"საქართველო გახდება „მიუკარებელი ქვეყანა“. რას ფიქრობენ ექსპერტები არჩევნების საერთაშორისო ბოიკოტზე
დასავლეთი არჩევნებს არ აღიარებს
26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ საქართველო ახალი, სრულიად განსხვავებული რეალობის წინაშე აღმოჩნდა.
არჩევნებში ხმების უმრავლესობა – თიითქმის 54 პროცენტი “ქართულმა ოცნებამ მიიღო. ეს 12 პროცენტით მეტია ეგზიტპოლის შედეგზე. ამ მონაცემების არ სჯერა არც ადგილობრივ დამკვირვებლებს და არც საერთაშორისო თანამეგობრობას. დამკვირვებლების და ექსპერტების მიერ აღმოჩენილმა ათასობით დარღვევამ და გაყალბების სისტემურმა სქემამ არჩევნების შედეგები კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც.
საერთაშორისო თანამეგობრობა არ აღიარებს არჩევნების შედეგებს და მათ ლეგიტიმურობას ეჭვის ქვეშ აყენებს. ერთადერთი ევროპელი ლიდერი, რომელმაც საპარლამენტო არჩევნები აღიარა, ვიქტორ ორბანია. საქართველოში ევროკავშირის ელჩის, პაველ ჰერჩინსკის განცხადებით, მთავრობის კურსის გამო, ევროკავშირის ლიდერებმა ქვეყნის ევროკავშირში გაწევრების პროცესი შეაჩერეს. მწვავე განცხადებების ისმის აშშ-დან.
ოპოზიცია არჩევნების გაყალბების ფაქტზე საერთაშორისო გამოძიებას ითხოვს, თუმცა ამ მოთხოვნას ხელისუფლება არ თანხმდება.
4 ნოემბერს რუსთაველის გამზირზე ოპოზიციის მიერ ორგანიზებული მასშტაბური აქციაა დაანონსებული. ოპოზიცია და სამოქალაქო საზოგადოება პერმანენტული პროტესტისთვის ემზადება. მათ შორის, რუსთაველის მოედანზე კარვების გაშლით.
საპროტესტო ტალღის ავანგარდშია საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი, რომელმაც არჩევნები ტოტალურად გაყალბებულად გამოაცხადა და მათ რუსული სპეცოპერაცია უწოდა.
JAMnews-ის კითხვებს მოსალოდნელ საერთაშორისო იზოლაციაზე და ჩიხიდან გამოსვლის პერსპექტივებზე ქართველი ექსპერტები პასუხობენ:
_______________________________________________________________________________________
დავით აფრასიძე, პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი, ილიაუნის პროფესორი
საკმაოდ მაღალია იმის ალბათობა, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობამ საბოლოოდ არ აღიაროს ეს არჩევნები და ჩვენ ვხედავთ ახლა ამ პროცესს. საერთაშორისო საზოგადოებაში პირველ რიგში ვგულისხმობ დასავლურ საერთაშორისო თანამეგობრობას, რომლისკენაც სვლის გაცხადებული პოლიტიკა გვქონდა გუშინდლამდე.
რა თქმა უნდა, ჯერ პროცესი არ დასრულებულა, ცესკოს არ გამოუცხადებია საბოლოო შედეგები, წინ არის სამართლებრივი განხილვის გზები და ა.შ. ამიტომ პროცესი ჯერ მიდის, მაგრამ, თუკი ამ პროცესში არ გვექნება გარკვეული სანდო რეაქციები იმაზე, რა კითხვებიც გამოითქვა, მაშინ ალბათობა საკმაოდ დიდია, რომ ეს არჩევნები, კიდევ ერთხელ ხაზს ვუსვამ, დასავლური საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ არ იყოს აღიარებული.
ასევე, თუკი საქმე საბოლოოდ აქამდე მივა, რომ საერთაშორისო შეფასებებისთვის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი იქნება საერთაშორისო გამოძიების აუცილებლობა, რასაც ოპოზიცია და სამოქალაქო სექტორი ითხოვს და ხელისუფლება უარს იტყვის ამ გამოძიებაზე, ლოგიკურად ეს დამატებითი საფუძველი გახდება დასავლური საერთაშორისო საზოგადოებისთვის ამ არჩევნების არაღიარების.
ალბათ, ძალიან რთული წარმოსადგენია, რა მოხდება ამის შემდეგ. პრინციპში, არსებობს მაგალითებიც, რა შეიძლება მოხდეს.
საქართველო პატარა ქვეყანაა და ამ არაღიარებას ექნება მრავალმხრივი ეფექტი. ალბათ, ყველაზე მეტად ეკონომიკურ სივრცეში გამოჩნდება ეს. ინვესტიციების ნაწილი იქნება, ეკონომიკური ურთიერთობების სქემები, ექსპორტ-იმპორტი თუ სხვა, ყველა მიმართულებაზე ნეგატიურ გავლენას მოახდენს.
▇ ასევე, რაც დანამდვილებით შეიძლება ვთქვათ, არის ის, რომ რეალური საფრთხე ემუქრება უვიზო მიმოსვლას. ასევე, ყველაზე ცუდი რაც არის, გეოპოლიტიკური თვალსაზრისით საქართველო გახდება „მიუკარებელ ქვეყნებს“ რომ ეძახიან, ისეთი ქვეყანა.
ცხადია, ბოლომდე ჩაკეტილი ქვეყნები არ არსებობენ, თუმცა ცივილიზირებულ მსოფლიოს მოწყვეტილი ქვეყნები არსებობენ და ჩვენ ვიქნებით მათ შორის.
ნებისმიერი მითი იმის თაობაზე, რომ საქართველო აბალანსებს და ცდილობს ამ ძალიან რთულ გეოპოლიტიკურ სიტუაციაში გაძვრეს, დასრულდება. როგორც კი მოვწყდებით და ბოლომდე ჩავჭრით კავშირებს ჩვენს პარტნიორებთან, როგორც ჩანს, აწ უკვე ყოფილებთან, ჩვენს წინ დარჩება მხოლოდ ერთი დიდი მეზობელი, რომელსაც ჰქვია რუსეთი.
ეს იქნება ყველაზე მძიმე შედეგი. ამას ისევ მოჰყვება ეკონომიკური და სხვა ტიპის შედეგები.
ყველაზე მძიმე ამ ამბავში არის ის, რომ ამ გზას მივყავართ რუსეთის სრული კონტროლის ქვეშ.
ბელორუსის და ვენესუელას არჩევნების არაღიარების ქეისები განსხვავებულია. დასავლურ სამყაროს ამ ქვეყნებში სამართლიანი არჩევნების მოლოდინი არც ჰქონია. მაგრამ იმის პრეცედენტი, რომ არჩევნებს არ აღიარებენ ისეთ ქვეყანაში, რომელსაც ევროინტეგრაცია უწერია კონსტიტუციაში და ევროკავშირში წევრობაზე განაცხადი გაქვს შეტანილი, იშვიათია.
მსოფლიოში ბევრი არადემოკრატიული ქვეყანაა, რომლებიც არჩევნებს ატარებენ და საერთაშორისო თანამეგობრობას ძალიან დიდი რეაქციაც არა აქვთ ამაზე. ვენესუელას არჩევნები იქ განვითარებული მოვლენების გამო იყო სპეციფიკური და განსაკუთრებით მეზობელი ქვეყნები ადევნებდნენ თვალს.
ბელარუსი გეოგრაფიული მდებარეობის – ეს ქვეყანა შუაგულ ევროპაშია და ასევე, რუსეთის მიერ 2014 წელს ყირიმის ანექსიის და ამაზე ბელორუსის რეაქციის გამო ექცეოდა ყურადღების ცენტრში. მსოფლიოს სხვა ნაწილებში არის ქვეყნები, სადაც არჩევნები ძალიან ცუდად ტარდება, ან საერთოდ არ ტარდება, მაგრამ ამაზე რეაქციები აღიარება ან არაღიარება დიდად არ არის ხოლმე, რადგან სხვა პოლიტიკური მოცემულობაა.
ჩვენს შემთხვევაში კი აღიარების საკითხი ძალიან საკვანძოა.
პირველ რიგში, სწორედ იმის გამო, რომ ჩვენ ვართ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყანა. ანუ, ჩვენ თვითონ ვამბობთ, რომ დემოკრატიული ქვეყნის ამბიცია გვაქვს და ჩვენ თვითონ ვამბობთ, რომ ხელისუფლების ლეგიტიმაციის საფუძველი ჩვენთან არის თავისუფალი და კონკურენტული არჩევნები. ევროკავშირის ერთ-ერთი მოთხოვნა წევრობაზე, სწორედ არჩევნებს ეხებოდა. ამიტომ არის არჩევნები ცენტრალური საკითხი პირველ რიგში.
მეორე მომენტი ის გახლავთ, რომ კიდევ ერთხელ ვამბობ, ჩვენი საგარეო პოლიტიკური არჩევანი, თუ აქამდე კიდევ რაღაც კითხვის ნიშნის ქვეშ შეიძლება დამდგარიყო, ახლა უკვე ყველანაირი კითხვა იხსნება.
წინასაარჩევნოდ მმართველი პარტიის განაცხადი იყო, რომ დასავლეთთან, განსაკუთრებით ამერიკასთან და ევროკავშირთან ურთიერთობები გადაიტვირთებოდა. ამბობდნენ, რომ არჩევნების შემდეგ ჩვენ ნორმალურ ვითარებას დავუბრუნდებითო, ურთიერთობებს დავალაგებთო.
▇ იმ პირობებში, როდესაც არჩევნების ლეგიტიმურობა შეიძლება დადგეს კითხვის ქვეშ სტრატეგიული პარტნიორების მხრიდან, აბსოლუტურად გამორიცხულია ნებისმიერი გადატვირთვის შესაძლებლობა.
თუკი ვინმეს აქვს ილუზია, რომ საქართველო რაღაც ნეიტრალურია, თითქოს აღმოსავლეთს და დასავლეთს აბალანსებს, ძალიან ცდება. ასეთ პირობებში საქართველოს ხვალინდელი დღე არის მხოლოდ რუსეთის სფეროდ გადაქცევა. ელემენტარულად, გრავიტაციის კანონი მოქმედებს – როდესაც ერთ მხარეს ჩაჭრი, მიიზიდები მეორე მხარის მიერ, მით უმეტეს, როცა მასშტაბით ასეთი მცირე ქვეყანა ხარ, ყოველგვარი რესურსების გარეშე. არალეგიტიმური, უღიარებელი არჩევნები კი შინაარსობრივადაც გაახლოებს ამ სამყაროსთან.
_______________________________________________________________________________________
კორნელი კაკაჩია, პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი, „საქართველოს პოლიტიკის
ინსტიტუტის“ დირექტორი
არჩევნების დასრულების შემდეგ რასაც ვხედავთ, არის ის, რომ
გრძელდება საქართველოს ხელისუფლების საერთაშორისო იზოლაცია და, თუ სწრაფად
რამე არ შეიცვალა, შეიძლება უკვე შეუქცევადი გახდეს.
განსაკუთრებით უნდა დავაკვირდეთ იმას, თუ ვინ მიულოცა საქართველოს ხელისუფლებას არჩევნები. ეს იყო ძირითადად რამდენიმე არალიბერალური, არადემოკრატიული ქვეყანა. მადურომაც მოგვილოცა, რომელმაც აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა ცნო. ეს, რა თქმა უნდა, საქართველოს ხელისუფლებას ძალიან არასასურველ კლუბში ამყოფებს, საიდანაც გამოსვლა არ იქნება ადვილი.
მით უმეტეს, ხელისუფლება ამბობს, რომ მას აქვს ამბიცია, რომ ევროკავშირში გაწევრიანდეს და უნდა, რომ ეს 2030 წელს მოხდეს. ეს გზა ნამდვილად არ არის ამ მიზნის განხორციელების გზა. პირიქით, ეს არის საერთაშორისო იზოლაციის გზა.
▇ “ქართული ოცნების” ხელისუფლებას არა აქვს შიდა და გარე ლეგიტიმაცია, რაც ძალიან სარისკო იქნება მისთვის. ასეთი ხელისუფლება ძალიან სუსტი იქნება, როგორც საერთაშორისო დონეზე, ასევე ქვეყნის შიგნით.
იმ განცხადებების მიუხედავად, რასაც ახლა „ქართული ოცნება“ აკეთებს, მათაც ესმით
ეს. ამიტომაც არის, რომ ცდილობენ, ყოველ შემთხვევაში რჩება ასეთი შთაბეჭდილება, რომ ისინი ივაჭრებენ „აგენტების კანონით“ და ბოლო დროს მიღებული სხვა კანონებით.
▇ ჩვენ ვერ ვხსნიდით, თუ რატომ მიიღეს “აგენტების კანონი”. ახლა კი გამოჩნდა, რომ არ არის გამორიცხული,”აგენტების კანონის” მიღების ერთ-ერთი მიზანი, სწორედ არჩევნებისშემდგომი ვაჭრობა ყოფილიყო.
ყოველ შემთხვევაში, შესაძლოა, „ქართულ ოცნებას“ ჰგონია, რომ ეს არის ერთ-ერთი საჯილდაო ქვა, რითიც ისინი ამ არჩევნების „გაპრავებას“ შეძლებენ. ისინი გაიწვევენ ამ კანონს, სანაცვლოდ კი, დასავლეთმა უნდა მიიღოს არჩევნები და ახალი რეალობა.
თუმცა, მე არა მგონია, რომ ამან გაამართლოს. ამაზე დასავლეთი არასოდეს არ წავა,
გამომდინარე იქიდან, რომ თუ ერთხელ გაუვიდა ასეთი რამ ავტორიტარ ხელისუფლებას, ეს პროცესი არ გაჩერდება და მე მგონი, ეს მშვენივრად იციან დასავლეთშიც.
“ქართული ოცნება” გარეგნულად კი ცდილობს თითქოს არ შეიმჩნიოს დასავლეთის კრიტიკული განცხადებები, მაგრამ რეალურად მათ კარგად იციან, რაც ხდება და ამისი ეშინიათ კიდეც.
▇ “ოცნებამ” უკვე არჩევნებამდე იცოდა, რომ ექნებოდა ლეგიტიმაციის პრობლემა, ამიტომ შემთხვევითი არ იყო აქ ორბანის ჩამოსვლა.
ევროკავშირის საბჭოს მოქმედი თავმჯდომარის ჩამოსვლით მათ უნდოდათ საკუთარი მომხრეებისთვის ეჩვენებინათ, რომ თითქოს ევროკავშირის მხრიდან რაღაც ლეგიტიმაცია აქვთ. ვიმეორებ, ჩემი აზრით, ეს იყო საკუთარი მომხრეებისთვის ლეგიტიმაციის მსგავსი რაღაცის ჩვენება, თორემ არა მგონია, რომ ამით საერთაშორისო საზოგადოება მოტყუვდეს. ეს იყო მცდელობა, რადგან იციან, რომ ლეგიტიმაცია არის მათი აქილევსის ქუსლია.
ჩვენ არ ვიცით, პროცესი როგორ გაგრძელდება.
საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან ითქვა, რომ ისინი ითხოვენ გამოძიებას. ყველაზე კარგი იქნებოდა, თუ ჩამოყალიბდებოდა პატარა ჯგუფი აშშ-ის, ევროკავშირის ექსპერტების, ვინც გარკვეულია არჩევნების გაყალბების საკითხებში და მათ სათავეში ჩაუდგებოდა რომელიმე ცნობილი დიპლომატი, ან ყოფილი დიპლომატი. ეს ჯგუფი ჩამოვიდოდა საქართველოში და ამ საკითხს შეისწავლიდა.
წესით, ამას წინააღმდეგობა, „ქართულმა ოცნებამაც“ ვერ უნდა გაუწიოს, რადგან თუ ამაზე უარს იტყვიან, პირველ რიგში თავად დაზარალდებიან – უარი იმას ნიშნავს, რომ მათ რაღაც დასამალი აქვთ.
რაც მთავარია, ეს სწრაფად უნდა გაკეთდეს, რადგან მერე სიტუაცია უფრო გართულდება – აშშ-ში არჩევნები იწყება და დიდი შანსია, საქართველოს თემამ ჰედლაინებიდან გადაიაროს. ამიტომაც, ევროკავშირის მხრიდან ამ საკითხის ინიცირება მნიშვნელოვანი იქნებოდა, რადგან ქვეყანა ფორმალურად ჯერ კიდევ არის სტატუსის მქონე და არავის არ გაუკვირდება, რომ ევროკავშირს აქვს ეს ინტერესი. ეს იქნებოდა საუკეთესო საშუალება, რომ ეს საარჩევნო კრიზისი მოგვარდეს, რათა ყველასთვის გასაგები იყოს, სინამდვილეში რა მოხდა.
მეორე საკითხია, რამდენად აქვთ ამის პოლიტიკური ნება. მათ უკვე თქვეს, რომ გამოძიებას ჩაატარებს საქართველოს პროკურატურა. ცხადია, ამ გამოძიებას არავინ ენდობა.
ამიტომ, დიდი შანსია, რომ ქვეყანა შევიდეს პოლიტიკურ კრიზისში, რომელიც კაციშვილმა არ იცის, როგორ დამთავრდება და ეს ზუსტად ის სცენარია, რომელიც ყველაზე მეტად აწყობს რუსეთს.
_______________________________________________________________________________________
თენგიზ ფხალაძე, საერთაშორისო ურთიერთობების დოქტორი, GIPA-ს პროფესორი
კარგი არაფერია იმ შეფასებებში, რასაც საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან ვისმენთ. ყველაფერს ძალიან ნათლად ამბობენ და პრინციპში, უკვე შეფასებებზე აღარც არის ლაპარაკი. აქ არის უკვე ქმედებებზეა ლაპარაკი.
ერთია შეფასებები და მეორეა უკვე ქმედებები და საერთაშორისო საზოგადოება შეფასებებიდან გადავიდა უკვე ქმედებებზე. მაგალითად, ერთ-ერთი ასეთი ქმედებაა, როდესაც შვედეთის მთავრობა, რომელიც საქართველოს მესამე დონორია, ამბობს, რომ ის წყვეტს ურთიერთობას საქართველოს მთავრობასთან. ასევე ქმედებაა, როდესაც კანადა, რომელიც ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი პარტნიორია, ასევე აცხადებს, რომ გადახედავს საქართველოსთან ურთიერთობას. გადახედვის და რევიზიის პროცესი უკვე დაწყებული აქვს აშშ-ს; გაჩერებულია ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი.
▇ ქვეყანა კარგავს არა მხოლოდ ფინანსურ და ეკონომიკურ მხარდაჭერას, რაც ერთი მხარეა, არამედ კარგავს პოლიტიკურ მხარდაჭერას იმ ვითარებაში, როდესაც ვიმყოფებით უპრეცედენტო რისკების და გამოწვევების წინაშე.
ვიმყოფებით უკიდურესად სწრაფად ცვალებად უსაფრთხოების გარემოში და ამ მორევში საქართველო იქნება სრულიად დაუცველი, თუ დავრჩებით მარტო და ჩვენ სწორედ აქეთკენ მივდივართ.
რაც არ უნდა ილაპარაკოს ხელისუფლებამ, არ არიან იქ ისეთი ხალხი, ვისაც არ ესმის რა
ხდება. ძალიან კარგად აქვთ გაცნობიერებული, რა ხდება და სად არიან.
ეს განცხადებები თუ შიდა აუდიტორიაზეა გათვლილი და საკუთარი მხარდამჭერების დაწყნარებას ცდილობენ, ეს სხვა საკითხია. მე არ მგონია, რომ ხელისუფლებაში ან ისეთი
გამოუცდელი, ან ისეთი უსწავლელი ხალხი იყოს, რომელიც ამას ვერ ხედავს. ასე რომ,
ხელისუფლებამ კარგად იცის, რა ხდება, იციან, რა არის გამოსასწორებელი. იციან,
საერთაშორისო ურთიერთობებში რა პრობლემებიც აქვთ და მიუხედავად იმისა, ეს არის
ის არჩევანი, რომელიც მათ აირჩიეს.
ეს პროცესი, რაზეც ახლა ვსაუბრობდით, უფრო გაძლიერდება, ამას დაემატება სხვა შეზღუდვები. აქ აღარ არის იმაზე ლაპარაკი, ხელისუფლების რომელიმე პირის მიმართ იქნება თუ არა სანქციები, ეს მეორეხარისხოვანია, ქვეყნის მიმართ იქნება ეს სანქციები და კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ქართული სახელმწიფოებრიობისთვის ძალიან საშიშ ფაზაში შევდივართ.
