ეუთო/ოდირი: გამოხატვის თავისუფლების შემზღუდველი კანონები უნდა გაუქმდეს
ეუთო/ოდირის მოსაზრება
ეუთო/ოდირი საქართველოში “ქართული ოცნების” მიერ მიღებულ გამოხატვის თავისუფლების შემზღუდველ კანონებთან დაკავშირებით გადაუდებელ მოსაზრებას აქვეყნებს და აცხადებს, რომ ისინი უნდა გაუქმდეს.
12 ნოემბრით დათარიღებულ ანგარიშში ეუთო/ოდირი წერს, რომ 2025 წლის ოქტომბერში მიღებული ცვლილებები საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებულ გამოხატვის თავისუფლების უფლებას არღვევს.
მოსაზრებაში საუბარია იმ ცვლილებებზე, რომელთა თანახმად აქციაზე, გზის ხელოვნურად გადაკეტვა ან პირბადით ყოფნა 15 დღემდე პატიმრობით ისჯება, ქმედების განმეორებით შემთხვევაში კი მოქალაქეს სისხლის სამართლის წესით აკავებენ.
კრიტიკულ მოსაზრებაში ნათქვამია, რომ მოქალაქეების დაკავება მშვიდობიან პროტესტში მონაწილეობის გამო არღვევს ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ვალდებულებებს.
ეუთო/ოდირის შეფასებით, არაპროპორციული სანქციები თავისთავად არღვევს მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლების უფლებას, რადგან მათ შეუძლიათ ხელი შეუშალონ ასეთი ღონისძიებების ორგანიზებასა, მათში მონაწილეობას და შეიძლება ჰქონდეს მსუსხავი ეფექტი მშვიდობიანი შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების უფლებების განხორციელებაზე.
“2025 წლს ოქტომბერში მიღებული ცვლილებები შეშფოთებას იწვევს საქართველოს მიმართ ადამიანის უფლებათა საერთასორისო ვალდებულებების შეუსრულებლობასთან დაკავშრებით, განსაკუთრებით კი გაეროს სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა პაქტის მე-9, მე-19 21-ე და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-5, მე-10, მე-11 და მე-18 მუხლებს ეწინააღმდეგება. და უნდა გაუქმდეს.”- წერს ოდირი.
● ეუთო/ოდირი მიიჩნევს, რომ “ქართული ოცნების” მიდგომა პირდაპირ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სტანდარტებს, რომლებიც სანქციების პროპორციულობასა და არადისკრიმინაციულობას მოითხოვს.
“სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრება ისეთი ქმედების საპასუხოდ, რომელიც შეიძლება იყოს ლეგიტიმური და კანონიერი საერთაშორისო სამართლის მიხედვით,
გამოიწვევს თავისუფლების თვითნებურ აღკვეთას, რაც არღვევს გაეროს სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პაქტის მე-9 მუხლს და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლს.”- ნათქვამია ეუთო ოდირის მოსაზრებაში.
● ორგანიზაცია ხაზს უსვამს, რომ სამართლებრივ შეფასება გამოქვეყნდა იმ იმ სერიოზული შეშფოთების ფონზე, რომელიც ადრე გამოთქვეს ეუთო/ოდირმა, საერთაშორისო და რეგიონულმა ორგანიზაციებმა და ორგანოებმა, ეროვნულმა დამკვირვებლებმა და სხვა დაინტერესებულმა მხარეებმა ამ და ადრინდელ საკანონმდებლო ინიციატივებთან დაკავშირებით.
● ეუთო/ოდირის განცხადებით, იგულისხმება ინიციატივები, რომლებიც არათანაზომიერად ზღუდავს მშვიდობიანი შეკრების, გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლების უფლებებს, აგრეთვე ბოლო თვეებში მშვიდობიანი მომიტინგეების, ადამიანის უფლებათა დამცველებისა და ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების დაკავება შეკრებებში მშვიდობიანი მონაწილეობისთვის, რაც მათი შეფასებით, საქართველოს საერთაშორისო ვალდებულებების აშკარა დარღვევას წარმოადგენს.
● ეუთო/ოდირი ხაზს უსვამს იმასაც, რომ “ქართული ოცნების“ პარლამენტმა ახალი რეპრესიული ცვლილებები დაჩქარებული წესით, საჯარო განხილვის გარეშე, მიიღო.
● ორგანიზაციის შეფასებით, ეს მიდგომა უშუალოდ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სტანდარტებს, რომლებიც მოითხოვს, რომ სანქციები იყოს აუცილებელი, პროპორციული და არადისკრიმინაციული.
“მიუხედავად იმისა, რომ თავისუფლების აღკვეთა, ადმინისტრაციული პატიმრობის ჩათვლით, არასოდეს არ უნდა იქნას გამოყენებული, როგორც სასჯელი საერთაშორისო სამართლით გარანტირებული უფლების მშვიდობიანი განხორციელებისთვის, ნაკლებად მკაცრი ალტერნატიული სანქციების არარსებობა ასევე ძირს უთხრის პროპორციულობის პრინციპს. ეს, ამგვარი დაკავების გასაჩივრების ეფექტური საშუალებების არარსებობასთან ერთად, ზრდის ბოროტად გამოყენების პოტენციალს და თვითნებური თავისუფლების აღკვეთის რისკს, რაც არღვევს სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა საერთაშორისო პაქტის (ICCPR) მე-9 მუხლსა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის (ECHR) მე-5 მუხლს“, – ნათქვამია ეუთო/ოდირის სამართლებრივ შეფასებაში.
“ქართულმა ოცნებამ” პროტესტის მონაწილეების წინააღმდეგ ახალი ამკრძალავი კანონები 16 ოქტომბერს დაამტკიცა, რომლის მიხედვით აქციაზე სახის ნიღბით დაფარვისა და გზის გადაკეტვის პირველივე შემთხვევები 15 დღემდე ადმინისტრაციული პატიმრობით დაისჯება – ოცნების ხელისუფლებამ ცვლილებები ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა და სისხლის სამართლის კოდექსებში შეიტანა.
15 დღემდე პატიმრობით დაისჯება შეკრების ან მანისფესტაციის მონაწილე, რომელიც:
- სახის “ნიღბით ან ნებისმიერი სხვა საშუალებით” დაიფარავს;
- იქონიებს “ცრემლმდენ, ნერვულ-პარალიტიკური მოქმედების ან/და მომწამვლელ ნივთიერებას”;
- განზრახ შექმნის “დაბრკოლებებს ხალხის ან ტრანსპორტის გადაადგილებისთვის”;
- მოაწყობს დროებითი კონსტრუქციას, რომლის მოწყობა “საფრთხეს უქმნის შეკრების ან მანიფესტაციის მონაწილეებს ან სხვა პირებს, ხელს უშლის პოლიციის მიერ საზოგადოებრივი წესრიგისა და უსაფრთხოების დაცვას”.
იმ შემთხვევაში თუ სამართალდამრღვევად ორგანიზატორი ჩაითვლება, მას 20 დღემდე ადმინისტრაციული პატიმრობა ემუქრება.
საერთაშორისო უფლებადაცვითი ორგანიზაცია Amnesty International-ი აცხადებს, რომ დაპატიმრებების ტალღა და რეპრესიული კანონები საფრთხეს უქმნის გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლებას.
