საქართველოში ჩინური კომპანიების რეგისტრაცია ისტორიულ მაქსიმუმს აღწევს
ავტორები: ნინო აფაქიძე, თამთა ჩხაიძე
ჩინური კომპანიები საქართველოში
მას შემდეგ, რაც საქართველოს და ჩინეთს შორის სტრატეგიული პარტნიორობა დამყარდა, ქვეყანაში ჩინური ბიზნესების რეგისტრაცია 96,6%-ით გაიზარდა.
გასულ წელს საჯარო რეესტრმა 291 ახალი ჩინური კომპანია დაარეგისტრირა. ეს ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში, რაც ქვეყნებს შორის დიპლომატიური ურთიერთობა არსებობს.
გრძელვადიან პერსპექტივაში, სტატისტიკის ეროვნული სააგენტოს მონაცემები საქართველოში ჩინური ბიზნესების რეგისტრაციის ზრდის ტენდენციას აჩვენებს. ხოლო ყველაზე დიდი რიცხვები პირდაპირ ებმის მნიშვნელოვან გეოპოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს.
სინოლოგის და პოლიტიკურ მეცნიერებათა სპეციალისტის, შალვა ჩიხლაძის შეფასებით, ბიზნესების რეგისტრაციის მზარდი სტატისტიკა რამდენიმე მიზეზითაა განპირობებული. “სტრატეგიული პარტნიორობა არის მესიჯი ჩინეთის მოქალაქეებისთვის, რომ საქართველო არის სასურველი პარტნიორი, სადაც მეტ-ნაკლებად არის მშვიდი და სტაბილური პოლიტიკური, ეკონომიკური გარემო. ეს შეთანხმება მათთვის მწვანე შუქის ფუნქციას ასრულებს. მაგრამ მე ვფიქრობ, ამ მიმართულებით გაცილებით უფრო დიდი როლი უვიზო მიმოსვლამ შეასრულა.”
ჩინეთმცოდნე განმარტავს, რომ სტრატეგიული პარტნიორობა უფრო ფორმალური ტიპის შეთანხმებაა, რომელიც ძირითადად ზოგად დებულებებს მოიცავს და კომუნიკეს ფორმით არის წარმოდგენილი. შეთანხმების გაფორმების შედეგად კი ქართულ და ჩინურ მხარეს არ აუღია რაიმე ტიპის ეკონომიკური, ფინანსური, მონეტარული, ფისკალური თუ პოლიტიკური ვალდებულება. მიუხედავად ამისა, ჩიხლაძე მიიჩნევს, რომ საბაზრო ლენინიზმის პირობებში მმართველი პოლიტიკურ პარტიის გადაწყვეტილებებს ჩინეთში მკაცრად რეკომენდებული ხასიათი აქვს.
2023 წლის 11 სექტემბერს, საქართველომ ჩინეთის მოქალაქეებისთვის უვიზო მიმოსვლა დააწესა. “სი ძინპინის პირიდან გაცხადებული სტრატეგიული პარტნიორობა სიგნალია ორი ქვეყნის სხვადასხვა უწყებისთვის, რომ ურთიერთობები სხვა დონეზე გადადიოდა და ამას მოყვა უვიზო მიმოსვლა,” – მიიჩნევს სინოლოგი. უვიზო მიმოსვლის გამოცხადებას კი მოჰყვა ჩინელი ვიზიტორების ზრდა.
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მონაცემებით , 2024 წლის მხოლოდ სამი კვარტლის მონაცემებით, წინა წელთან შედარებით ჩინელ ვიზიტორთა რაოდენობა 101.4%-ით გაიზარდა. საქართველოში ჩინელი ვიზიტორების რაოდენობის მუდმივი ზრდის ტენდენცია შეინიშნება, მნიშვნელოვანი ნახტომებით 2018 და 2019 წლებში. ყველაზე მაღალი რიცხვები კი აქაც ემთხვევა ძირითად გეოპოლიტიკურ ძვრებს, როგორიცაა თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება და სტრატეგიული პარტნიორობა.
სულხან მჭედლიშვილი ჩინურენოვანი გიდია, რომელიც ჩინელ ვიზიტორებს საქართველოს რეგიონებს აცნობს. ადასტურებს, რომ უვიზო მიმოსვლის შემოღების შემდეგ საგრძნობლად იმატა ჩინეთიდან ჩამოსული ტურისტების რაოდენობამ. “ გაიზარდა როგორც ჯგუფებად ჩამოსული ტურისტების, ისე ინდივიდუალურად ჩამოსული სტუმრების და წყვილების რაოდენობა. როგორც გიდი, აშკარად დიდ განსხვავებას ვხედავ. დიდი ჯგუფები ძირითადად ჩამოდიან ე.წ. კავკასიის მარშრუტით, რაც გულისხმობს საქართველოს, აზერბაიჯანის და სომხეთის მონახულებას. რიგი ადგილობრივი სასტუმროებისა უბრალოდ გააცოცხლა ჩინურმა ჯგუფებმა”.
საქართველოში ბიზნეს ინტერესების ზრდის ერთ-ერთ მიზეზად ჩიხლაძე კოვიდ რეგულაციების მოხსნასა და რუსეთ-უკრაინის ომის შედეგად სახმელეთო და სარკინიგზო გადაზიდვის პოპულარობასაც მიიჩნევს.
ამჟამად, საქართველოში ოპერირებს დაახლოებით ათამდე მსხვილი ჩინური სამშენებლო კომპანია, რომელიც რიკოთზე და სხვადასხვა მონაკვეთზე გზებს აშენებს. მათ ჰყავთ ისევ ჩინური ქვეკონტრაქტორი კომპანიები.
“ჩინელები კომერსანტი ხალხია და მათი ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელი არის ადაპტაცია. ძალიან კარგი ალღო აქვთ ეკონომიკური მიმართულებით. თუ დაინახეს, რომ ბაზარზე რომ რამე მოთხოვნა არსებობს, მარტივად ერგებიან. მოგეხსენებათ, რომ არსებობს მსხვილი კონტრაქტორი კომპანიები, რომლებიც საქართველოში ბოლო 7-8 წლის განმავლობაში ოპერირებენ, მათ შემოჰყვნენ პატარა ჩინური ბიზნესები, რომლებიც მოერგნენ მათ მოთხოვნებს და დაიწყეს გარკვეული პროდუქციის შემოტანა რაც ჭირდებოდა ამა თუ იმ დიდ პროექტს.”
“თუმცა ამ კომპანიების შემოდინება ინვესტიციების მაჩვენებელზე დიდად არ ასახულა. უფრო ღრმა, სერიოზული კვლევაა საჭირო იმის დასადგენად, რომ გავიგოთ რა მიზნით დაფუძნდა ეს კომპანიები. 2023 წლის საინვესტიციოო სტატისტიკას თუ შევხედავთ, $98 მილიონს შეადგენს ჩინური ინვესტიცია, რაც საბოლოო ჯამში უცხოური ინვესტიციების ხუთეულშიც ვერ შედის.”
ჩიხლაძე მიიჩნევს, რომ დიდი საინვესტიციო შემოსავლის ზრდის შემთხვევაშიც კი, ნებისმიერი ერთი ქვეყნის მიმართულებით ექსპორტზე ან საინვესტიციო მიმართულებით დამოკიდებულება საშიშია. “დივერსიფიცირება არის წმინდა ეკონომიკური და უსაფრთხოების პერსპექტივიდან ყველაზე კარგი რამ, რაც კაცობრიობამ მოიფიქრა. პოლიტიკური კონტექსტი სულ რომ გამოვრიცხოთ, გვახსოვს რა დაემართა ქართულ ღვინოს, როცა რუსული ბაზარი ჩაიკეტა.”
…
“130 წინ აქ ჩამოვიდა ჩინელი ლიუ ძძუინჭოუ, რომელმაც ჩინური ჩაი ჩამოიტანა და ჩაქვში გააშენა. ეს იყო საქართველოში პირველი ჩაის პლანტაცია. მე საქართველოში რომ ჩამოვედი არც კი ვიცოდი, თუ ამ ტემპერატურაზე (41 გრადუსზე) ჩაის მოყვანა შეიძლებოდა,” – გვიყვება გუო ჭიხონგი.
ბიზნესმენმა ხონში გასულ წელს თანამედროვე ჩაის ქარხნის მშენებლობა დაასრულა. გაზაფხულზე ჩაის პირველი მოსავალი აიღო და წელს უკვე ჩინეთში ექსპორტზე 5 ტონა თეთრ ჩაის აგზავნის.
ჰანთანგიუანის საერთაშორისო ჰოლდინგური ჯგუფი საპარტნიორო ფონდთან თანამშრომლობდა, სახელმწიფო პროგრამის “ქართული ჩაის” ფარგლებში კი არენდით 78 ჰექტარი მიწა აიღო. აქედან 34 ჰექტარზე ჩაი გაშენდა.
ჩაის კრეფის სამუშაოები აპრილიდან ივნისამდე მიმდინარეობს. პლანტაციაში ადგილობრივები, ძირითადად 50-60 წლის ხალხია დასაქმებული. “ეს მათი ოჯახებისთვის გარკვეული შემოსავალი და საინტერესო საქმეცაა, რადგან ბევრ მათგანს ახსოვს, როგორ ყვაოდა მათ ბავშვობაში აქ ჩაის პლანტაციები.”
ჭიხონგი მიიჩნევს რომ ქართული ჩაის უნიკალურობას რამდენიმე ფაქტორი განაპირობებს. “საქართველოში ჩაის ძველი ჯიშებია შემორჩენილი. მათ ძლიერი და დიდი ფესვები აქვთ, ნიადაგიდან მეტი სასიკეთო ნივთიერება გამოაქვთ. აქ ჩაი მოყვანილია გენმოდიფიცირებული თესლის, პესტიციდების და ხელოვნური სასუქების გარეშე. ამიტომაც მას აქვს ძლიერი, სურნელოვანი გემო.
გულდასაწყვეტია მიტოვებული ჩაის პლანტაციების ნახვა. მგონია, რომ ამ კულტურას საქართველოში ვაზზე არანაკლებ დიდი პოტენციალი აქვს.”
ჭუხონგისთვის, რომელსაც ადგილობრივებმა ვიქტორი შეარქვეს, ერთგვარი გამოწვევა სწორედ ადგილობრივებთან კომუნიკაციაა. “კეთილგანწყობილი ხალხია ქართველები, მაგრამ ეს ჩემთვის მაინც უცხო კულტურა, უცხო ენაა. არსებობს კულტურული განსხვავებები. მუშახელი დღესასწაულებზე ისვენებს. დღესასწაულები კი მრავლადაა”, – აცხადებს იგი.
ბიზნესმენი მიიჩნევს, რომ 10 წლის წინ ჩინეთში საქართველოს შესახებ ბევრმა არ იცოდა, ახლა კი ინტერესი მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი, ზოგადად სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების მიმართ. “ავიარეისებიც დაემატა ჩინეთის მხრიდან. უვიზო მიმოსვლაა, ხალხი წინ და უკან მიდის. ახლა ბევრი ჩინელი ბიზნესმენი მოვა აქ. მათ აქ საქმის კეთება სურთ.”
…
ჰუა იუ საქართველოში რამდენიმე კომპანიის დამფუძნებელი და მეწილეა. მიმდინარე წლის დასაწყისში, ახალი შპს ,,საქართველოს ალიანსები ჩინეთის მშვიდობიანი გაერთიანების ხელშეწყობისთვის“ დააარსა. ბიზნესის რეგისტრაციის დოკუმენტებში ვკითხულობთ, რომ ორგანიზაციის მიზანია ხელი შეუწყოს მშვიდობიან გაერთიანებას ჩინეთისა და ჩინეთის ერის უფრო გასაძლიერებლად; ხელი შეუწყოს საქართველოს მთავრობისა და ქართველი ხალხისთვის ჩინეთის მეტად გაგების და გაცნობის მიზეზით გაერთიანებას და ჩინეთის კულტურით ქართველი ერის მოხიბვლას.
იუ მიიჩნევს, რომ საქართველოსა და ჩინეთს შორის ურთიერთობების ახალ ეტაპზე გადასვლამ ჩინელი ბიზნესმენების დიდი ინტერესი გამოიწვია – ,, ძალიან პოზიტიურად ვაფასებ იმ პარტნიორობას, რაც ორ სახელმწიფოს შორისაა. ყოველთვის ვცდილობდი, რომ ჩემი ჩინელი კოლეგები საქართველოთი დამეინტერესებინა, ახლა ეს ბევრად მარტივია, ძალიან კარგი შანსია და ჩვენც თავს უფრო მეტად თავდაჯერებულად ვგრძნობთ. საქართველოს მთავრობა ხელს უწყობს ჩინელ ბიზნესმენებს, რომ საქართველოში გადმოვიდნენ. მეც ყველას ვეუბნები, რომ აქ ძალიან კარგია.’’
ჰუა იუს აზრით საქართველოსადმი მზარდ ინტერესზე გავლენა ჩინეთსა და საქართველოს შორის გამარტივებული მიმოსვლის გარდა ჩინეთის საგარეო პოლიტიკამაც ითამაშა. ,,რა თქმა უნდა, უვიზო რეჟიმი ძალიან კარგია. ასევე, ძალიან ბევრი პრობლემაა ჩინეთსა და ევროკავშირს შორის, რის გამოც ბევრი ჩინელი მეწარმე ფიქრობს საკუთარი წარმოების სხვა ქვეყანაში, მათ შორის, საქართველოში გადატანაზე. მე ვფიქრობ, რომ უახლოეს პერიოდში ბევრი ჩინელი ბიზნესმენი და ჩინური კომპანია შემოვა საქართველოში. აქ ძალიან მარტივია ბიზნესის რეგისტრაცია.’’
,,როცა ქვეყნის ეკონომიკა მხოლოდ ტურიზმზე დგას, ეს ძალიან ცუდია. ჩვენ არ გადმოვიტანთ ძალიან დიდი ზომის ინდუსტრიებს, რაც გარემოზე უარყოფითად აისახება, თუმცა გადმოვიტანთ საშუალო და მცირე ბიზნესებს, ეს საქართველოს ეკონომიკასაც დაეხმარება.’’
იუ მიიჩნევს, რომ ჩინელი ბიზნესმენების ინტერესები მცირე და საშუალო ინდუსტრიების თითქმის ყველა სფეროს მოიცავს. ,,ბევრი ჩემი კოლეგა დაინტერესებულია მინერალური წყლებით, განახლებადი ენერგიებით, მათ შორის მზის და ქარის პანელებით. ასევე მიმზიდველი სექტორია კავშირგაბმულობა. ჩვენ ძალიან გამოცდილები ვართ ამ მიმართულებით და ვფიქრობთ, საქართველოს ძალიან დავეხმარებით ელექტროენერგიის სექტორში.’’
Background
ჩინური კომპანიები საქართველოში 1996 წლიდან გამოჩნდა, რეგისტრაციის მაჩვენებელმა მაქსიმუმს 2019 და 2023 წლებში მიაღწია.
2017 წელს საქართველო გახდა პირველი ქვეყანა რეგიონში, რომელმაც ხელი მოაწერა თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას ჩინეთთან. თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება 2018 წლის იანვრიდან ამოქმედდა. 2018-19 წლებში კი ასევე დაფიქსირდა ყველაზე მაღალი ზრდა ჩინური ბიზნესის რეგისტრაციების კუთხით.
“ნაციონალური მოძრაობის” მმართველობის პერიოდში ჩინური ბიზნესების რეგისტრაციის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი 2007 წელს დაფიქსირდა. “წინა ხელისუფლების დროს ძალიან ბევრი პატარა მაღაზია, დაწესებულება გაიხსნა ჩინეთის მოქალაქეების მიერ. ეტაპობრივად ამ ტიპის ბიზნესებმა იკლო და ბაზარზე შედარებით მსხვილი კომპანიები შემოვიდა,” – იხსენებს შალვა ჩიხლაძე.
“2010 წელს, როცა ჩინეთი გახდა მსოფლიოს ნომერ მეორე ეკონომიკა, ჩინური პროდუქცია იაფად და მეტ-ნაკლებად ხარისხიანად ითვლებოდა. ეს იყო ჰუ ჯინტაოს მმართველობის პერიოდი, რომელსაც უფრო გახსნილი და კორპორაციული მიდგომები ახასიათებდა, რამაც ხელი შეუწყო ჩინელი მეწარმეების საქართველოში გამოჩენას. თუმცა, ჩინეთში პროდუქციის თვითღირებულების ზრდამ და საქართველოში კონკურენტების გამოჩენამ მათ ბიზნესებზე იმოქმედა. დაკარგეს ის იაფი საქონლის ნიშა, რაც ჰქონდათ და საქართველოში საქმიანობა მათთვის ნაკლებად მომგებიანი გახდა.”
…
ჩინეთსა და საქართველოს შორის სტრატეგიული პარტნიორობის გამოცხადებას და უვიზო მიმოსვლის შემოღებას ქვეყანაში ჩინელი ვიზიტორების რაოდენობისა და ჩინური კომპანიების რეგისტრაციის უპრეცედენტო ზრდა მოჰყვა. ჩინეთის ელჩი საქართველოში, ჟოუ ციანი იმედოვნებს, რომ ანაკლიის პროექტის მშენებლობაში ჩინური China Communications Construction Company (CCCC) კომპანიის მონაწილეობა ორ ქვეყანას შორის ეკონომიკური ურთიერთობების მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს და საქართველოსთვის გარდამტეხიც კი იქნება.
ჩინეთმცოდნის, შალვა ჩიხლაძის შეფასებით, ჩინეთთან საქართველოს კოოპერაცია შეგვიძლია შევადაროთ ცეცხლს, რომელიც სასარგებლოა, თუ საჭირო მანძილზე მიუახლოვდები. “მაგრამ თუ ცეცხლში ჩადგები, დაიწვები, აქედან გამომდინარე,
ყველაფერს აქვს საზღვარი, მანძილი”… ჩიხლაძე მიიჩნევს, რომ საქართველოს მთავრობის პოლიტიკა ჩინეთთან მიმართებაში მეტწილად პოპულისტურია – დაანონსებული სტრატეგიული თანამშრომლობის ფონზე კონკრეტული წამახალისებელი ეკონომიკური ნაბიჯები არ იდგმება და ქვეყნის გრძელვადიანი სტრატეგია ბუნდოვანია.
n-ost
სტატია მომზადდა პროექტ Sphere of Influence-ის ფარგლებში.
