აფხაზეთის "კრიპტოწყევლა“: რატომ ვერ მარცხდება მაინინგი
მაინინგი აფხაზეთში
ყოველ ზამთარს აფხაზეთი ერთსა და იმავე პრობლემის წინაშე დგას – ელექტროენერგიის მწვავე დეფიციტი. ენგურჰესის კაშხალზე წყლის დონე ეცემა, ელექტროენერგიის წარმოება მცირდება და ენერგეტიკული კოლაფსი ხდება, რომლის ნახევარი დაკავშირებულია კრიპტოვალუტის მაინინგთან.
მაგრამ ხელისუფლების ყველა მცდელობა, მოსპოს სამთო მოპოვება აფხაზეთში ან, სულ მცირე, აიღოს მასზე კონტროლი, ჯერჯერობით წარუმატებელია.
ჩვენ გეტყვით რატომ.
აივანი სიურპრიზით
სოხუმის საცხოვრებელი ფართი, ჩვეულებრივი ცხრასართულიანი შენობა. აივანზე, დამცავ ყუთში, კომპიუტერული სისტემის მსგავსი მოწყობილობა ზუზუნებს. ეს არის მოწყობილობა კრიპტოვალუტის მაინინგისთვის. ბესლანმა (სახელი შეცვლილია) ის 2024 წლის ზაფხულში 150 ათას რუბლად [1,5 ათას დოლარად] იყიდა. იმ დროს ბიტკოინი სტაბილურ ზრდას აჩვენებდა, აფხაზეთში ელექტროენერგიის მიწოდების პრობლემა არ იყო და ბესლანმა მაინინგის წარმოება გადაწყვიტა.
“ეს არ არის ყველაზე მძლავრი მანქანა. ექვს თვეში უნდა ამოეღო დანახარჯი და გაეგრძელებინა მოგებაზე მუშაობა, მაგრამ ეს იმ პირობით, რომ ელექტროენერგია იქნებოდა. არ მეგონა, რომ ისევ დენის პრობლემა შეგვექმნებოდა, რადგან მდგომარეობა სტაბილური იყო. ჩანდა, რომ ხელისუფლება ყველაფერს აკონტროლებდა. მაგრამ მე შევცდი“, – ამბობს ბესლანი.
სერიოზული შეფერხებები დაიწყო შემოდგომაზე. მაგრამ როდესაც ხელისუფლებამ მოუწოდა მაინერებს შეჩერებულიყვნენ, რათა როგორმე მაინც შეემცირებინათ ელექტროენერგიის მოხმარება, ბესლანმა არ გამორთო თავისი მოწყობილობა – დაარწმუნა თავის თავი, რომ იგი ნავთის გამათბობელზე მეტ ენერგიას მოიხმარდა.
”მე უბრალოდ აღარ ჩავრთე ერთ-ერთი ღუმელი, რომელიც სახლში გვაქვს. ჩემი მოწყობილობა მხოლოდ 3.5 კილოვატს მოიხმარს. მაინერი რომ გამომერთო, მაგრამ ნავთის გამათბობელი ჩამერთო, საერთო ქსელში მდგომარეობა არ შეიცვლებოდა“, – ამბობს ბესლანი.
მაგრამ ერთ დღეს, როცა ბესლანი სამსახურში იყო, პოლიციამ სახლში მიაკითხა. ბესლანის დედამ კარი გააღო და პოლიციას ვერ შეუშალა ხელი და აივანზე აკრძალული მოწყობილობა ეპოვა. მოწყობილობა ჩამოართვეს, ბესლანის წინააღმდეგ კი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი შედგა, მისი სახლი ვიდეოზე გადაიღეს და ტელევიზიით აჩვენეს, როგორც დანაშაულის ადგილი.
მაინერები კანონზე ჭკვიანები არიან
აფხაზეთში მაინინგის წინააღმდეგ საბრძოლველად და ელექტროენერგიის მოხმარების ოპტიმიზაციის მიზნით შეიქმნა ენერგეტიკული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სპეციალური შტაბი. მასში შედიან ენერგეტიკის, შინაგან საქმეთა და ფინანსთა მინისტრები, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის, საბაჟო კომიტეტის, ენერგეტიკის ზედამხედველობისა და ჩერნომორენერგოს წარმომადგენელი. ეს შტაბი ასევე ახორციელებს ჩხრეკებს და მაინერის მოწყობილობების ამოღებას ბინებსა და კერძო სახლებში.
დაახლოებით ორ კვირაში ერთხელ, შტაბი იკრიბება და ადარებს მონაცემებს. ამჟამად, აფხაზეთის პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ვალერი ბგანბამ დაავალა ენერგეტიკის სამინისტროს შეიმუშაოს საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც ყველა მაინერზე სისხლის სამართლის სასჯელის გამოყენების საშუალებას მისცემს.
ამჟამად აფხაზეთში მაინინგისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კრიპტო ფერმა მოიხმარს 300 კილოვატ საათს. მაგრამ, შინაგან საქმეთა მინისტრის, რობერტ კიუტის თქმით, როგორც კი ასეთი სიმძლავრის ფერმა აღმოჩნდება, მისი არა ერთი, არამედ რამდენიმე მფლობელი გამოჩნდება, ძალაუფლება მათ შორის იყოფა და მათ მხოლოდ ადმინისტრაციული მსჯავრი ედებათ. ამიტომ, კიუტი გვთავაზობს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის შემოღებას ელექტრო ქსელთან მიერთებისთვისაც.
“დაწესებულების მესაკუთრემ ან მოიჯარემ, სადაც მოწყობილობებია დაყენებული, უნდა აგონ პასუხი“, – თვლის ის.
მაგრამ, როგორც აფხაზეთის საბაჟო კომიტეტის ხელმძღვანელი ოთარ ხეცია აცხადებს, ქაღალდზე დაფიქსირებული არც ერთი სამართლებრივი აქტი არ იმუშავებს მათი განხორციელების გადაწყვეტილების გარეშე.
“ჩვენ არ ვიჭერთ და არ ვასამართლებთ მკვლელებს, მითუმეტეს მაინერებს არაფერი ემუქრება”, – აღნიშნავს ხეცია.
მას მიაჩნია, რომ ყველაზე ეფექტური მეთოდი ყველა აღმოჩენილი მოწყობილობის კონფისკაცია და განადგურებაა.
ამოღებული სამთო მანქანები ინახება ენერგეტიკის ზედამხედველობის ორგანოს საწყობში. მისი თანამშრომლები ამბობენ, რომ ამ მოწყობილობების დასადგმელი არსად არის, მაგრამ არ არსებობს კანონი, რომელიც მათ განადგურებას დაუშვებს.
“ამ მანქანების დაწვა მხოლოდ სასამართლოს ბრძანებით შეგვიძლია“, – განმარტავს ენერგოზედამხედველობის ერთ-ერთი თანამშრომელი.
ფატალური დავა
ფაქტობრივად, პრობლემა თავად წარმოიშვა, რადგან რამდენიმე წლის წინ აფხაზეთის მთავრობამ მოახდინა მაინინგის ლეგალიზება და როცა მიხვდა, რომ ეს ცუდი იდეა იყო, ვეღარ აეკრძალა.
ჯერჯერობით, კანონი, რომელიც მთლიანად აკრძალავს მაინინგს, მხოლოდ პირველი მოსმენით არის მიღებული და დღემდე პასუხისმგებლობა იგულისხმება მხოლოდ ჩერნომორენერგოს ქსელებთან უკანონო შეერთებისთვის. ანუ მათ, ვინც იყენებს ინდივიდუალურ წარმომქმნელ სიმძლავრეებს მცირე ჰიდროელექტროსადგურებში, შეუძლიათ უსაფრთხოდ ჩაერთონ მაინინგში.
პარლამენტში ამ კანონპროექტის მეორე მოსმენა ჯერ არ გამართულა. კომიტეტის სხდომაზე მისი განხილვის წინა მცდელობა ტრაგედიით დასრულდა: სამთო მოპოვების მტკიცე ოპონენტმა, დეპუტატმა ადგურ ხარაზიამ ესროლა და მოკლა თავისი თანამემამულე ვახტანგ გოლანძია და დაჭრა კიდევ ერთი დეპუტატი, კან კვარჩია.
თვითმხილველები აცხადებენ, რომ კამათი, რომელიც სროლითა და მკვლელობით დამთავრდა, დაიწყო იმის გამო, სრულად აიკრძალოს მაინინგი აფხაზეთში თუ დაშვებული იყოს კრიპტოვალუტების მაინინგის შესაძლებლობა მცირე ჰიდროელექტროსადგურებში.
რამდენი კილოვატი დარჩა მსოფლიოს დასასრულამდე
ამ დროისთვის აფხაზეთი გადარჩა რუსეთის “ჰუმანიტარული ელექტრო დახმარების” წყალობით. აფხაზეთის მინისტრთა კაბინეტმა რუსეთის ენერგეტიკის სამინისტროსგან 327 მილიონი კილოვატ საათი უფასო ელექტროენერგიის მოპოვება მოახერხა. მაგრამ ეს არ ფარავს ელექტროენერგიის დეფიციტს და, ჩერნომორენერგოს ხელმძღვანელის, ტიმურ ჯინჯოლის თქმით, ექვსსაათიანი მოძრავი გრაფიკის გათვალისწინებითაც კი, ელექტროენერგიის მოწოდება დაახლოებით 18 თებერვლამდე გაგრძელდება.
ამ დროისთვის ენგურჰესი ჯერ კიდევ არ იქნება მზად მთელი აფხაზეთის ელექტროენერგიის მიწოდებისთვის. ეს ნიშნავს, რომ დამატებითი მიწოდების გარეშე, სოხუმი შეიძლება კვლავ დარჩეს ელექტროენერგიის გარეშე, როგორც ეს იყო 2024 წლის დეკემბერში.
იმავდროულად, ენერგეტიკის ექსპერტები ამბობენ, რომ აფხაზეთში მაინინგის სრულად აღმოფხვრის შემთხვევაშიც კი, ცივ სეზონზე სტაბილური ელექტრომომარაგების დაბრუნება მაინც შეუძლებელი იქნება, რადგან საყოფაცხოვრებო და სამრეწველო მოხმარება რჩება, რაც დეფიციტის მეორე ნახევარს შეადგენს.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
