პოლიტიკური კონტენტი Youtube-ზე: ვინ და რას ქმნის სომხურენოვანი მომხმარებლებისთვის

ბოლო წლებში, Youtube ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ინტერნეტპლატფორმა გახდა სომხეთში. აქ, სომხურენოვანი აუდიტორია არის არა მხოლოდ მომხმარებელი, არამედ კონტენტის შემქმნელიც. Youtube-არხებს, რომლებიც პოლიტიკურ თემებს აშუქებენ, ძალიან დიდი აუდიტორია ჰყავთ. ამასთან, პოპულარობით სარგებლობენ არა მხოლოდ ცნობილი საინფორმაციო სააგენტოები, არამედ უცნობი წარმომავლობის არხები, რომლებიც საეჭვო კონტენტს ქმნიან, მაგრამ მნახველების რაოდენობით მოწინავე პოზიციებს ინაწილებენ ცნობილ საინფორმაციო სააგენტოებთან. 

ცნობილი უცნობები 

ამ სტატიაში განვიხილავთ შვიდი სომხურენოვანი Youtube-არხის კონტენტს, რომლებმაც მოღვაწეობა 2018-2020 წლებში დაიწყეს და ახლა მილიონობით ნახვას აგროვებენ. მათ შორის – Perfect TV, The Great Armenia, ArmNkr news, New Channel TV, SHD ARM TV, 8rd.am, amenor am.

ეს არხები, როგორც წესი, არ აქვეყნებენ ზუსტ ინფორმაციას, პირიქით, ავრცელებენ ტყუილ და მოძველებულ ცნობებს, მუდმივად იყენებენ სატყუარა სათაურებს (Clickbait) და ცდილობენ დააგროვონ რაც შეიძლება მეტი ნახვა.

The Great Armenia

ეს არხი 2019 წლის 7 სექტემბერს შეიქმნა, პირველი ვიდეო კი 2020 წლის 19 ივლისს გამოქვეყნდა. არხის შექმნიდან მოყოლებული, მისი ნახვების რაოდენობამ 54 მილიონი შეადგინა, მას 103 ათასზე მეტი გამომწერი ჰყავს. გვერდზე არ არის ინფორმაცია შემქმნელის, აქტივობის ან უკუკავშირის შესახებ. ერთადერთი ინფორმაცია, რომელიც განყოფილებაში „ჩვენ შესახებ“ შეიძლება მოძებნოთ – ეს არის სომეხი პოეტის, ეგიშ ჩარენცის სიტყვები. 

ეს არხი ავრცელებს აშკარად ტყუილ ინფორმაციას, როგორც სათაურებში, ისე უშუალოდ მასალაში, მიაწერს ცნობილ ადამიანებს სიტყვებს, რომლებიც მათ არ უთქვამთ. 

მაგალითად: „ბაიდენის შვილიშვილი სომხების შესახებ: „მე აღფრთოვანებული ვართ მათით“; „მომისმინე, შეშლილო“. აი, როგორ დაამცირა სოლოვიოვმა ალიევი“; „ალიევ, ამას პირში გეტყვი“. მალახოვმა ალიევი შეარცხვინა“; „პუგაჩოვამ პუტინს მიმართა, რომ სომხებს დაეხმარონ“; „სასწრაფოდ: თურქები კიმის (კარდაშიანის) სახლს თავს დაესხნენ“.

ფაქტობრივად, ყველა მასალაში, ავტორი აკრიტიკებს და ადანაშაულებს აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევსა და თურქეთის პრეზიდენტ რეჯეფ თაიფ ერდოღანს ცნობილი ადამიანების სახელით, რომლებიც, თითქოს, სომხებს აქებენ. ამასთან, ცნობილია, რომ აღნიშნულ პიროვნებებს საერთოდ არ გაუკეთებიათ მსგავსი განცხადებები. ნათელია, რომ არხის ძირითადი მიზანი – რაც შეიძლება მეტი ნახვის დაგროვებაა. 

The Great Armenia-ს ვიდეორგოლებითა და მასზე გაკეთებული ასობით კომენტარიდან ნათელი ხდება, რომ არხის სამიზნე აუდიტორია არის სომხურენოვანი მომხმარებელი, როგორც სომხეთში, ისე რუსეთში. 

რა საერთოა საინფორმაციო არხების – ArmNkr news, New Channel TV, SHD ARM TV მასალების შინაარსში?

ყველა ამ Youtube-არხის მუშაობის სტილს ძალიან ბევრი საერთო აქვს. ყველა ისინი სატყუარა სათაურს იყენებენ: თავიდან, კადრს მიღმა აღელვებული ხმა ავრცელებს ტყუილ ინფორმაციას მუსიკის თანხლებით, შემდეგ კი უცებ გადადის Facebook-ის სხვადასხვა მომხმარებლის პოსტებზე, ინფორმაციაზე, სიახლეებზე ან პირდაპირი ეთერის ჩანაწერებზე, რომლებიც ამავე სოციალურ ქსელშია გაკეთებული. 

მაგალითად, ArmNkr news-ის ერთ-ერთ ვიდეორგოლში ნათქვამია, რომ – როდესაც აშშ-ის პრეზიდენტი წარმოთქვამს სიტყვებს „სომხების გენოციდი“, თურქეთი ვალდებული იქნება, სომხეთს 10 მილიარდი დოლარი გადაუხადოს და დაიწყებს სომხებისთვის ტერიტორიების დაბრუნების საკითხის განხილვას.

New Channel TV-ის მასალაში, „სასწრაფოდ! თავდასხმა ნიკოლზე! პირდაპირ ახლა!“ – უბრალოდ კითხულობენ Facebook-ის მომხმარებლების პოსტებს და სათაურთან მათ არანაირი კავშირი არ აქვთ. სხვა ვიდეოში ამბობენ, რომ აშშ-ის პრეზიდენტის, ბაიდენის ვაჟმა განაცხადა, რომ მისი მომავალი მეუღლე – ეროვნებით სომეხი, გოარ მაზმანიანია. 

აღსანიშნავია, რომ ტექსტებს ArmNkr news-სა და New Channel TV-ზე ერთი და იმავე ქალის ხმა კითხულობს. იმავე ხმის გაგონება შეიძლება ვიდეოარხ SHD ARM TV-ზეც, რომელიც საეჭვო წარმომავლობის არხების კატეგორიას მიეკუთვნება. უფრო მეტიც, ამ არხზე შეგიძლიათ ზუსტად იდენტური ვიდეოები ნახოთ სხვადასხვა დასახელებით. ან ერთი და იგივე ფოტოსურათები გამოიყენება სხვადასხვა ვიდეორგოლისთვის.

ან ერთი და იგივე ფოტოსურათები გამოიყენება სხვადასხვა ვიდეორგოლისთვის

Nvideo Only1-ის Facebook-ის გვერდის ბმული იყო განთავსებული საინფორმაციო არხ 8rd news-ზე უკუკავშირისთვის. ამ გვერდების შესწავლის შემდეგ ეჭვიც არ დარჩა, რომ ზემოაღნიშნული Youtube-არხები ერთი და იმავე ადამიანების მიერ იმართება. 

სწორედ აღნიშნული Facebook-გვერდი ავრცელებს კონტენტს, რომელიც ზემოთ ნახსენები და სხვა ანალოგიური არხების მიერ არის დამზადებული, ისეთების, როგორებიცაა amenor am, ARM TV, ArmTrue, New channel და ა.შ.

ვინ არის ამ ყველა არხის დამფუძნებელი? 

კვლევამ აჩვენა, რომ ეს საინფორმაციო არხები ეკუთვნის მომხმარებელს, სახელწოდებით შავრშ სარუხანიანს. მის Facebook-ის გვერდზე მითითებულია, რომ ის არის Nvideo Only1-ის დამფუძნებელი, 21 აპრილს გამოქვეყნებულ პოსტში კი იუწყება, რომ ArmNkr news-ი მესამე ადგილზეა „ყველაზე ძლიერი ტრაფიკის“ მქონე Youtube-არხების სიაში.

Facebook-ის საკუთარ გვერდზე, პირდაპირ ეთერში (Facebook Live), მისი მისამართით გაჟღერებული ბრალდებების საპასუხოდ სარუხანიანმა განაცხადა, რომ მას 8rd news-ის გარდა სხვა არხებიც აქვს და დასძინა, რომ მის ვიდეომასალებს პროსახელისუფლებო ორიენტაცია აქვთ, მაგრამ ეს მხოლოდ მისი და მისი გუნდის პოზიციაა და მუშაობისას ისინი პოლიტიკურ დაკვეთებს არ ასრულებენ. 

Perfect TV

ეს ამ კატეგორიის ყველაზე პოპულარული საინფორმაციო არხია. ის ცნობილი გახდა, როდესაც 2019 წლის 1 სექტემბერს, სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა ამ არხის ერთ-ერთი ვიდეორგოლი Facebook-ის საკუთარ გვერდზე გააზიარა. ამის შემდეგ, არხის აუდიტორია მკვეთრად გაიზარდა. 

მედია შეეცადა მოეძებნა კავშირი ხელისუფლებას, კერძოდ, ფაშინიანსა და Youtube-არხს შორის, აღნიშნავდნენ, რომ Perfect TV-ის შესაძლოა, თავად პრემიერ-მინისტრი აფინანსებდა. 2019 წელს, infocheck.am-მა გაარკვია Perfect TV-ის მფლობელის ვინაობა. ეს აღმოჩნდა ვინმე ვიგენ სუკიასიანი, ვისი ელექტრონული ფოსტის მისამართიც იყო მითითებული Perfect TV-ის Youtube-არხზე უკუკავშირისათვის.  

Infocheck.am ვიგენ სუკიასიანს დაუკავშირდა, რომელმაც მათ თავისი პასპორტი ანახვა, ასევე წარუდგინა არხის ფინანსური ანალიზი, რომლიდანაც გაირკვა, რამდენი ფული გამოიმუშავა Youtube-ზე თავისი არხის ნახვებისა და მოწონებების წყალობით. ამრიგად, სუკიასიანმა დაამტკიცა, რომ ის ფულს Youtube-ის დახმარებით შოულობს და სახელმწიფოს მხრიდან არ ფინანსდება.

სუკიასიანის Youtube-არხის ვიდეომასალებმა, დაახლოებით, 200 მილიონი ნახვა დააგროვა. არხი ამას დეზინფორმაციისა და სატყუარა სათაურების საშუალებით აკეთებს.  

ამრიგად, კვლევა საშუალებას იძლევა, დავასკვნათ, რომ YouTube-ზე ახალი ამბების არხების ავტორები, სარგებლობენ რა იმ ფაქტით, რომ სომხურენოვანი მომხმარებლების უმრავლესობა პოლიტიკითაა დაინტერესებული, მაგრამ არასაკმარისი მედიაგანათლება აქვს, წარმატებით აკეთებენ ამით ფულს.