ადამიანი მზადაა აფხაზეთში დიდი კაპიტალი ჩადოს, მაგრამ თავად იდეა, რომ აფხაზეთის პრობლემები დიდი ოლიგარქიული კაპიტალის ხარჯზე მოგვარდეს, საზიანო და ძნელად განსახორციელებელი  მეჩვენება.

ჩვენ უნდა ვიმუშაოთ მცირე მოთამაშეებთან, რომლებიც, მაგალითად, მზად არიან ააშენონ სასტუმრო ან ინვესტიცია განახორციელონ სხვა მცირე პროექტში. როდესაც იცავ ერთი ბიზნესსტრუქტურის ეკონომიკურ ინტერესებს, მას იცავ ადგილობრივი ბიზნესისგან, რასაც მივყავართ დაძაბულობისკენ. აფხაზეთის პირობებში ეს შეუძლებელია. ასევე, როდესაც ძალაუფლების ლეგიტიმურობა იკლებს, ის იწყებს ძალოვან  სტრუქტურებზე დაყრდნობას. მაგრამ აფხაზეთში ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ბევრი ადამიანი იყოს მზად, უპირობოდ შეასრულოს ხელისუფლების ნებისმიერი მითითება.

გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა  გაითვალისწინოთ საზოგადოების მახასიათებლები და მისი ისტორიული მიზნები. თუ ამ მიზნების წინააღმდეგ წახვალ, ეს არანაირ სარგებელს არ მოიტანს. ამიტომ, არ ვფიქრობ, რომ რუსეთში რაიმე მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ძალა სერიოზულად ჩაერევა ამ საკითხებში. შეიძლება იყოს ოლიგარქებისგან ფინანსური დახმარების იმედი, მაგრამ ეს არ იქნება გრძელვადიანი გამოსავალი. რა თქმა უნდა, შეგიძლიათ სცადოთ არჩევნების მოგება,  მითუმეტეს, თუ ოპოზიცია დასუსტებულია,მაგრამ ასეთ პირობებში ვერ შეძლებთ მმართველობას. ხელისუფლებამ უნდა გაითვალისწინოს ხალხის აზრი.

ინალ ხაშიგი:   ბევრმა უარყოფითად აღიქვა პრეზიდენტ ასლან ბჟანიას ინტერვიუ რუსულ მედიასთან. იქ მან თქვა, რომ  აპარტამენტების შესახებ  კანონის არ მიღება, სახალხო არეულობა და პროტესტი,  დაკავშირებულია უცხოური დაზვერვის სამსახურების გავლენასთან. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ უცხოური აგენტები მოქმედებენ პრეზიდენტის ნების საწინააღმდეგოდ და რომ ყველა ოპოზიციური ქმედება და სამოქალაქო საზოგადოების წინააღმდეგობა არ ხდება უცხოური სპეცსამსახურების მონაწილეობის გარეშე. როგორ ფიქრობთ, თქვენ ხომ  ბევრ პრეზიდენტთან იყავით ახლოს.

ასტამურ ტანია: ბევრთან არა.

ინალ ხაშიგი:  ზოგიერთთან.  იქნებ, როცა ისინი გარკვეულ ეტაპს მიაღწევენ, კარგავენ კავშირს  საზოგადოებასთან? პატარა საზოგადოებაში, როცა მოქალაქეთა ნახევარს აცხადებ უცხო სადაზვერვო სამსახურების აგენტად, ეს რეალობისგან უკიდურესად მოწყვეტას  ჰგავს.

ასტამურ ტანია:  მსგავს განცხადებებს ყურადღებას აქცევენ დღევანდელი ხელისუფლების მხარდამჭერებიც. ისინიც არ უჭერენ მხარს მსგავს განცხადებებს და არ არიან მზად ასეთი პოლარიზაციისთვის აფხაზური საზოგადოების სხვა ნაწილის წინააღმდეგ. ჩვენს საზოგადოებაში ასეთი განცხადებები ეწინააღმდეგება ტრადიციულ სტრუქტურას. ცოტას სურს მხარი დაუჭიროს ასეთ პოზიციას. თქვენ შეგიძლიათ თითებზე დაითვალოთ, ვინც ასე ფიქრობს მთავრობაში. ეს აშკარად მცდარი განცხადებაა. მახსოვს, როგორ მოვიდა აქ მსხვილი ბიზნესმენი, პირველ დღეს აფხაზეთით აღფრთოვანებული იყო, იფიქრა იოლად  ფულის შოვნა იქნებოდა შესაძლებელი.

მაგრამ  სიტუაციის გაცნობის შემდეგ  დატოვა  აფხაზეთი  ყოველგვარი ინვესტიციების  გარეშე. მან თქვა: “თქვენი მიწები მილიონები ღირს, მაგრამ თქვენთან ერთად არც ერთი კაპიკი”. ეს მკაცრად ჟღერს, მაგრამ მასში არის გარკვეული სიმართლე.

მსხვილი ბიზნესი მიდის იქ, სადაც მას შეუძლია დიდი სარგებელი მიიღოს და ეს მოითხოვს რესურსებს და მომხმარებლებს. მაგრამ თუ ისინი  არ არიან, მაშინ  არ განვითარდება. ავიღოთ, მაგალითად, აეროპორტის პროექტი. კარგი იდეაა, მაგრამ ვის მოემსახურება?  რა კითხვები რჩება ღია, გარდა პოლიტიკური და დემოგრაფიული საკითხებისა?  ჩვენ ვხედავთ, რომ გენერირებისა და გამწმენდი საშუალებების არარსებობის შემთხვევაში, აპარტამენტები  უბრალოდ ტვირთი იქნება ჩვენი ეკონომიკისა და ენერგორესურსებისთვის.

არა მგონია, რომ ეს პროექტები რეალურად განხორციელებადია. უმჯობესია იმუშაონ  საკუთარ ინვესტორებთან, რომლებიც უკვე მუშაობენ აფხაზეთში სასტუმრო და საკურორტო ბიზნესში და მხარი დაუჭირონ  მათ ინიციატივებს. აფხაზეთში უკვე არის  ხალხის  ჯგუფი, რომელმაც იცის ფულის გამომუშავებაც  და მუშაობაც. ისინი თავიანთი უფლებების დაცვას   ორგანიზებულადაც კი  ცდილობენ, ისევე როგორც  გიდები. 

ეკონომიკური აქტივობა იზრდება და საჭიროებს მხარდაჭერას. აფხაზეთი არ უნდა გახდეს მსხვილი ინვესტორებისა და მონოპოლისტების ტერიტორია. ჩვენი მდგომარეობა ძალიან არასტაბილურია. თუნდაც  აშენდეს  აპარტამენტები და  ათიათასობით ადამიანი დასახლდეს, ეს დიდი გამოწვევა იქნება. შევძლებთ თუ არა მასთან გამკლავებას? არ ვიცი. ჩვენი ისტორია სიფრთხილეს გვასწავლის: აფხაზები უმრავლესობიდან 17%-მდე დავიდნენ და ცდილობდნენ პოლიტიკური უფლებების ჩამორთმევას. ეს  კითხვაც იმავე სფეროდან არის.  ამიტომ  ილუზია, რომ თქვენ შეგიძლიათ სწრაფად მოიზიდოთ ინვესტორები დიდი ფულით და მიიღოთ ეფექტი, მცდარია. ჩვენ უნდა ვიმუშაოთ კონკრეტულად, მათ შორის რუს ინვესტორებთან და  თავიდან ავიცილოთ  მონოპოლია.

ინალ ხაშიგი: მე ზოგადად არ მჯერა დიდი ეკონომიკური პროექტების, რომლებიც ზემოდან  არის დაშვებული  და ლობირებენ. უკონტროლო კორუფციის პირობებში, როდესაც ჩინოვნიკები ცდილობენ დაგვარწმუნონ, რომ პროექტი აფხაზეთისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, ყველა შესაძლო მეთოდის გამოყენებით, დიდი ეჭვი მეპარება მათ გულწრფელობაში და პირადი ინტერესის არარსებობაში.

ნარკორეალიზაციაც  რომ  დავაკანონოთ და ამისთვის სახელმწიფო კორპორაცია შეგვექმნათ, ბიზნესი მაინც წამგებიან მდგომარეობაში  იქნებოდა, რადგან ამაში სახელმწიფოა ჩართული.  პასუხისმგებელი  პირები  კარგ პირობებში იქნებიან,

სახელმწიფო კი ვალებით დარჩება. ისევე  როგორც ახლა აეროპორტთან დაკავშირებით.  ერთმა ბიზნესმენმა საპროექტო დოკუმენტაციაში 200 მილიონის ინვესტიცია ჩადო და ახლა ამ ფულს აფხაზეთის მთავრობისგან ითხოვს, რადგან მან გადაწყვიტა, რომ პროექტი არ არის შესაფერისი.  ფული აიღეს და სხვას გადასცეს. მაგრამ, როგორც ჩანს, ახლა აფხაზეთის მიწაზე ოლიგარქების ბრძოლა მიმდინარეობს. ოლიგარქი, რომელმაც 200 მილიონი დაკარგა, მას  ან აფხაზეთის ხელისუფლებისგან დაიბრუნებს, ან ამ პროექტზე პასუხისმგებელი პირებისგან.

ასტამურ ტანია:  წესების მიხედვით, როგორც პოლიტიკური, ასევე ეკონომიკური, „გატეხილ ქოთნების“ ფასს ყოველთვის  ყველაზე სუსტები იხდიან.   გამოდის, რომ ყველაზე სუსტი მხარე აფხაზური მხარეა. ვინც გადაწყვეტილებებს იღებს ჩვენს ქვეყანაში, არ არის პასუხისმგებელი დაგროვილ ვალებზე ან არაეფექტურ ეკონომიკურ პოლიტიკაზე.

ეს ეხება არა მარტო ვალებს, არამედ ბევრ სხვა საკითხსაც. მიმაჩნია, რომ დიდ პროექტებზე და მსგავს ურთიერთობებზე ფოკუსირება ჩიხია. აუცილებელია მუშაობა უფრო რთულ და მრავალფეროვან პირობებში.

ინალ ხაშიგი: თავად მართვის სისტემა უნდა შეიცვალოს. როდესაც რეალურად  სარგებელი მიდის თანამდებობის პირების ჯიბეებში, სახელმწიფო და საზოგადოება ვალების გარდა ვერაფერს იღებს.

ამიტომ, სანამ რაიმე პროექტზე ვისაუბრებთ, რომელიც ვითომ გამოიყვანს აფხაზეთის ეკონომიკას და წინსვლას გამოიწვევს, ჩვენ უნდა დავიწყოთ მართვის სისტემის რეფორმით და კორუფციასთან ბრძოლით.

როცა არ ტარდება  რეფორმები, ან არ მიმდინარეობს  კორუფციასთან ბრძოლა, ბევრი კითხვა ჩნდება. მაგალითად, ხელისუფლება დაგვპირდა, რომ თვეში 50 მილიონს მივიღებდით, წელიწადში 600 მილიონს. სად არის ეს 600 მილიონი?

ასტამურ ტანია: როგორც ჩანს, მათ ეს  კალკულატორზე გამოთვალეს. ეს ასევე ეხება უახლეს ინიციატივებს. კარგია, რომ ამ ეტაპზე ცოტა შევაჩერეთ, თუმცა  დაგვიანებით. შედეგები შეიძლება უარყოფითი იყოს მათთვისაც კი, ვინც ამაში  მონაწილეობის გადაწყვეტილება მიიღო.

აღმასრულებელი ხელისუფლება ასევე ვერ შეძლებს ამის განხორციელებას რიგი ობიექტური მიზეზების გამო. ეს არ არის ლაბორატორია,  აქ არის საზოგადოება თავისი ჩამოყალიბებული იდეებითა და ინტერესებით, რომლის იგნორირებასაც არ დაუშვებენ.  ამან შეიძლება გამოიწვიოს მრავალი სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური პრობლემა, რომელთა მოგვარებაც რთული იქნება. ამიტომ, ჩვენმა აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ გადაწყვეტილების მიღებამდე  ცოტა გარშემო უნდა მიმოიხედოს.

ინალ ხაშიგი: მინდა ვისაუბრო კიდევ ერთ საკითხზე . 14-წლიანი პაუზის შემდეგ სერგეი შამბას საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობაზე დანიშვნის შესახებ. როგორ აღიქვამთ ამ მოვლენას?

ასტამურ ტანია: სერგეი შამბას სახელს უკავშირდება საგარეო საქმეთა სამინისტროში კარგი ტრადიციების ჩამოყალიბება, რადგან მას ეს თანამდებობას დიდი ხნის განმავლობაში ეკავა. ვფიქრობ, მისი დაბრუნებით სამინისტროს მუშაობა უფრო პროგნოზირებადი გახდება. ის ასევე, სავარაუდოდ, უფრო ღია იქნება დიალოგისთვის საზოგადოების სხვადასხვა სეგმენტთან და ექსპერტებთან, რომლებთანაც იგი აქტიურად ურთიერთობდა წარსულში.  ვნახოთ, ჯერჯერობით ყველაფერი ოპტიმისტურად გამოიყურება. დიახ, მან თქვა, რომ ჩვენ გვჭირდება მოლაპარაკებები. თქვენ ერთხელ ახსენეთ, რომ საჭიროა მომლაპარაკებელი და ვფიქრობ, ეს არის სიტუაცია, როდესაც სანდო და მაღალი რანგის მომლაპარაკებელი ნამდვილად  საჭიროა. ვითარება იცვლება რეგიონში, მათ შორის საქართველოშიც, სადაც მალე არჩევნებია, რომლის შედეგებმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს სტაბილურობაზე. ასეთ ცვლილებებზე რეაგირებისთვის საჭიროა გამოცდილება და ვფიქრობ, სერგეი შამბას დანიშვნა სწორედ ამას უკავშირდება.

ინალ ხაშიგი: იმედი მაქვს. სერგეი შამბა ძალიან ღია და კომუნიკაბელური პოლიტიკოსია. ვეცდები  შემდეგ გადაცემაში მოვიწვიო, რათა განვიხილოთ აფხაზეთის საგარეო პოლიტიკა და გამოწვევები, რომლებზეც  რეაგირებაა საჭირო.

დასასრულს, მინდა ვთქვა, რომ დღეს ჩვენ განვიხილეთ  დღევანდელი მდგომარეობა და მომავლის პერსპექტივა ასტამურ  ტანიასთან, ჩვენს მუდმივ ექსპერტთან ერთად. შეგახსენებთ, რომ ჩვენი გადაცემის ნახვა  შეგიძლიათ ფეისბუქზე ამავე სახელწოდების გვერდზე, გაზეთის ვებგვერდზე  და ჩემს  ტელეგრამის არხზე.

სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო