ლოცვა მიტოვებულ სოფელში. 16 წლის განმავლობაში პირველად ოსმა მომლოცველებმა საქართველოში არსებული სიწმინდეები მოინახულეს

მომლოცველები თრუსოს ხეობაში

2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ, ჩრდილო-აღმოსავლეთ საქართველოში, თრუსოს ხეობაში მდებარე ოსური სოფლების მკვიდრნი სრულიად მოწყვეტილნი აღმოჩნდნენ არა მხოლოდ თავიანთ ისტორიულ სამშობლოს, არამედ თავიანთ სალოცავებსაც, რომელთა მონახულებასაც ადრე ყოველ ზაფხულში ახერდეხებდნენ.

ასე რომ, 2023 წლის აგვისტოში, 16 წლის განმავლობაში პირველად, ოსმა მომლოცველთა ჯგუფმა შეძლო წვეოდა მშობლიური მიწას, რომელიც სასაზღვრო ზონაში მოხვდა, სადაც მათ აქამდე შესვლა აკრძალული ჰქონდათ. გიამბობთ, როგორ მიაღწიეს მათ თრუსომდე და რატომ არის მნიშვნელოვანი ამ ხეობაში ხეობაში მომლოცველობა.

თრუსოს ხეობა მდებარეობს საქართველოს ყაზბეგის რაიონში კავკასიონისა და ხოხის ქედებს შორის და ჩრდილოეთით ესაზღვრება რუსეთის რესპუბლიკას, ჩრდილოეთ ოსეთს.

საბჭოთა პერიოდში თრუსოს ხეობაში ეთნიკური ოსები ცხოვრობდნენ. 1990-იანი წლების დასაწყისში დაწყებული კონფლიქტის შედეგად მათი უმეტესობა ჩრდილოეთ ოსეთში გადავიდა.

მომდევნო ათწლენახევრის განმავლობაში ოსები ყოველწლიურად ჩამოდიოდნენ თრუსოში სალოცავად და საქართველოს ხელისუფლება მათ ამის უფლებას აძლევდა. მაგრამ სიტუაცია კიდევ უფრო გართულდა 2008 წლის აგვისტოს შემდეგ. საქართველოსა და რუსეთს შორის ურთიერთობა გაუარესდა და თითქმის შეუძლებელი გახდა თრუსოს ხეობის იმ სოფლებში მისვლა, რომლებიც სასაზღვრო ზონაში იყო.

„ჩემი მიუდგომელი ოსური სახლი საქართველოში“ – ისტორიები საქართველოსა და ჩრდილოეთი ოსეთის საზღვარზე მდებარე თრუსოს ხეობიდან

იმ ოსებს, რომლებიც საქართველოს ყაზბეგის რაიონის სოფლებში დაიბადნენ და გაიზარდნენ, მოგვიანებით კი ჩრდილოეთ ოსეთში გადასახლდნენ, სამშობლოში ჩასვლის უფლებას არ აძლევენ

წერილი პატრიარქს

20 აგვისტოს ოსები აღნიშნავენ ჩუტყვავილას, წითელას და თვალის დაავადებების მითოლოგიური ღვთაების – ქალთა და ბავშვთა მფარველ ალარდას ხსენების დღეს. ისინი მასზე ლოცულობენ და სთხოვენ, დაიცვას ხალხი ავადმყოფობისგან და განკურნოს მათი დაავადებები. ალარდისადმი მიძღვნილი მრავალი საკურთხევლიდან ერთ-ერთი მდებარეობს თრუსოს ხეობის სოფელ სივრელტაში. მომლოცველებიც სწორედ მისკენ გაემართნენ.

ზაფხულის დასაწყისში ყოფილმა ადგილობრივმა მცხოვრებმა ახსარ კალაგოვმა წერილი მისწერა საქართველოს პატრიარქს ილია მეორეს და სთხოვა დახმარება გაეწია თრუსოს ხეობაში ოსურ სალოცავებში მომლოცველობის ორგანიზებაში.

წერილი ვლადიკავკაზში რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენლობას გადაეცა და იქიდან დიპლომატიური არხებით საქართველომდე მოვიდა.

აგვისტოში კალაგოვს აცნობეს, რომ ქართულმა მხარემ ნება დართო მომლოცველებს.

• აგვისტო, 2008. რუსეთ-საქართველოს ომის ქრონიკები
• ცხოვრება ქართულ-ოსური კონფლიქტის ზონის სოფლებში. Crisis Group-ის ფოტო რეპორტაჟი
• ლარსი. ვიწრო გზა საქართველოდან რუსეთისკენ

ტრანზიტით სამშობლოში

ახსარ კალაგოვი ამბობს, რომ თრუსოს ხეობის მკვიდრნი, 23 კაცისგან შემდგარი, უხუცესის ხელმძღვანელობით, 20 აგვისტოს წავიდნენ სალოცავად.

რუსეთ-საქართველოს საზღვარზე ყაზბეგის საგუშაგოზე შესაბამისი პროცედურების გავლის შემდეგ ისინი საქართველოს სამხედრო გზის გასწვრივ მდებარე ყოფილ ოსურ სოფელ კობში შევიდნენ.

„კობეში ღამე ოსების ცარიელ სახლებში გავატარეთ. წასვლის წინ ვლადიკავკაზში მათ მფლობელებს გამოვართვი გასაღები. ადგილობრივი მწყემსებისგან სამი ცხვარი ვიყიდეთ და იქ მოვამზადეთ შესაწირად. მეორე დილით გავემგზავრეთ თრუსოს ხეობაში“.

ილია მეორის პატრონაჟით ქართველმა მესაზღვრეებმა მათ სასაზღვრო ზონაში გამგზავრების ნებართვა მისცეს. ამასთან, საქართველოს ძალოვანი უწყებები არ ახლდნენ მომლოცველთა კოლონას, როგორც ეს აქამდე ხდებოდა.

„მათ სჯერათ, რომ ჩვენ კანონმორჩილი მოქალაქეები ვართ. დიახ. მე სიტყვა მივეცი, რომ კანონიერად წავიდოდით საკურთხეველში და ვილოცებდით, მოვინახულებდით ჩვენს სოფლებს, სახლებს; მოვინახულებდით ჩვენი წინაპრების საფლავებს. ადრე ქართული პოლიცია ყოველთვის თან გვახლდა. ახლა მათ დაინახეს, რომ ჩვენ არაფერს ვაკეთებდით უკანონოს და ამჯერად ასეთი ნდობა გამოგვიცხადეს. ეს იყო საქართველოს კეთილგანწყობის ჟესტი.“ – ამბობს ახსარ კალაგოვი.

ნასოფლარების მხარე. რეპორტაჟი თრუსოდან, სადაც ოდესღაც ერთად ცხოვრობდნენ ქართველები და ოსები

აქაურობა ისტორიული ფილმის დეკორაციას ჰგავს – ქვით ნაგები შუასაუკუნოვანი ციხე-კოშკებები, ერთნავიანი ბაზილიკები, ერთსართულიანი ქვის სახლები და გალავნები

საკურთხეველი

ტრანზიტულად რომ გაიარეს თრუსოს ხეობის რამდენიმე ოსური სოფელი, მომლოცველებმა სივრელტეს მიაღწიეს.

წმინდა ალარდა დგას ხოხის მთის წვერზე და იქ მისასვლელად ფეხით შვიდი კილომეტრის გავლა გჭირდებათ.

„ძველ დროში სამი ადამიანი ფეხშიშველი ადიოდა ქედზე – სასულიერო პირი, ერთ-ერთი ადგილობრივი ოჯახის უფროსი და ყველაზე უმცროსი წევრი. მე თვითონ ვარ იქ ნამყოფი თინეიჯერობისას.

ჩვენმა წინაპრებმა ერთხელ დაამონტაჟეს თეთრი კვარცისგან დამზადებული დიდი ქვა. მის ქვეშ მიწაში გათხრილი ზარი იმალება. ყოველწლიურად სასულიერო პირები ამ ზარს ასხამდნენ ლუდს, შემდეგ წელს კი ამ ლუდით ლოცულობდნენ, დალევდნენ, ახლად მოხარშული სასმლით შეავსებდნენ და ქვას უკან აბრუნებდნენ.

შემდეგ სასულიერო პირები თავად საკურთხეველში ადიოდნენ. და ეს ხდებოდა ყოველ წელს, როცა ოსები ამ მხარეებში ცხოვრობდნენ“, – იხსენებს კალაგოვი.

თუმცა ამჯერად ახსარი და მისი ძმები დროის შეზღუდვის გამო მთის წვერზე და თავად საკურთხეველამდე არ ავიდნენ. მომლოცველები მთის ძირში დასახლდნენ და იქიდან აღავლინეს ლოცვა.

ჩვენც ზედმეტად გვიხარია ეს. ჩვენ მადლობელი ვართ ყველას, ვინც დაგვეხმარა ჩვენი სალოცავების მონახულებაში.“

სტატია მომზადებულია ცხინვალის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად.ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო