Hromadske: სამი ვერსია, რატომ ჩამოვარდა უკრაინაში ვერტმფრენი, სადაც შსს-ს მაღალჩინოსნები ისხდნენ?
რატომ ჩამოვარდა ვერტმფრენი უკრაინაში? მოკლე მიმოხილვა. სრული ვერსია წაიკითხეთ უკრაინული გამოცემის ვებგვერდზე Hromadske
უკრაინის უსაფრთხოების სამსახურმა 18 იანვარს დილით, უკრაინის ქალაქ ბროვარში მომხდარი ავიაკატასტროფის მიზეზების სამი ვერსია გამოაქვეყნა.
იმ დღეს, დაახლოებით დილის 8 საათზე, შსს-ს ვერტმფრენი საბავშვო ბაღთან და საცხოვრებელ მაღალსართულიან კორპუსთან ჩამოვარდა. შინაგან საქმეთა მინისტრი დენის მონასტირსკი, მისი პირველი მოადგილე ევგენი იენინი, სახელმწიფო მდივანი იური ლუბკოვიჩი და კიდევ ექვსი სხვა ადამიანი უკრაინის ერთ-ერთი ცხელი წერტილისკენ მიფრინავდნენ. ბორტზე მყოფი 9-ვე ადამიანი დაიღუპა. ვერტმფრენის ჩამოვარდნისას ასევე დაიღუპა ხუთი ადამიანი, მათ შორის ერთი ბავშვი. საბავშვო ბაღის თანამშრომლებმა თქვეს, რომ სწორედ ამ დროს ბავშვები საუზმისთვის ემზადებოდნენ.
გამოძიება კითხვაზე პასუხს რამდენიმე კვირაში გასცემს. ამ ეტაპზე კი არსებობს მხოლოდ სამი ვერსია:
- ვერტმფრენის ტექნიკური გაუმართაობა;
- ფრენის წესების დარღვევა;
- დივერსია – ვერტმფრენის ძალით ჩამოგდება.
ვერსია: ტექნიკური გაუმართაობა
Airbus H225 Super Puma ვერტმფრენის მოდელს საჰაერო ავარიების კვალი მოსდევს.
მაგალითად, 2016 წელს, ნორვეგიაში მომხდარ სტიქიას, რომელსაც პუმა ეხმარებოდა, 13 ადამიანი ემსხვერპლა. ამის შემდეგ ასეთი შვეულმფრენები აღარ გამოიყენებოდა მანამ, სანამ არ აღმოაჩინეს და არ აღმოფხვრეს დიზაინის ხარვეზები, რამაც გამოიწვია ავარია.
„ეს ვერტმფრენი სერტიფიცირებულია ევროპის საავიაციო უსაფრთხოების სააგენტოს მიერ, როგორც თვითმფრინავის ტიპი. იგივე შვეულმფრენებს იყენებს, მაგალითად, იაპონიის სანაპირო დაცვა და პოლიცია. კორეა, ჩინეთი, ესპანეთი. ანუ ის ფართოდ გამოიყენება“, – ამბობს ავიაციის ექსპერტი დენის ტომენჩუკი.
ნორვეგიაში ავიაკატასტროფის შემდეგ Super Puma განახლდა. უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ამ ვერტმფრენების შეძენა 2018 წლიდან დაიწყო, თუმცა ზოგიერთი შემოსული ვერტმფრენი მეორადი იყო.
”ნორვეგიამ მთლიანად უარი თქვა ამ მოდელზე. მაგრამ პარალელურად, პოლონეთმა შეუკვეთა იგივე ვერტმფრენები. როდესაც შევიტყვე ნორვეგიელების გადაწყვეტილების შესახებ, მეც უარი ვთქვი მათძე“, – წერს გამომძიებელი იური ნიკოლოვი ფეისბუქზე.
მაგრამ ავიაციის ექსპერტი დენის ტომენჩუკი თვლის, რომ ამ ვერტმფრენების ასეთი მძაფრი კრიტიკა გაუმართლებელია. ტექნიკური მუშაობის თვალსაზრისით, ისინი ნამდვილად უკეთესები არიან, ვიდრე მათი საბჭოთა “კოლეგები”, რომლებსაც უკრაინა უფრო მასიურად იყენებს – ”ეს ჰგავს მერსედესისა და ჟიგულის შედარებას” – დასძინა მან.
„მსოფლიოში არ არსებობს 100%-ით უსაფრთხო ვერტმფრენი. ჩვენ ვერ გამოვრიცხავთ ტექნიკურ გაუმართაობას, როგორც კატასტროფის სავარაუდო მიზეზს“, – ამბობს ტომენჩუკი.
- კვლევა: ევროკავშირმა სამჯერ მეტი დახარჯა რუსულ ნავთობსა და გაზზე, ვიდრე უკრაინის დახმარებაზე
- Crisis Group: 2023 წლის სახიფათო კონფლიქტებს შორისაა უკრაინა, სომხეთი-აზერბაიჯანი და ირანი
- რუსეთი მობილიზებულების გარდაცვალებაში თავად დაზარალებულებს ადანაშაულებს
ვერსია: ფრენის წესების დარღვევა
იმ დღეს დილა ბროვარში საკმაოდ ნისლიანი იყო და უკრაინული ვერტმფრენები ძალიან დაბალ სიმაღლეზე დაფრინავდნენ, რათა მტრის რადარებს ისინი ვერ აღმოეჩინათ. ცუდი ხილვადობა და დაბალი სიმაღლე ტრაგედიის ერთ-ერთი სავარაუდო მიზეზია.
თუმცა, ჩნდება კითხვა, სწორად იყო თუ არა გაწერილი მარშრუტი, რომლითაც ვერტმფრენს ამ პირობებში უნდა ეფრინა?
„კონკრეტულად ამ რეისთან დაკავშირებით, კომისიამ უნდა დაადგინოს, ვინ შეთანხმდა მარშრუტზე, ჰქონდათ თუ არა პილოტებს საკმარისი კვალიფიკაცია ასეთ ამინდში და ასეთ სიმაღლეზე ფრენისთვის. მფრინავებმა შეიძლება ვერ შეამჩნიეს დაბრკოლება, შესაძლოა სახლზე რაიმე სახის ანტენა ყოფილიყო. მაგრამ ეს მხოლოდ ვარაუდია“, – ამბობს დენის ტომენჩუკი.
ვერსია: წინასწარ განზრახული ქმედებები
ვასილი საბავშვო ბაღის გვერდით მუშაობს, სადაც ვერტმფრენი ჩამოვარდა. მან დაინახა ფრენის ბოლო წამები:
„ვერტმფრენი მარცხნივ გადაიხარა, შემდეგ კი მკვეთრად მარჯვნივ. მე მეგონა სახლს მოარიდა, 2-3 წამის შემდეგ კი აფეთქდა. მე არ მინახავს ვერტმფრენს ფრენის დროს ცეცხლი მოჰკიდებოდა.”
ავიაციის ექსპერტი ვალერი რომანენკო მიიჩნევს, რომ ვერსია, თითქოს ვიღაცამ დივერსია მოაწყო და განზრახ ააფეთქა ვერტმფრენი, ნაკლებად სავარაუდოა.
”თქვენ კარგად უნდა იცოდეთ ვერტმფრენის დიზაინი, რათა დაზიანებამ მხოლოდ ფრენის დროს იმოქმედოს. ძალიან რთულია რაიმე დეტალის დაზიანება ისე, რომ ვერავინ შეამჩნიოს. ვერტმფრენის სისტემებს შეუძლიათ ტექნიკური პრობლემის შესახებ წინასწარი გაფრთხილება.” – ამბობს ის.
თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ ვერტმფრენით უკრაინის უმაღლესი თანამდებობის პირები მგზავრობდნენ. ამიტომაც კატეგორიულად რამის გამორიცხვა არ შეიძლება.
