თბილისში, სამების ტაძარში ჰკიდია ხატი სტალინის გამოსახულებით. როგორ და როდის გაჩნდა ის იქ

სტალინის გამოსახულებიანი ხატი

6 იანვარს სოციალურ ქსელში გავრცელდა ვიდეო სამების საკათედრო ტაძრიდან, სადაც ჩანს რუსი წმინდანის – მატრონას ხატი, რომლის ერთ-ერთ ფრაგმენტზე იოსებ სტალინია გამოსახული.

“ბელადს” თავისი ცნობილი კიტელი აცვია და თმა და ულვაშებიც ტიპური აქვს. ანუ მისი გამოცნობა ხატზე ადვილად შეიძლება.

ამ ვიდეომ ფეისბუკის ქართულ სეგმენტში დიდი ვნებათაღელვა გამოიწვია. ხალხი სისხლიანი ტირანის ეკლესიაში გამოჩენას სასტიკად აპროტესტებდა და ითხოვდა განმარტებას, თუ საიდან და რატომ გაჩნდა ხატი ეკლესიაში.

საპატრიარქოს პოზიცია

ამ ფონზე პირველი კომენტარი საპატრიარქოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ხელმძღვანელმა, მამა ანდრია ჯაღმაიძემ 7 იანვარს, შობა დღეს გააკეთა. მან განაცხადა, რომ რუსი წმინდანი მატრონას ხატი რამდენიმე თვეა სამებაშია, მაგრამ ხატზე სტალინის გამოსახულების თემის წამოწევა სპეციალურად შობას დაამთხვიეს, რათა “შობის დღესასწაული გადაეფარათ”.

“მთავარი რამ, რასაც ვხედავ, არის ის, რომ შობა დღეს გამოიტანეს ეს საკითხი. პირველად არ ხდება, რომ დღესასწაული სკანდალით უნდათ გადაიფაროს, რადგან ადამიანთა გულებში, შობის დღესასწაულის ნაცვლად იყოს განკითხვა და უდიერი მოხსენიება ერთმანეთის და მათი, ვინც ეს დაუშვა.

ხოლო ის, რომ ასეთ იკონოგრაფიას ადგილი აქვს რუსულ რეალობაში და მეც და ბევრსაც მიგვაჩნია, რომ ჩვენთვის არაფრის მომცემია, ეს მეორადი საკითხია აქ, ისიც რომ დავუშვათ, ამას მატრონას ხატი ეწოდება და არა სტალინის, ისიც, რომ თუ წმ. გიორგის ფრესკაზე სადმე დიოკლიტიანეა გამოსახული, ეს დიოკლიტიანეს ხატი არ არის,” – უთხრა ჯაღმაძემ “ტაბულას”.

კომენტარი გააკეთა ასევე სამების საკათედრო ტაძრის მღვდელმსახურმა, არქიმანდრიტმა იოვანე მჭედლიშვილმაც და თქვა, რომ მატრონა მოსკოველის ხატი უკვე რამდენიმე თვეა სამებაშია.

“არ გავურბივართ პასუხს, ის არ არის ხატი, მოდი ასე ვთქვათ. არის რაღაც ერთ-ერთი ხატმწერის მიერ დაწერილი რაღაც პატარა გამოსახულება, რომლისთვისაც ყურადღება არავის არ მიუქცევია, გარდა ჟურნალისტებისა და ატეხეს ერთი ამბავი. რამდენიმე თვეა, ეს ხატი იქ არის, არც ჩანს ფაქტობრივად, მაგრამ ვიღაც ადამიანებმა ატეხეს ერთი ამბავი.” – ამბობს იოანე მჭედლიშვილი მთავართან საუბარში. 

როგორ გაჩნდა მატრონას ხატი სამებაში

აღმჩნდა, რომ რუსი წმინდანის ხატი სამების საკათედრო ტაძარს პრორუსული პოლიტიკური ძალის, “საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის” ხელმძღვანელობამ შესწირა.

ამის შესახებ მათ თავად განაცხადეს.

“პატრიოტთა ალიანსის” გენერალური მდივანი, ირმა ინაშვილი სამების საკათედრო ტაძარში მატრონა მოსკოველის ხატთან დაკავშირებით Facebook-ზე ვიდეომიმართვას ავრცელებს.

ინაშვილის თქმით, ის ერთ-ერთია, ვინც სტალინის გამოსახულებიანი ხატი სამებას შესწირა.

● ხუთი ქალი საქართველოს ეკლესიის მაღალი იერარქიის სასულიერო პირს სექსუალურ შევიწროებაში ადანაშაულებს
● საპატრიარქოს კაპიტალი. რა ქონებას ფლობს ყველაზე გავლენიანი ინსტიტუტი საქართველოში?
● დასავლეთი თუ რუსეთი? საით მიყავს ქვეყანა ქართულ ეკლესიას

“ისეთ ეპოქაში მოგვიწია ცხოვრება, რომ სულ თავი უნდა იმართლოს ჩვენნაირმა ხალხმა და სულ უნდა ვიყოთ თავის მართლების რეჟიმში, თურმე. არ ვაპირებთ თავის მართლებას, არაფერი არა გვაქვს თავის სამართლებელი. ჩვენ შევწირეთ ეს ხატი სამების ტაძარს…

ეს უაზრო დისკუსია, ახლა სწორედ შობის დღეს რომ არის გაჩაღებული, ესეც ეტყობა ძალიან სიმბოლურია. ეკლესიის მტრები, როგორც წესი, სწორედ ესეთ მნიშვნელოვან საეკლესიო დღესასწაულებზე აინთებიან და აფეთქდებიან ხოლმე. გვესმის ჩვენ ეს, ჩვენ რელიგიურად ვუყურებთ სწორედ ამ ყველაფერს და გვესმის, რატომ ხდება ეს ყველაფერი,” – განმარტავს ინაშვილი ვიდეოში.

 ვიდეომიმართვა გაავრცელა ასევე “საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის” კიდევ ერთმა ლიდერმა, დავით თარხან-მოურავმა, ვისი თქმითაც, სტალინის გამოსახულებიანი ხატი სამებას პირადად მან შესწირა.

“მასე დიოკლეტიანეც არის გამოსახული წმინდა გიორგის ხატზე, დამარცხებული დიოკლეტიანე, რა ვქნათ, წმინდა გიორგის ხატები მოვხსნათ?.. ხატზე გამოხატვა სტალინის, არც დანაშაულია, არც არავითარ ნეგატიურ მნიშვნელობას არ ატარებს.” – ამბობს თარხან-მოურავი.

რა ხატზეა საუბარი

ეს არის სკანდალურად ცნობილი ახალი (2008 წელი) რუსული ხატი, რომელსაც ჰქვია «Блаженная Матрона благословляет Иосифа Сталина» (“ნეტარი მატრონა აკურთხებს იოსებ სტალინს”) და რომლის დახატვის ინიციატორი ყოფილა რუსი იღუმენი ევფსტრაფი ჟარკოვი.

ხატი აღწერს სტალინის შეხვედრას წმინდა მატრონა მოსკოველთან, რომელიც თითქოსდა შედგა გერმანელების მოსკოვში შემოსვლამდე – სტალინი მატრონასთან ჩავიდა ვიდრე გერმანელები მოსკოვს მიადგებოდნენ და წმინდანმა იგი, როგორც მხედართმთავარი აკურთხა მნიშვნელოვანი ბრძოლის წინ.

თუმცა, დამოუკიდებელი რუსი თეოლოგები და ისტორიკოსები დარწმუნებუთ აცხადებენ, რომ აღნშნული ხატი მთლიანად კრემლის და რუსული ეკლესიის პროპაგანდის ნაწილია და არავითარი შეხვედრა სტალინსა და მატრონას შორის სინამდვილეში არ ყოფილა.

ანუ ამ ხატზე სტალინი ურჩხული, გველეშაპი ან დიოკლიტიანეს მსგავსი ბოროტმოქმედი კი არ არის, არამედ დიდი მხედართმთავარია, რომელმაც დედაქალაქი გერმანელებისგან უნდა დაიცვას და ამ დიადი ბრძოლის წინ მას წმინდანი აკურთხებს.

საბჭოთა ლეგენდის თანახმად, მატრონასა და სტალინს შორის ხანმოკლე საუბარი შედგა და მატრონამ სტალინს უთხრა: “რუსი ხალხი გაიმარჯვებს, გამარჯვება თქვენი იქნება. თქვენ არ დატოვებთ მოსკოვს მარტო“.

აღსანიშავია, რომ 2008 წლის ნოემბერში ხატის პეტერბურგის ერთ-ერთ ეკლესიაში გამოჩენას სკანდალი მოჰყვა რუსეთშიც. თვით რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წიაღშიც კი გამოჩდნენ ისეთები, რომლებმაც გააპროტესტეს სტალინის გამოსახვა ხატზე და საბოლოოდ ის პეტერბურგის ეკლესიიდან გაატანინეს.

● სკამის ფეხის თავში დარტყმა, ცივ იატაკზე დაყენება: რა ხდებოდა ნინოწმინდის პანსიონში. ომბუდსმენის ანგარიში
● “ვაგროვებთ კომპრომატებს” – გავრცელდა საიდუმლო ფაილები, სადაც სუს-ი მღვდელმთავრებს უსმენს

“დეკანოზმა ჯაღმაიძემ შეგნებულად იცრუა” – თეოლოგის კომენტარი

თეოლოგი ბექა მინდიაშვილი საკთხს ფეისბუკზე გამოეხმაურა. ის წერს, რომ საპატრიარქოს პასუხი, რომ თითქოს ხატზე სტალინ როგორც ბოროტება ისეა გამოსახული, შეგნებული ტყუილია.

“საპატრიარქომ, დეკანოზმა ჯაღმაიძემ შეგნებულად იცრუა სტალინის ხატზე გამოსახვის თავისებურების შესახებ. კი, ხატზე ბოროტებას გამოსახავენ, მაგრამ ბოროტების გამოსახვას თავისი წესები აქვს, მაგალითად, დემონები, ეშმაკები, როგორც წესი, შავ ლაქებად, დრაპირების გარეშე გამოისახებიან, ბოროტების ჩამდენი ადამიანები გამოისახებიან ან მცირე მოცულობით ან პროფილით და არავითარ შემთხვევაში შარავანდით. კონკრეტულად, დეკანოზ ჯაღმაიძის მიერ ნახსენებ დიოკლეტიანეს რაც შეეხება, – დიოკლეტიანე თუ ქრისტიანთა სხვა მწამებლები ხატებზე “წაგდებული” ყავთ წმინდანებს, მათზე რწმენის გამარჯვების ნიშნად. წმ. გიორგის ფეხქვეშ დიოკლეტიანე საცოდავად აგდია და შუბით განიგმირება. ხატზე დაუშვებელია ბოროტება ზეიმობდეს.

და რას ვხედავთ მატრონას ამ ე.წ. ხატზე. სტალინი წინა პლანზე, მთელი ტანით და სახით დგას ჩვენს წინაშე, თან ცალი ხელი უდიერად ჯიბეში უდევს. ჯიბეში ხელი ჟესტია, რომელიც გვეუბნება, რომ ის მატრონას, ეკლესიას, ღვთის სიტყვას კი არ უსმენს, მას კი არ ექვემდებარება, არამედ თვითონაა შედარებით უკანა პლანზე ტახტზე მჯდომი მატრონას უფროსი, ამ “ხატზე” სტალინი მატრონაზე მეტია“.

ბექა მინდიაშვილი ასევე ჰყვება აღნიშნული ნახატის ისტორიასაც:

“ლეგენდის მიხედვით, ომის დროს, 41 წელს მატრონას შეხვდა სტალინი. ამ ქალმა დალოცა იგი და უთხრა, რომ არ დატოვებდა მოსკოვს და საბოლოოდ გაიმარჯვებდა. ეს ამბავი არის წმინდა წყლის მითი სტალინის შესახებ, რომელიც არ დასტურდება. ასეთი მითები სტალინზე, განსაკუთრებით, 1990 წლებში გავრცელდა, მას შემდეგ, რაც რუსულ ეკლესიაში დაიწყო მოძრაობა სტალინის წმინდანად გამოცხადების შესახებ, რომელმაც სტალინისტი უღმერთო მართლმადიდებლების თანახმად, დასავლური აპოსტასიისგან იხსნა მართლმადიდებლობა. ეს არის მითი, რომელსაც რუსული ეკლესიაც კი არ აღიარებს.

2008 წელს მატრონასა და სტალინის თავისი არსითა და ფორმით ანტიქრისტიანული “ხატი” პეტერბურგის ერთ-ერთ ტაძარში გამოფინეს, რასაც თავად ეკლესიაში დიდი პროტესტი მოყვა, მათ შორის, – მართლმადიდებელი იერარქების მხრიდან. პეტერბურგის ეპარქიამ გაავრცელა ოფიციალური განცხადება, რომლის თანახმად, მატრონა და სტალინი არ შეხვედრიან ერთმანეთს და ეს წმინდა წყლის ლეგენდაა. ხსენებული განცხადების შემდეგ, ეს ურჯულო ხატი, რომლის ერთადერთი მიზანი სტალინის აპოლოგიაა, ტაძრიდან გაიტანეს. გარდა ამისა, მატრონას კანონიზაცია დიდ წინააღმდეგობას იწვევს რუსულ ეკლესიაში და მის წმინდანობას უამრავი რუსი სასულიერო პირი არ აღიარებს, აღარაფერს ვამბობ მსოფლიო ეკლესიაზე. ზოგადად, ეკლესიის ტრადიცია, მისი გამოცდილება მატრონასნაირ თუ ქსენია პეტერბურგელის მსგავს პარანორმალურ და ყალბი სასწაულებით დახუნძლულ, ნახევრადმითიურ პერსონაჟებს დიდი ეჭვის თვალით უცქერს.

თეოლოგი ამბობს, რომ ის ფაქტი, რომ მატრონა მოსკოველის ხატი სამების ტაძარში აღმოჩნდა, რომელზეც თან გამარჯვებული სტალინია გამოსახული, ქართული ეკლესიის “უკიდურეს დეგრადაციაზე” მეტყველებს:

“ ეს მეტყველებს იმაზე, რომ ჩვენ რუსული სტალინისტური პრავოსლავიეს მარგინალური ჯურღმული ვართ და არა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია. სტალინი არის მსოფლიო ისტორიაში სატანიზმის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ინსტრუმენტი. მის სახელთან ათეულობით მილიონი ადამიანისა და ქრისტეს ეკლესიის განადგურებაა დაკავშირებული.”