13.11.2019

Ինչպես ադրբեջանական ջազը հայտնի դարձավ․ ֆոտոպատմություն

Պատրիկ Սալատ

Բաքու

Go to top

Slide 1

Slide 2

Փոքր ավտոբուսային կանգառի հետնամասում փակցված է «Ավելի շատ ջազ։ Ավելի շատ ինտելեկտ» պաստառը։ Մի քանի փողոց այն կողմ ջազային երաժիշտ Ջեյմի Դևիսի հսկայական լուսանկարն է․ նա անցորդներին է նայում սյան վրայից։ Անգամ զբոսաշրջիկը, որը մի քանի օրով է եկել, չի կարող չնկատել Բաքվի ջազային փառատոնի գովազդային արշավը։

Առաջին հայացքից առանձնահատուկ բան չկա, կառավարության հերթական պոպուլիստական նախագիծն է։ Դրանք մի քանիսն էին՝ Ֆորմուլա-1-ը, Եվրոպական խաղերը, Եվրոպական ֆուտբոլային լիգայի եզրափակիչը։ Հիմա էլ ջազային փառատո՞ն։

The Rock

Slide 1

Տոմսերը շատ թանկ են տեղացիների համար։ Այնպես որ, դահիլճի մեծ մասը, հավանաբար, ունևոր տեղացիներն են կամ արտասահմանցիները։ Սակայն Ջազը Բաքվում պոպուլյար է։

The Rock

Slide 1

Բաքուն և ջազը․ պատմություն

Ջազը ծնվել է Ամերիկայում 20-րդ դարի սկզբին, շատերը կարծում են, որ Նոր Օռլեանում, և սկզբից այն նվագում էին աֆրոամերիկացիները։ Մի քանի տարի անց ջազը պոպուլյար է դարձել Եվրոպայում, այդ ժամանակ էլ եկել է նաև այս մեծ մասամբ մուսուլմանական երկիր Կասպից ծովի ափին։

Այն ժամանակներում Բաքուն հայտնի բում-քաղաք էր, որը գրավում էր զբոսաշրջիկների, ինժեներների և արկածախնդիրների ողջ աշխարհից։ Սակայն ջազը Բաքվում տարածում է գտել ոչ միայն այն պատճառով, որ նրանք նման են եղել իրենց կոսմոպոլիտ էությամբ։ Եվս մեկ խթան էր գրամոֆոնի ստեղծումը։

The Rock

Slide 1

1920 թ-ին խորհրդային բանակի ներխուժումն ու խորհրդային իշխանության հաստատումը չխանգարեց Բաքվում ջազի պոպուլյարությանը։ Ավելին, 1922 թ-ին Բաքվում կայացավ առաջին ջազային համերգը։

The Rock

Slide 1

Թեև ջազը եկել էր Խորհրդային Միության համար թշնամական Ամերիկայից, այն այստեղ որոշ ժամանակ բարյացակամությամբ էր ընկալվում, քանի որ համարվում էր կեղեքված աֆրոամերիկացիների երաժշտություն։ Այդ պատճառով էլ թույլատրվում էր այն կատարել։

Ադրբեջանական առաջին ջազային բենդը ստեղծվել է 1920-ականներին։ Ստեղծողներից մեկը հայտնի Նիյազին էր։ Բաքվի կենտրոնում նրա անունով փողոց կա, ինչպես նաև ռադիո, հեռուստաալիք և դպրոց։ Կա նաև Նիյազիի թանգարան, և վերջերս նրա արձանն է կանգնեցվել։

The Rock

Slide 1

Սակայն շուտով ջազի նկատմամբ խորհրդային իշխանությունների վերաբերմունքը սկսեց փոխվել։ Իշխանության եկավ Ստալինը, և նրանց, ովքեր լսում կամ նվագում էին ջազ, սկսեցին հետապնդել։ Ազդեցիկ գրող Մաքսիմ Գորկին էսսե հրապարակեց, որում գրել էր, որ «ջազը նույնն է, ինչ միասեռականությունը, թմրանյութերն ու էգոցենտրիզմը»։

The Rock

Slide 1

Ջազը Խորհրդային Միությունում արգելվեց, և երաժիշտներին մնում էր միայն արտագաղթել կամ նվագել նկուղներում և մասնավոր բնակարաններում։ Այն վայրերից մեկը, որտեղ ջազի համար ավելի հեշտ էր «ողջ մնալ», Բաքուն էր։

The Rock

Slide 1

Ադրբեջանական ջազի ծնունդը

Բաքվում մի փոքր բնարան կա, ուր կարող է գալ յուրաքանչյուր ցանկացող։ Բնակարանն ադրբեջանական ջազի ծնունդի ականատեսն է։ Այն գտնվում է հին քաղաքի նեղ փողոցներից մեկում։ Այստեղ է մեծացել Վագիֆ Մուստաֆազադեն։

Երբ Վագիֆը դեռ տակավին երիտասարդ էր և դաշնամուր նվագել էր սովորում, նա տպավորված էր ջազային մեղեդիներով, որոնք լսել էր ֆիլմերում և «Ամերիկայի ձայնը» ռադիոկայանով՝ գաղտնի։ Եվ դաշնամուրը, և այն ռադիոն այսօր էլ նրա սենյակում են։

The Rock

Slide 1

Այս բնակարանում գործող թանգարանի երիտասարդ կառավարչուհին պատմեց, որ Վագիֆը ժամերով դաշնամուրի առջև էր անցկացնում, ստեղծելով իր առաջին ջազային կոմպոզիցիաները։ Դրանք հետագայում հայտնի են դարձել ջազի և ֆոլկլորային մուղամի բացառիկ համադրության շնորհիվ։

The Rock

Slide 1

Ստալինի մահից հետո իրավիճակը փոխվեց։ Ջազը քիչ-քիչ թոթափեց արգելքը։ 1960-ականներին բենդերը կրկին կարող էին բացահայտ նվագել, և նույնիսկ ջազային փառատոններ էին կազմակերպվում։ Առաջիններից մեկն անցկացվեց Բաքվում 1969-ին։ Առաջին մրցանակն այն ժամանակ ստացավ Վագիֆ Մուստաֆազադեն, և նա դարձավ մի երաժիշտ, որը ոգեշնչեց մի ամբողջ սերնդի և ադրբեջանական ջազը հայտնի դարձրեց աշխարհում։

The Rock

Slide 1

Ջազն Ադրբեջանում այսօր

Ջազային փառատոնների ավանդույթը Բաքվում սկսեց անհետանալ դեռ խորհրդային տարիներին։ Հետագայում փառատոն կազմակերպելու մի քանի փորձեր եղան։ Առավել հաջողված էր ջազային փառատոնը, որը Բաքվում կազմակերպեց 2005-ին երաժիշտ Ռաուլ Սուլթանովը։

Երաժշտության այլ ոճերն այսօր ավելի պոպուլյար են Ադրբեջանում։ Սակայն դա կարելի է նաև համաշխարհային միտում համարել։ Ռոքը, փոփն ու էլեկտրոնային երաժշտությունը մեծ մրցակցություն ստեղծեցին ջազի համար։