სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, 1817-1864 წლებში კავკასიიდან ოსმალეთის იმპერიაში დაახლოებით 1,5 მილიონი ჩერქეზი, აფხაზი და ჩერქეზი განდევნეს. უმეტესობა იქ დასახლდა, მაგრამ დანარჩენები მთელი მთელი მსოფლიოს მასშტაბიშ დასახლდნენ. რეპრესიების დროს 500 ათასზე მეტი ადამიანი დაიღუპა შიმშილითა და სხვადასხვა დაავადებებით.
ეს ის პერიოდი იყო, როდესაც რუსეთის იმპერიამ დაიპყრო კავკასია და ისტორიაში შევიდა, როგორც რუსეთ-კავკასიური ომი.
ითვლება, რომ მსოფლიოს ყველა ეთნიკური აფხაზების 80 პროცენტი ისტორიული სამშობლოს გარეთ ცხოვრობს – აფხაზეთში ამ ხალხს მუჰაჯირებს უწოდებენ.
ვერავინ იტყვის დანამდვილებით რამდენია მათი რიცხვი – ის, სავარაუდოდ, 500 ათასიდან მილიონამდე ადამიანამდე მერყეობს, ყველაზე დიდი აფხაზური დიასპორა კი თურქეთში, სირიასა და იორდანიაშია.
რუსეთ-კავკასიის ომში დაღუპულთა ხსოვნის დღე ყოველწლიურად 21 მაისს აღინიშნება. 1864 წლის ამ დღეს, ნახევარსაუკუნოვანი ომის დასრულების პატივსაცემად, რუსეთში გაიმართა სამხედრო აღლუმი.
ჯერ მეფის, შემდეგ კი საბჭოთა რუსეთის დროს მათ სამშობლოში შესვლა აეკრძალათ. მაგრამ ბოლო 25 წლის განმავლობაში აფხაზეთმა ოფიციალურად გამოაცხადა რეპატრიაცია ამ ხალხის სანუკვარ ოცნებად და ეროვნულ იდეად.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო.
