ქართულ-აფხაზური მოლაპარაკებები მინსკში ჟენევის ნაცვლად? თუ ჟენევასთან ერთად?
მინსკი და ლუკაშენკო ქართულ-აფხაზურ კონფლიქტში
აფხაზეთი სთავაზობს მინსკს ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის მოგვარების ალტერნატიულ პლატფორმად იქცეს. ნიშნავს თუ არა ეს, რომ სოხუმი უარს ამბობს მოლაპარაკებების ამჟამინდელ ფორმატზე – ჟენევის დისკუსიებზე – მკაფიო პასუხი ამ ეტაპზე არ არსებობს.
მინსკთან დაკავშირებით ინიციატივით აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ინალ არძინბა გამოვიდა. ეს არის მის მიერ წარმოდგენილი სამი წინადადებიდან ერთ-ერთი, რომელიც ახალ საგარეო პოლიტიკურ ინიციატივებს მოიცავს:
● სტრატეგიული საკონსულტაციო ახალი მექანიზმის ფორმირება სოხუმი-მოსკოვი-მინსკი.
● მინსკი შეიძლება გახდეს ალტერნატიული პლატფორმა ამიერკავკასიაში უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის შესახებ მოლაპარაკებების პროცესისთვის.
● რეფორმების განვითარებასა და მის განხორციელებაზე პასუხისმგებელი ახალი ინსტიტუტის შექმნა. მის ფარგლებში განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა საერთაშორისო თანამშრომლობას ციფრულ სფეროში.
გამოქვეყნებულ დოკუმენტში არაფერია ნათქვამი ჟენევის დისკუსიების შემდგომ ბედზე. უფრო მეტიც, ჟენევის პლატფორმა აშკარა კრიზისშია, რადგან ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მოლაპარაკებების მხოლოდ ერთი რაუნდი გაიმართა.
-
რა არის ჟენევის მოლაპარაკებები
ჟენევის საერთაშორისო დისკუსიების ფორმატი (GID) შეიქმნა 2008 წლის ოქტომბერში, საქართველოსა და რუსეთს შორის აგვისტოს ომის შემდეგ. ფორმატს ჰყავს სამი თანათავმჯდომარე – ევროკავშირის, გაეროს და ეუთოს წარმომადგენლები, მოლაპარაკებებში ასევე მონაწილეობენ შეერთებული შტატების წარმომადგენლები.
აღნიშნული ფორმატი ერთადერთი ადგილია, სადაც საქართველო და რუსეთი აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის წარმომადგენლების მონაწილეობით განიხილავენ სხვადასხვა ჰუმანიტარულ საკითხებს. ჟენევის ფორმატი არ ეხება კონფლიქტის პოლიტიკურ ასპექტებს – ანუ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სტატუსი და სხვა პოლიტიკური საკითხები აქ არ განიხილება.
თავდაპირველად ჟენევის მოლაპარაკებები წელიწადში ოთხი რაუნდის სისტემით იმართებოდა. თუმცა, ბოლო წლებში ეს გრაფიკი შეფერხებულია. კერძოდ, 57-ე შეხვედრა 2023 წლის 21-22 თებერვალს დაინიშნა, მაგრამ 31 იანვარს გამოცხადდა, რომ ის აპრილისთვის გადაიდო. რატომ გაუქმდა მოლაპარაკებები, ამის შესახებ ინფრომაცია არ არის.
ამ თემაზე ისაუბრა პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამაც.
„ჟენევის დისკუსიები ახლა არ ტარდება და ამ პლატფორმის იმედი არ უნდა გვქნოდეს. და მინსკი შეიძლება გახდეს ნეიტრალური ტერიტორია სამხრეთ კავკასიაში უსაფრთხოების საკითხების განსახილველად“, – განაცხადა მან.
- “ჩვენ არავის ვალი არ გვაქვს” – მოსაზრება აფხაზეთიდან
- “საფრთხე ხალხისთვის და სტალინიზმის პროპაგანდა“ – მოსაზრება აფხაზეთის საგარეო უწყებაზე
- „აფხაზეთს თუ უნდა რომ ანგარიშს უწევდნენ, კი არ უნდა განდევნოს, არამედ მოიზიდოს დასავლეთი“ – ვიდეო დისკუსია
აფხაზეთში ჟენევის ფორმატთან დაკავშირებით ნეგატივი იზრდება
1 თებერვალს აფხაზეთის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ არ შეუშვებდნენ სოხუმში ჟენევის დისკუსიის თანათავმჯდომარეებს, რომლებიც 8-9 თებერვალს აპირებდნენ ვიზიტს და აფხაზეთის ოფიციალურ პირებთან შეხვედრების გამართვას. ადგილობრივი ექსპერტები აღიარებენ, რომ ამ ფორმატის უარყოფა არის ერთგვარი „მსხვერპლი“, რომელსაც აფხაზეთი იღებს რუსეთთან მოკავშირე ურთიერთობების დასამტკიცებლად.
ინალ ხაშიგმა, JAMnews-ის რედაქტორმა აფხაზეთში და “ჩეგემსკაია პრავდას” მთავარმა რედაქტორმა, ორი შესაძლო პოლიტიკური კონტექსტი განიხილა:
„ოპტიმისტური ვარიანტი. სოხუმმა გადაწყვიტა აეწია ფსონები, რათა როგორმე განეახლებინა შეფერხებული მოლაპარაკებების პროცესი და ამით დაებრუნებინა ჟენევის დისკუსიების მუშაობის რეჟიმი ჩვეულ რეჟიმში.
პესიმისტური ვარიანტი. აფხაზეთის ხელისუფლება ჟენევის მოლაპარაკებების პროცესში მონაწილეობის თანდათანობით შეზღუდვას იწყებს. შესაძლოა, ევროკავშირისა და ეუთოს შუამავალი როლი ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის მოგვარების საქმეში აღარ შეეფერება აფხაზეთს, რუსეთსა და კოლექტიურ დასავლეთს შორის დაპირისპირების გამო.
და მოსკოვთან მოკავშირე ურთიერთობების დასადასტურებლად, აფხაზეთი სწირავს ჟენევას, ერთადერთ საერთაშორისო პლატფორმას, სადაც მას შეეძლო მაღალი დონის შეხვედრების გამართვა და თავის წარმოჩენა.”
ბელარუსი, ლუკაშენკო და ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი
ბელარუსის პრეზიდენტი ალექსანდრ ლუკაშენკო ქართულ-აფხაზური კონფლიქტით აქტიურად 2022 წელს დაინტერესდა.
2022 წლის თებერვლის დასაწყისში ლუკაშენკომ განაცხადა, რომ ელოდება რუსეთისგან „სიგნალებს“ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარების შესახებ. რუსეთის პრეზიდენტის პრესმდივანმა დმიტრი პესკოვმა მაშინ განაცხადა, რომ “სიგნალები არ იქნება”.
2022 წლის ივნისის ბოლოს ბელარუსის პრეზიდენტმა აფხაზეთში ვიზიტით გაგზავნა თავისი პირადი წარმომადგენელი ვიქტორ შეიმანი. აფხაზურ საზოგადოებაში და ექსპერტების დონეზე მაშინ აქტიურად განიხილებოდა, შეიძლება თუ არა ეს იმას ნიშნავდეს, რომ ალექსანდრ ლუკაშენკო აფხაზეთის აღიარებამდე ვითარებას ზვერავდა?
28 სექტემბერს თავად ბელარუსის პრეზიდენტი მოულოდნელად ჩავიდა აფხაზეთში, სადაც განაცხადა:
„ჩვენ განვიხილეთ აფხაზეთის პრობლემები ჩვენს უფროს ძმასთან, ვლადიმირ ვლადიმროვიჩ პუტინთან. ამ საკითხებზე ბევრი ვიმსჯელეთ დაღამებამდე და მივედით იმ დასკვნამდე, რომ აფხაზეთი არ უნდა იყოს მიტოვებული. მას დახმარება სჭირდება, რომ ეს აყვავებული მიწა, აქ მცხოვრები ხალხი ნორმალურად იცხოვროს“.
2023 წლის 21 თებერვალს მინსკში საპასუხო ვიზიტით იმყოფებოდა აფხაზეთის პრეზიდენტი ასლან ბჟანია. ექსპერტები განიხილავენ, რომ არა მარტო აფხაზეთი, არამედ მოსკოვიც იმედოვნებს ლუკაშენკოს გადაწყვეტილებას აფხაზეთის დამოუკიდებლობის აღიარების შესახებ. ამის შემდეგ დაიწყება საკავშირო სახელმწიფოს შექმნის პროცესი რუსეთის, ბელარუსის და აფხაზეთის მონაწილეობით.
მაგრამ ბჟანიასთან შეხვედრისას ლუკაშენკომ მხოლოდ ერთი აზრიანი ფრაზა წარმოთქვა „თბილისი-სოხუმი-მინსკის სამკუთხედის შეკვრაზე“.
მან თქვა, რომ აფხაზეთის პრეზიდენტის ჩამოსვლა “არ ნიშნავს აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობის შემდგომ აღიარებას – ეს მხოლოდ თავაზიანობის საპასუხო ჟესტია.”
3 მარტი. ბოლო გზავნილი ბელარუსის როლთან დაკავშირებით. აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილის, ირაკლი ტუჟბას განცხადება, რომ “აფხაზეთში იმედოვნებენ, რომ ბელარუსი აფხაზეთის რესპუბლიკის პასპორტებს აღიარებს”.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
