აფხაზეთში პოპულარულია ცეკვა, ენა და მშვილდოსნობა - აქ ნაციონალურ ჰობის ეძებენ
ნაციონალური ჰობი“ აფხაზეთში
აფხაზეთში ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი ადამიანი ანიჭებს უპირატესობას „ნაციონალურ“ ჰობებს. ბავშვები და მოზარდები სწავლობენ აფხაზურ ცეკვებს, მშვილდის სროლას… ან მშობლიურ ენაზე ლაპარაკს.
ცეკვის გაკვეთილები ჩემი მომავალი ქალიშვილისთვის
“სვეტა ლალალა” – ასე იცნობენ მას ინსტაგრამზე. მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი წლის წინ, გვერდის შექმნისას, სვეტა შტირევას წარმოდგენაც არ ჰქონდა, რომ ერთ დღეს მას ექნებოდა საცეკვაო სტუდია “ლალალენდი”.
- “მსოფლიო უარყოფს ჩვენს არსებობას” – როგორ ცხოვრობენ აფხაზი ახალგაზრდები პასპორტებზე ევროკავშირის სანქციების შემდეგ
- ”აფხაზეთი შავი ხვრელი არ არის”. ყოფილი დიპლომატი, რომელიც თეატრს ჩაუდგა სათავეში
სვეტამ ცეკვა 10 წლის ასაკში დაიწყო, ხოლო 16 წლის ასაკში იგი გახდა შარატინის ანსამბლის მთავარი სოლისტი და საკუთარი დამსახურებით შევიდა სოხუმის კულტურულ-საგანმანათლებლო სკოლის ქორეოგრაფიულ განყოფილებაში.
გოგონამ სტუდიის გახსნა 2019 წელს გადაწყვიტა და ინსტაგრამზე დაწერა რომ აპლიკანტებს ეძებდა. რამდენიმეთვიანი ჯგუფური გაკვეთილების შემდეგ, ქორეოგრაფმა დაიწყო ინდივიდუალურად მუშაობა ახალგაზრდებთან.
„დავიწყე ინდივიდუალურად სწავლა და მივხვდი, რომ მომეწონა. ეს სრულიად განსხვავებული შედეგია. დროთა განმავლობაში დავშალე ჯგუფები, რომლებსაც იმ დროს უკვე 40 კაცი ჰყავდათ. მაგრამ მივხვდი, რომ ინდივიდუალურად ვარჯიში ბევრად უფრო პროდუქტიულია“, – ამბობს ქორეოგრაფი.
სვეტას მაგალითზე ამჟამად უკვე 60 პოტენციური სტუდენტია.
ერთხელ ორსულმა ქალმაც კი მისწერა: „მე გოგო მყავს. შეგიძლიათ ის თქვენს სარეზერვო სიაში შეიყვანოთ?”
ლოდინი გრძელდება ექვსი თვიდან ორ წლამდე. ისინი პოულობენ მაგალითად ადგილებს – ეს არის ხელმისაწვდომი ადგილები – ხალხი არ წყვეტს ცეკვას. მიუხედავად იმისა, რომ ყველას მიზნები განსხვავებულია: ზოგს მხოლოდ რუტინისგან დასვენება სურს, ზოგს კი ცეკვა ქორწილში, სადაც ეროვნული ცეკვა დღესასწაულის განუყოფელი ნაწილია.
სვეტა ამბობს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მის სტუდიაში შეგიძლიათ ისწავლოთ კავკასიის ყველა ხალხის ცეკვები, მისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია აფხაზური კულტურის პოპულარიზაცია:
„ჩვენ აფხაზეთში ვცხოვრობთ და ჩვენი ცეკვები უნდა ვიცოდეთ. ეს ჩვენი ქორეოგრაფიის დეენემს ჰგავს. და ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ ჩემმა მოსწავლეებმა აითვისონ საკუთარი ცეკვა და შემდეგ, რა თქმა უნდა, ჩვენ შეგვიძლია ვასწავლოთ ეს სხვებს“.
მშვილდოსნობა, როგორც ფსიქოთერაპიის სახეობა
ილონა ვუბა არის ფსიქოლოგი ათწლიანი გამოცდილებით. რამდენიმე წლის წინ მან პირველად ისროლა მშვილდი და მაშინვე გადაწყვიტა ამ საქმეს გაჰყოლოდა. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ვარჯიშობდა იმდროინდელ ერთადერთ მშვილდოსნობის კლუბ „აფირხში“ და მონაწილეობდა ტურნირებში. მალე მან პირველი მოწაფე აიყვანა – პატარა ბიჭი. შემდეგ იქ მისი მეგობრები და კლასელებიც მივიდნენ.
სტუდენტების რაოდენობა თითქმის ყოველდღიურად იზრდებოდა. და როდესაც 30 ბავშვი იყო, მათ ილონას სთხოვეს, რომ გაეერთიანებინა ისინი თავის კლუბში და ჩაეტარებინა საკუთარი შეჯიბრებები. ასე გაჩნდა მშვილდოსნობის კლუბი “Knocking Down Stars”, რომელსაც დღეს 50-ზე მეტი ადამიანი ესწრება.
„უფროსი თაობა ამბობს, რომ ბავშვობაში კაკლის ჩხირებისგან ამზადებდნენ ხელნაკეთ მშვილდებს და ისროდნენ. ეს კულტურა ომის შემდგომ ბავშვობაში არ არსებობდა. დროთა განმავლობაში ეს გაქრა, მაგრამ მეჩვენება, რომ ჩვენმა შვილებმა ისტორიაც ასე უნდა ისწავლონ. მე მჯერა, რომ ბავშვს მინიმუმ უნდა ჰქონდეს წვდომა მშვილდზე. შეიძლება მოეწონოს, შეიძლება დაინტერესდეს“, – ამბობს ილონა ვუბა.
Shooting Stars-ის კლუბის წევრები ხუთ წელზე მეტი ასაკის ბვშვები არიან. ბევრი ზრდასრული ასევე დაინტერესებულია საკუთარი ძალების მოსინჯვით მშვილდოსნობაში. მაგრამ ილონას თქმით, ეს არ არის მხოლოდ სპორტი, არამედ ფსიქოთერაპიაა:
„ჩვენ ჩაძირულები ვართ ისტორიაში, ენაში, ჩვენს მდგომარეობაში. სროლა ფსიქოთერაპიულია. განვითარებული, პიროვნული ინდივიდუალიზმის მიუხედავად, ადამიანს მაინც სჭირდება თავი გარკვეული „ჩვენს“ ნაწილად იგრძნოს, ხოლო ეთნიკური თემის სანდოობა მდგომარეობს მის სტაბილურობაში – ეთნიკური ჯგუფიდან გამორიცხვის შეუძლებლობაში. ფესვებთან კავშირი საკმაოდ დადებითად მოქმედებს თერაპიის სიჩქარესა და წარმატებაზე. საიდუმლო არის ცოდნის, უნარებისა და სიბრძნის შემოტანა, რომელსაც ჩვენი გენეტიკური ნაწილი გულუხვად გვიზიარებს“.
უცნობი მშობლიური ენა
25 წლის ფილოლოგი სარია ხაშიგი რეპატრიაციის კომიტეტში მუშაობს და აფხაზურ ენას ასწავლის. მისი მოსწავლეები ძირითადად აფხაზები არიან, რომელთაც სურთ მშობლიური ენის შესწავლა ან გაუმჯობესება, ვინაიდან მრავალი ათწლეულის განმავლობაში, ისტორიული გარემოებების გამო, რუსული ენა პრაქტიკულად შეცვალა აფხაზური ენამ.
„ერთ ბიჭს სომხეთში მოგზაურობის შემდეგ აფხაზური ენის შესწავლა მოუნდა როცა დაინახა, რომ იქ აბსოლუტურად ყველა თავის მშობლიურ ენაზე საუბრობდა. მან მოინდომა და გადაწყვიტა თავისით დაეწყო ენის სწავლა“, – ამბობს სარია.
თუმცა, სარია ხაშიგი ამბობს, რომ ყოველწლიურად უფრო და უფრო მეტი სხვა ეროვნების ადამიანი მიმართავენ მას, ვისაც ასევე სურს აფხაზური ენის შესწავლა:
„ყველას მოტივაცია განსხვავებულია. ერთი გოგონამ, რომელიც აფხაზზეა გათხოვილი, ამბობს, რომ მისთვის მნიშვნელოვანია, რომ შვილებმა იცოდნენ აფხაზური ენა, რაც იმას ნიშნავს, რომ დედამ მათთან უნდა ისაუბროს ხშირად. არის სტუდენტი, რომელიც ზაფხულში ბელარუსიიდან გადმოვიდა და ამბობს, რომ პირველად აქ იგრძნო თავი ისე, როგორც სახლში. უყვარს ჩვენი ქვეყანა და კულტურა. როცა ადგილობრივ მეგობრებთან ერთად იკრიბებიან და აფხაზურად ლაპარაკობენ, მასაც სურს მათთან საუბრის გაგრძელება“.
2023 წლიდან სარია ატარებს უფასო ჯგუფურ გაკვეთილებს აფხაზურ ენაზე საზოგადოებრივი ორგანიზაცია AbkhazDesk-ის ადგილზე.
„პირველად, გაზაფხულზე, ჩვენ თითქმის 40 ადამიანი მოვიყვანეთ. ხოლო სექტემბერში, როდესაც მეორე მიღება გამოცხადდა, 67 ადამიანი დარეგისტრირდა, რომლებიც შემოგვიერთდნენ 24 საათის განმავლობაში. დაგეგმილზე ადრეც კი მოგვიწია რეკრუტირების შეწყვეტა. მაგრამ ამის შემდეგაც მოგვწერეს, რომ ძალიან სურდათ გაკვეთილებზე დასწრება.“
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
