კომენტარი: მომდევნო თვეები გადამწყვეტი იქნება სომხეთის მომავლისთვის

კარო პაილანი სომხურ-თურქული ურთიერთობების ნორმალიზების შესახებ

“საქართველო ახლა რუსეთის ხელშია. ევროკავშირს და შეერთებულ შტატებს ახლა ცენტრალური აზიისკენ მიმავალი კიდევ ერთი გზა სჭირდებათ. თურქეთსაც სჭირდება საქართველოზე გამავალი მარშრუტების ალტერნატივა – გეგმა B. ამიტომ, ანკარა დაინტერესებულია “ტრამპის მარშრუტის“ პროგრამის განხორციელებით და კომუნიკაციების განბლოკვით“, – განაცხადა კარო ფაილანმა, კარნეგის საერთაშორისო მშვიდობის ფონდის წარმომადგენელმა და თურქეთის პარლამენტის ყოფილმა წევრმა.

მან ასევე კომენტარი გააკეთა სომხურ-თურქული ურთიერთობების ნორმალიზების პერსპექტივებზე. ფაილანის თქმით, ანკარა ამ მიმართულებით მოძრაობს.

“ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი. მჯერა, რომ თურქეთი სომხეთ-თურქეთის საზღვარს მესამე ქვეყნის მოქალაქეებისთვის 2026 წლის იანვარში გახსნის, და მომდევნო თვეებში საზღვარი ასევე გაიხსნება სომხეთისა და თურქეთის მოქალაქეებისთვის“, – თქვა მან ერთ-ერთ სომხურ ტელეარხთან ინტერვიუში.

კომენტარი

კარნეგის საერთაშორისო მშვიდობის ფონდის წარმომადგენლის, კარო ფილანის თქმით, “ტრამპს ერდოღანთან თანამშრომლობა სურს“ და ეს ეხება არა მხოლოდ კავკასიას და სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების ნორმალიზებას, არამედ სხვა ქვეყნებთან თანამშრომლობასაც. მას მაგალითად სირია მოჰყავს და აღნიშნავს ამერიკული და თურქული კომპანიების მიერ ქვეყნის რეკონსტრუქციაში ჩადებულ მომავალ ინვესტიციებს.

მისივე თქმით, მომდევნო თვეები გადამწყვეტი იქნება სომხეთის მომავლისთვის. ამიტომ, ექსპერტი მიიჩნევს, რომ აუცილებელია დაგეგმილი პროექტების განხორციელების პროგრესის უზრუნველყოფა. კერძოდ, ფაილანი გულისხმობს “ტრამპის მარშრუტის“ პროგრამას, სომხეთის გავლით სატრანზიტო გზას, რომელიც აზერბაიჯანს მის ანკლავ ნახიჩევანთან დააკავშირებს. სომხეთისა და აზერბაიჯანის ლიდერებმა ამ პროექტზე შეთანხმებას ვაშინგტონში 8 აგვისტოს, აშშ-ს პრეზიდენტის შუამავლობით მიაღწიეს.

“ტრამპი დაინტერესებულია. აშშ-ის პრეზიდენტი ამ პროექტში სარგებელს ხედავს. თუმცა, თუ ამ თვეებში წინსვლას ვერ შევძლებთ, აშშ-ს პრეზიდენტმა შეიძლება თქვას: “თუ სომხები და თურქები ამას არ მოისურვებენ, მე ამას დავივიწყებ“

იგი ხაზს უსვამს, რომ სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების ნორმალიზების შესაძლებლობის ფანჯარა არ უნდა დაიხუროს.

ამავდროულად, ფაილანი ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ თურქეთთან ურთიერთობების ნორმალიზება ასევე დაკავშირებულია სომხეთ-აზერბაიჯანის პროცესთან. ის იხსენებს, რომ აზერბაიჯანის მხრიდან ბოლო დღეებში გაკეთებული მაღალი დონის განცხადებები ეჭვქვეშ აყენებს ქვეყნის განზრახვას, მშვიდობისკენ სვლასთან დაკავშირებით.

ამ მხრივ, კარო ფაილანი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირი და აშშ უნდა გაერთიანდნენ დაგეგმილი პროცესების წინსვლისთვის:

“ვფიქრობ, ტრამპი, აშშ-ის ადმინისტრაცია და ევროკავშირი უკვე ცდილობენ დაარწმუნონ ილჰამ ალიევი, რომ არ შეაფერხოს პროცესი. ალიევს სურს, რომ მხოლოდ “ტრამპის გზა“ გაიხსნას, ხოლო ყველა სხვა გზა დახურული დარჩეს. ეს უბრალოდ არ შეიძლება მოხდეს. სომხეთს ასევე უნდა ჰქონდეს პირდაპირი კომუნიკაცია თურქეთთან და სხვა ქვეყნებთან.”

მისი შეფასებით, თუ სომხეთ-თურქეთის საზღვარი გაიხსნება, ხუთი წლის განმავლობაში 10-15 მილიონ ტურისტს შეიძლება ველოდოთ. შესაბამისად, ახალი ინფრასტრუქტურაც აშენდება. ექსპერტი ასევე თვლის, რომ სომხეთს შეუძლია თურქეთისგან ხორბლის შეძენა და ელექტროენერგიის გაყიდვა.

კარო ფაილანი ელის, რომ მისი ოპტიმისტური პროგნოზები მალე ახდება: საზღვარი გაიხსნება და ორ ქვეყანას შორის დიპლომატიური ურთიერთობები დამყარდება. ის ასევე არ გამორიცხავს შესაძლებლობას, რომ თურქეთის პრეზიდენტი მომავალ წელს ერევანს ეწვიოს ევროპის პოლიტიკური საზოგადოების სამიტში მონაწილეობის მისაღებად.