შესაძლოა თუ არა Delta Telekom-ზე თავდასხმა რუსეთიდან მომხდარიყო? – ექსპერტის მოსაზრება
თავდასხმა ინტერნეტ პროვაიდერზე აზერბაიჯანში
დღეს აზერბაიჯანში ინტერნეტზე რამდენიმე საათით ხანმოკლე შეფერხებები დაფიქსირდა. მომხმარებლებს სოციალური ქსელებისა და საერთაშორისო პლატფორმების ნაწილზე წვდომა გაუძნელდათ, პრობლემა შეეხო შიდა რესურსებსაც. ექსპერტების თქმით, მიზეზი შესაძლოა რუსეთიდან ორგანიზებული კიბერშეტევა ყოფილიყო.
ციფრული განვითარებისა და ტრანსპორტის სამინისტრომ განაცხადა, რომ Delta Telekom-ზე განხორციელდა DDoS ტიპის კიბერთავდასხმა, რაც ქვეყნის ერთ-ერთ მთავარ ინტერნეტ-პროვაიდერს შეეხო.
სამინისტროს ინფორმაციით, სიტუაციის დასასტაბილურებლად ტრაფიკი დაუყოვნებლივ გადაიზარდეს სხვა ოპერატორების – Azertelecom-ისა და Aztelecom-ის ქსელებზე. ამ ნაბიჯმა ინტერნეტსერვისების სრული პარალიზება თავიდან აიცილა, თუმცა ინციდენტმა კიდევ ერთხელ გამოკვეთა ციფრული უსაფრთხოების სისუსტეები აზერბაიჯანში.
ვის და რა მიზნით შეეძლო დელტა ტელეკომზე თავდასხმა?
აზერბაიჯანის ინტერნეტ-ფორუმის ხელმძღვანელი ოსმან გიუნდუზი აცხადებს, რომ მომხდარი მხოლოდ ტექნიკურ ხარვეზად არ უნდა შეფასდეს.
მისი თქმით, არსებული პოლიტიკური კონტექსტის ფონზე არ არის გამორიცხული, რომ თავდასხმა რუსეთიდან მომდინარეობდეს:
“ბოლო თვეებში ბაქოსა და მოსკოვს შორის დაძაბულობა თვალსაჩინოა. რუსეთი საერთაშორისო პრაქტიკაში ხშირად იყენებს კიბერთავდასხმებს როგორც სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობების ინსტრუმენტს. უკრაინაში SOCAR-ის სტრუქტურებზე თავდასხმები ამის რეალური მაგალითია,“ – განაცხადა გიუნდუზმა.
Delta Telekom აზერბაიჯანის საერთაშორისო ინტერნეტ-კავშირების ერთ-ერთი მთავარი პროვაიდერია, ამიტომ მსგავსი თავდასხმები არა მხოლოდ კომპანიაზე, არამედ ქვეყნის მთლიან ონლაინ სივრცეზეც აისახება.
გიუნდუზი აღნიშნავს, რომ აზერბაიჯანის გლობალური ინტერნეტ-ტრაფიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი კვლავ რუსეთზე გადის, რაც ქვეყანას გეოპოლიტიკურ ზემოქმედებაზე დამოკიდებულს ხდის.
“ტექნიკური თვალსაზრისით, ასეთი რისკების შესამცირებლად საჭიროა დივერსიფიკაცია: რაც უფრო მეტია დამოუკიდებელი გამოსასვლელი წერტილები და ალტერნატიული მარშრუტები, მით სუსტია თავდასხმის ეფექტი,“ – ამბობს ის.
ალტერნატიული მარშრუტების სტრატეგიული მნიშვნელობა
გიუნდუზის თქმით, აზერბაიჯანში მიმდინარე ტრანსკასპიური კიბერ-ოპტიკური პროექტი სწორედ ამ საჭიროებით არის განპირობებული.
“თუ პროექტი სრულად ამოქმედდა, ქვეყანას შეეძლება ინტერნეტ-ტრაფიკის უზრუნველყოფა არა მხოლოდ რუსეთის, არამედ ცენტრალური აზიისა და სხვა მიმართულებების გავლით,“ – აღნიშნა ექსპერტმა.
მისი შეფასებით, საკითხი მხოლოდ სიჩქარესა და ფასს არ უკავშირდება – ეს ციფრული სუვერენიტეტის პრობლემაა.
“კომუნიკაციებს სჭირდებათ ალტერნატივა. ინფორმაციული უსაფრთხოებისთვის გადამწყვეტია, რომ აზერბაიჯანის ინტერნეტ-ტრაფიკი რამდენიმე მარშრუტზე გადანაწილდეს და ქვეყნის დამოკიდებულება მინიმუმამდე შემცირდეს,“ – ამბობს გიუნდუზი.
დასკვნა
Delta Telekom-ზე განხორციელებულმა კიბერთავდასხმამ კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა კრიტიკული გამოწვევა აზერბაიჯანის ციფრული უსაფრთხოების სფეროში: შინაგანი დაცვის სისტემები შესაძლოა ძლიერი იყოს, მაგრამ თუ არსებობს გარე დამოკიდებულება, რისკი მაინც მაღალია.
ახლა დღის წესრიგში დგას კითხვა: შეძლებს თუ არა აზერბაიჯანი უახლოეს წლებში ციფრული დამოუკიდებლობის მიღწევას, თუ კვლავ მეზობელი ქვეყნების გავლენის ქვეშ დარჩება ინტერნეტ-უსაფრთხოების კუთხით?
