სომხეთში უხეში დარღვევები დაფიქსირდა ნეიროფსიქოლოგიურ სკოლა-ინტერნატში, სადაც 450 ფსიქიკური პრობლემების მქონე პირი იმყოფება. საუბარია წამებასა და არასათანადო მოპყრობაზე, ასევე ვარდენის ნეიროფსიქოლოგიური პანსიონის მცხოვრებთა ექსპლუატაციაზე. აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე, მიმდინარეობს წინასწარი გამოძიება.
საგამოძიებო კომიტეტის დასკვნა, პანსიონატზე პასუხისმგებელი სამინისტროს განმარტებები, ასევე ექსპერტების კომენტარები.
“პაციენტი იყო მიჯაჭვული ლითონის ჯაჭვით ბატარეაზე”
ჯერ კიდევ 17 თებერვალს პოლიციაში მიიღეს ინფორმაცია ვარდენის ბავშვთა სახლის დირექტორის მხრიდან დარღვევების შესახებ. დასკვნაში ნათქვამია, რომ „დაწესებულების დირექტორი აწამებს პაციენტებს და ავალებს პერსონალს, არ მიეცეთ პაციენტებს დიეტაში მითითებული სიგარეტისა და საკვების სრული რაოდენობა“.
ამას თან ერთვის ნეიროფსიქოლოგიური პანსიონის ხელმძღვანელის მიერ ჩადენილი სხვა დარღვევების სია:
„მოითხოვა და შუამავლის მეშვეობით მიიღო ქრთამი თანამშრომლებისთვის ხელფასის გასაზრდელად;
მოღვაწეობის წლებში გამოიჩინა უყურადღებო დამოკიდებულება სამუშაოს მიმართ;
არ გაათავისუფლა თანამშრომლები, რომლებსაც არ გააჩნდათ საჭირო კვალიფიკაცია;
„16 თებერვალს, პანსიონის ერთ-ერთი განყოფილების პალატაში, ლითონის ჯაჭვით ბატარეაზე მიჯაჭვული პაციენტი იპოვეს.“ – ნათქვამია მოხსენებაში.
მოგვიანებით საგამოძიებო კომიტეტმა განაცხადა, რომ აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე, დაკავებულია პანსიონის დირექტორი და სამი თანამშრომელი.
საგამოძიებო კომიტეტის ცნობით, მათ ჩაიდინეს რიგი დარღვევები:
„პაციენტები სრულად არ იყვნენ უზრუნველყოფილი სიგარეტითა და საკვებით მთელი დღის განმავლობაში;
მენიუდან იკვებებოდნენ წვნიანი ხორცისა და პურის გარეშე;
ზოგიერთი მათგანი გამუდმებით ასრულებდა დასუფთავების სამუშაოებს პანსიონის დირექტორის ან მისი ოჯახის კუთვნილ ბაღში“.
„აღმოჩნდა, რომ ერთ-ერთ პაციენტს, რადიატორის წინ, იატაკზე დაუგდეს საწოლი ლეიბი, წელზე კი ქსოვილის ქამარი შემოახვიეს, რომელზეც ლითონის ჯაჭვი იყო მიმაგრებული. ამ ჯაჭვით ის იყო მიბმული ბატარეაზე.
გარდა ამისა, პანსიონის ერთ-ერთ მცხოვრებს საწოლის ოთხივე კუთხეზე ხელ-ფეხი ჰქონდა მიბმული“, – აცხადებენ სამართალდამცავი ორგანოები.
“ნებისმიერი უკანონო ქმედება გასაკიცხია”
შრომისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ, რომელიც მართავს ნეიროფსიქოლოგიურ პანსიონს, განაცხადა, რომ საქმეს ყურადღებით აკვირდება:
“სამინისტრო განსაკუთრებულად მიიჩნევს მის დაქვემდებარებაში მყოფ დაწესებულებაში ნებისმიერ უკანონო ქმედებას – განსაკუთრებით წამების შესაძლო გამოვლინებას.”
ამასთან, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ პანსიონი ჩვეულ რეჟიმში აგრძელებს მუშაობას, პალატები აგრძელებენ საჭირო სერვისების მიღებას, თანამშრომლები კი აგრძელებენ სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებას.
სამინისტროში ასევე აცხადებენ, რომ ისინი „თანამშრომლობენ სამართალდამცავ უწყებებთან საქმის გარემოებების სრულად გამოვლენის მიზნით“.
კომენტარები
უფლებადამცველი ორგანიზაციები წლების განმავლობაში აფრთხილებდნენ ასეთ დახურულ დაწესებულებებში არასათანადო მოპყრობის მაღალი რისკის შესახებ, თქვა მარიეტა თემურიანმა, ჰელსინკის მოქალაქეთა ასამბლეის ვანაძორის ოფისის სპიკერმა. მონიტორინგის პროცესში თავად ორგანიზაციის წარმომადგენლები გახდნენ ძალადობის შემთხვევის თვითმხილველები. მას მიაჩნია, რომ წამება და არასათანადო მოპყრობა შესაძლებელია სწორედ იმიტომ, რომ ეს დაწესებულებები დახურულია.
„როგორი კონტროლიც არ უნდა იყოს დაწესებული და მიუხედავად უფლებადამცველების, ომბუდსმენის ან მონიტორინგის ჯგუფების მიერ ამ დაწესებულებებში ვიზიტის მანდატის არსებობისა, ისინი დახურულია და საკმაოდ რთულია ყველა ინციდენტის დაფიქსირება“, – თქვა თემურიანმა პრესკონფერენციაზე.
ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანებზე ძალადობა ასევე გავრცელებულია დაწესებულებების გარეთ, მაგრამ დაწესებულებებში „რისკი უფრო მაღალია“, ამბობს მუშეგ ჰოვსეფიანი, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების არასამთავრობო ორგანიზაციის ხელმძღვანელი.
„საზოგადოებაში არის მცდარი წარმოდგენა, რომ კრიმინალთა უმრავლესობა ფსიქიკური აშლილობის მქონე ადამიანები არიან. თუმცა, სტატისტიკის მიხედვით, პირიქით, ისინი ყველაზე მეტად მსხვერპლები არიან“, – აღნიშნა მან.
რაც შეეხება ნეიროფსიქოლოგიურ პანსიონში არსებულ ვითარებას, ექსპერტი ამბობს, რომ თითოეულ შემთხვევაზე საკმარისი ინფორმაცია არ არსებობს, თუმცა სამართალდამცავების განცხადებებიდან ირკვევა, რომ საქმე ნამდვილად წამებასა და ადამიანების ექსპლუატაციაზეა.
მუშეგ ჰოვსეფიანის თქმით, ამ დროისთვის სახელმწიფოს არ აქვს „არანაირი პოლიტიკური ბერკეტი“, რომელიც დაიცავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებს, რომლებიც იმყოფებიან დახურულ დაწესებულებებში და ციხეებში.
„ბოლო წლებში ჩვენ ვნახეთ რეგრესი ამ თვალსაზრისით. მაგალითად, 2020 წელს შემუშავდა 2022-24 წლებში ინვალიდთა მოვლის სერვისების ტრანსფორმაციის გეგმა, რომელიც არ იქნა მიღებული. შემუშავდა შშმ პირთა სოციალური ინტეგრაციის ხუთწლიანი ყოვლისმომცველი პროგრამა, რომელიც ასევე არ იქნა მიღებული.“
