მოსაზრება: მრავალი წლის განმავლობაში საქართველო მხარს უჭერდა სომხეთს, ახლა სომხეთის ჯერია
სომხეთი მხარს დაუჭერს საქართველოს: გიორგი ტუმასიანის მოსაზრება
“სომხეთმა არ უნდა დაუშვას უცხო სახელმწიფოს, ამ შემთხვევაში რუსეთის აგენტების, ხელისუფლებაში არჩევნების გზით მოხვედრა, მით უმეტეს ტერორიზმის ან სახელმწიფო გადატრიალების გზით. მან ყველაფერი უნდა გააკეთოს ასეთი სცენარის თავიდან ასაცილებლად, რადგან ეს ეროვნული უსაფრთხოების საკითხია“, – განაცხადა საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტმა გიორგი თუმასიანმა.
სომხური ტელევიზიის ეთერში მან ისაუბრა იმ გაკვეთილებზე, რომლებიც სომხეთმა უნდა ისწავლოს მეზობელ საქართველოში არსებული სიტუაციიდან. ექსპერტმა განაცხადა, რომ საქართველომ ვერ შეძლო ძალაუფლების ხელში ჩაგდების რისკების გათვალისწინება. შედეგად, ქვეყანა რუსეთის ზეწოლის ქვეშ აღმოჩნდა.
მან გაიხსენა, რომ საქართველო პირდაპირი სამხედრო საფრთხის ქვეშაა და ესაზღვრება რუსეთს, რომელსაც მისი ტერიტორიები ოკუპირებული აქვს. თუმასიანის თქმით, სომხეთი “რუსეთისგან დაცულია, საქართველოს წყალობით“ მრავალი წლის განმავლობაში. ის თვლის, რომ ახლა დროა, სომხეთმა “მხარი დაუჭიროს“ საქართველოს.
“ჩვენ ყველანი საქართველოში ვიმედოვნებთ, რომ სომხეთი შეძლებს თავისი სუვერენიტეტის შენარჩუნებას და ამით რეგიონში დემოკრატიის უზრუნველყოფას და დასავლეთთან მოკავშირე ურთიერთობების შენარჩუნებას. მომავალში კი, როდესაც რუსეთის მხრიდან საფრთხე შესუსტდება და ეს უკრაინაში ომის მიმდინარეობაზე იქნება დამოკიდებული, საქართველოს სომხეთის წყალობით ექნება შესაძლებლობა, სწრაფად აღადგინოს ევროპული ინტეგრაციის პროცესი“, – განმარტა მან.
საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტმა ასევე კომენტარი გააკეთა “ტრამპის მარშრუტის“ სატრანზიტო პროექტის პერსპექტივებზე. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ რეგიონული კომუნიკაციების განბლოკვა სასარგებლოა როგორც სომხეთისთვის, ასევე საქართველოსთვის. მისი თქმით, “მოსალოდნელი სარგებელი ორივე ქვეყნისთვის საკმარისი იქნება და აქ კონკურენცია არ არის“.
- ჰერჩინსკი: უკრაინა და მოლდოვა საქართველოზე გაცილებით წინ არიან – საქართველო ევროკავშირისგან იმაზე შორს არის, ვიდრე 2023 წელს იყო
- მოსაზრება: რუსეთი ცდილობს სომხეთის ეკონომიკის მოგუდვას სხვისი ხელებით და ეს “სხვისი ხელები“ არის საქართველო
კომენტარი
საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტის, გიორგი თუმასიანის თქმით, საქართველო, რომელიც “30 წლის განმავლობაში მტკიცედ იდგა ფეხზე დასავლეთის მხარდაჭერით, ახლა ანტიამერიკული და ანტიევროპული გახდა“. ის ამტკიცებს, რომ თბილისის საგარეო პოლიტიკამ “გაუგებრად გადაუხვია“ ქვეყნის კონსტიტუციით გათვალისწინებული კურსიდან.
“როდესაც ის რუსეთის ჩაგვრის ქვეშ იმყოფებოდა, სომხეთიც კი არასდროს ყოფილა ანტიამერიკული ან ანტიევროპული. მაგრამ საქართველო ახლა ასეთი გახდა. და ეს ძალიან სერიოზული პრობლემაა. ამიტომ, დასავლეთს არ სურს, რომ ეკონომიკურმა პრეფერენციებმა [ტრანზიტული პროექტები, ინფრასტრუქტურა] საქართველოზე გაიაროს. ისინი ფსონს სომხეთზე დებენ“, – მიაჩნია მას.
ექსპერტი ხაზს უსვამს, რომ ახალი გზები საქართველოს გავლით “შუა დერეფნის“ პროგრამის ფარგლებში არ შენდება და აღნიშნავს, რომ ჩინეთი შესაძლოა მზად იყოს ამის გასაკეთებლად, საქართველოსთან მჭიდრო ურთიერთობების გათვალისწინებით. თუმცა, ევროპა არ სურს ითანამშრომლოს საქართველოს ხელისუფლებასთან, რომელიც „ხალხის ნების საწინააღმდეგოდ” მოქმედებს.
თუმასიანი ამტკიცებს, რომ საქართველო რუსეთის გამო “არასანდო პარტნიორად“ იქცა:
“სომხეთი კი დასავლეთის, ჩინეთისა და თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაციის საიმედო პარტნიორად იქცევა. ეს იზიდავს გლობალური აქტორების ყურადღებას და სურვილს, ითანამშრომლონ ერევანთან, როგორც ერთეულად. სომხეთმა მიიღო ეს შესაძლებლობა“.
ამავდროულად, თუმასიანი რისკებს ხედავს. ის აღნიშნავს, რომ რუსეთი სომხეთში საქართველოს მსგავსი მმართველობის მოდელის დამკვიდრებას ცდილობს.
მისი თქმით, რუსეთის ჰიბრიდული თავდასხმების მიზანი ევრაზიის სატრანსპორტო მარშრუტებზე კონტროლის დამყარებაა. ექსპერტი განმარტავს, რომ ამით რუსეთი ცდილობს უზრუნველყოს, რომ ვაშინგტონმა, ბრიუსელმა, პეკინმა, ანკარამ და ბაქომ მასთან რეგიონული კომუნიკაციების განბლოკვა განიხილონ. ის დარწმუნებულია, რომ ამ გეოპოლიტიკური მიზნის მისაღწევად მოსკოვი სომხეთის “ხელისუფლებაში უნდა მოვიდეს“. მისი თქმით, ამისათვის გამოყენებული იქნება ყველა საჭირო საშუალება:
- “ეკლესიის გამოყენება და სასულიერო პირების პოლიტიკურ საქმიანობაში ჩართვა,
- რუსი ოლიგარქის [მილიარდერი სამველ კარაპეტიანი] პოლიტიკაში ჩართვა და უზარმაზარი თანხების ხარჯვა,
- ტერორისტული თავდასხმების, გადატრიალებების და ა.შ. მომზადება.“
თუმასიანი მიიჩნევს, რომ რუსეთი არ ერიდება სხვადასხვა საშუალებებისა და მეთოდების არჩევას:
“რუსეთისთვის ამას მნიშვნელობა არ აქვს. მიზანი ძალაუფლების დაბრუნებაა, რის შემდეგაც მოხდება ის, რაც 9 ნოემბრის განცხადების მე-9 პუნქტშია ასახული. და ეს ღალატია“.
ის იხსენებს, რომ 2020 წლის 9 ნოემბრის განცხადების თანახმად, სომხეთში გამავალი კომუნიკაციები რუსეთის მიერ უნდა გაკონტროლდეს. ამასობაში, 2025 წლის 8 აგვისტოს ვაშინგტონის დეკლარაციის თანახმად, ეს კომუნიკაციები სომხეთის კონტროლის ქვეშ იქნება და შეერთებულ შტატებთან ერთად აშენდება.
ექსპერტი დარწმუნებულია, რომ სომხეთმა ახლა უნდა გამოიყენოს რეგიონში მშვიდობის შესაძლებლობა თავისი სუვერენიტეტის გასაძლიერებლად. ის ურჩევს შეიარაღებული ძალების ერთდროულად გაძლიერებას, რათა “მომავალში ვერავინ შეცვალოს ახალი სტატუს კვო“.
