სომხეთის პრეზიდენტი საკუთარი უფლებამოსილების გაფართოების ინიციატივით გამოვიდა
სომხეთის პრეზიდენტი, არმენ სარგსიანი თავისი უფლებამოსილების გაფართოების ინიციატივით გამოვიდა. საკუთარი უარყოფითი დამოკიდებულება იმ სიტუაციასთან დაკავშირებით, რომელშიც აღმოჩნდა, პრეზიდენტმა საკონსტიტუციო რეფორმების ექსპერტთა კომისიის წევრებთან შეხვედრაზე გამოთქვა.
სინამდვილეში, სიტუაცია ახლა არ შეცვლილა. არმენ სარგსიანი უფლებამოსილების შესრულებას, ქვეყნის მართვის საპარლამენტო ფორმაზე გადასვლის შემდეგ შეუდგა და იცოდა, რომ არ ექნებოდა ის უფლებები, რომელიც მის წინამორბედებს ჰქონდათ. ახლა ქვეყნის მეთაური – პრემიერ-მინისტრია, პრეზიდენტის თანამდებობა კი წარმომადგენლობით ხასიათს ატარებს.
მაგრამ პრეზიდენტმა სწორედ ახლა გადაწყვიტა თავისი „დარღვეული“ უფლებების შესახებ საუბარი. ეს დაკავშირებულია კონკრეტულ საკითხებზე მმართველი პოლიტიკური ძალის გადაწყვეტილებებთან. კერძოდ, საუბარია საკონსტიტუციო ცვლილებებსა და ასევე, უძრავი ქონების გადასახადის მკვეთრად ზრდაზე, რომელიც ცოტა ხნის წინ დაამტკიცა პარლამენტმა.
• სომხეთის პრემიერ-მინისტრის საქმიანობას უმრავლესობა იწონებს – სოციოლოგიური გამოკითხვა
რა აწუხებს პრეზიდენტს
ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ პარლამენტმა მიიღო ცვლილებების პროექტი ეროვნული კრების შესახებ კანონში. და ახლა, ქვეყნის კონსტიტუციაში შეტანილი ცვლილებების პრეზიდენტისთვის ხელმოსაწერად გაგზავნა აღარ არის საჭირო.
დეპუტატმა მმართველი ბლოკიდან „ჩემი ნაბიჯი“, ვააგან ოვაკიმიანმა განმარტა, რატომ მიიღეს ასეთი გადაწყვეტილება:
„როდესაც საკონსტიტუციო ცვლილებები მიიღება რეფერენდუმზე, ისინი ძალაში შედის პრეზიდენტის ხელმოწერის გარეშე და როდესაც მათ იღებს პარლამენტი, ისინი საჭიროებს პრეზიდენტის ხელმოწერას. ამიტომ, გადაწყდა, კი არ გაფართოებულიყო პრეზიდენტის უფლებამოსილება (ხელი მოეწერა ორივე შემთხვევაში), არამედ, შეემცირებინათ ის (არ მოეწერა ხელი არც ერთ შემთხვევაში)“.
სინამდვილეში, პრეზიდენტს ეს ყველაფერი არ გაუპროტესტებია და ხელი მოაწერა ცვლილებებს „პარლამენტის რეგლამენტის შესახებ“ კანონში.
შედეგად, პრეზიდენტის ხელმოწერის გარეშე შევიდა ძალაში საკონსტიტუციო ცვლილებები. ის საკონსტიტუციო სასამართლოს შეეხებოდა. ახლა, საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეთა სამუშაო 12 წლით შემოიფარგლება. ამ ვადის ამოწურვის შემდეგ, ისინი გათავისუფლდებიან თანამდებობიდან. კანონის ძალაში შესვლის შემდეგ, საკონსტიტუციო სასამართლო უკვე დატოვა ცხრიდან სამმა მოსამართლემ.
და პრეზიდენტი სარგსიანი ახლა გამოდის ინიციატივით, მიეცეს საკონსტიტუციო სასამართლოს სამი ახალი მოსამართლის პირდაპირ დანიშვნის და არა, უბრალოდ, პარლამენტისთვის კანდიდატურების წარდგენის შესაძლებლობა.
ამას გარდა, შეხვედრაზე, არმენ სარგსიანმა კიდევ ერთხელ გამოხატა თავისი უარყოფითი დამოკიდებულება პარლამენტის მიერ საგადასახადო კოდექსში შეტანილ ცვლილებებთან დაკავშირებით, უფრო ზუსტად, უძრავი ქონების გადასახადის მკვეთრ ზრდაზე.
• ფუფუნების საფასური: სომხეთში მკვეთრად გაიზარდა უძრავი ქონების გადასახადი
პრეზიდენტს მიაჩნია, რომ დეპუტატებმა ყველა დეტალზე არ იფიქრეს და ახლა, ბევრი არასაკმარისად უზრუნველყოფილი ადამიანი ვერ შეძლებს გაზრდილი გადასახადის გადახდას:
„ეჭვი არ მეპარება იმაში, რომ სახელმწიფომ უნდა იფიქროს და განავითაროს საგადასახადო კოდექსი და მდიდარმა ადამიანებმა უფრო დიდი გადასახადები იხადონ… მაგრამ, მაგალითად, თუკი ერევნის ცენტრში მცხოვრებმა დოცენტმა, საკუთარი ბინა ცნობილი აკადემიკოსი ბაბუისგან მიიღო, რა უნდა გააკეთოს მან ამ შემთხვევაში – გაყიდოს ის და ქალაქის გარეუბანში გადავიდეს? გამორიცხული არ არის, რომ ის გაყიდის ბინას და ქვეყანას დატოვებს, თან წაიღებს აკადემიურ არქივებსა და ისტორიას, საერთო ჯამში, ერევნისა და ჩვენი ხალხის ისტორიის ნაწილს“.
სარგსიანმა ხაზი გაუსვა, რომ მას კანონის საკონსტიტუციო სასამართლოში გაგზავნა არ შეუძლია, რადგან კონსტიტუციასთან პრობლემები არ აქვს:
„ყველაფერი, რაც მე უნდა გავაკეთო, ეს არის, რომ მოვაწერო ხელი კანონს და თან დავურთო განცხადება. ასეც მოვიქეცი, დეტალურად განვმარტე, რაშია პრობლემა. მე რომ მქონოდა კანონის უკან, ეროვნულ კრებაში დაბრუნების შესაძლებლობა, ასეც მოვიქცეოდი და აღვნიშნავდი, რომ ამა და ამ მიზეზების გამო, კანონში ცვლილებები უნდა შესულიყო. და ვეტოს დავადებდი ამ კანონს, ასეთი შესაძლებლობა რომ მქონოდა“.
რას ამბობენ მმართველ ფრაქციაში
„პრეზიდენტის უფლებამოსილების შემცირებაზე „საუბარიც არ უნდა იყოს“, განაცხადა საპარლამენტო ფრაქცია „ჩემი ნაბიჯის“ თავმჯდომარემ, ლილიტ მაკუნცმა.
თუკი ეროვნული კრების შესახებ კანონში ცვლილებები არმენ სარგსიანისთვის მიუღებელი იყო, მაკუნცის აზრით, ის უბრალოდ ხელს არ მოაწერდა მას.
მმართველი ბლოკის ხელმძღვანელს ავიწყდება ის დეტალი, რომ თუკი პრეზიდენტი ხელს არ მოაწერდა კანონს, ის ავტომატურად შევიდოდა ძალაში.
მაკუნცმა კომენტარი გააკეთა პრეზიდენტის წინადადებაზეც, საკონსტიტუციო სასამართლოს ცხრიდან სამი მოსამართლის მის მიერ დანიშვნის უფლების შესახებ:
„იუსტიციის სამინისტრომ ჩამოაყალიბა სამუშაო ჯგუფი კონსტიტუციაში შესატან ცვლილებებთან დაკავშირებით და საკითხი სწორედ ამ სიბრტყეში უნდა განიხილონ. ბუნებრივია, უნდა იყოს განხილვები, რომელშიც მონაწილეობას მიიღებენ პრეზიდენტის აპარატის, საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლებების წარმომადგენლები…“.
ექსპერტის მოსაზრება
შიდაპოლიტიკურ პროცესებში პრეზიდენტის როლი სომხურ მედიაში განიხილება 2020 წლის თებერვლიდან, როდესაც არმენ სარგსიანმა პირველად არ მოაწერა ხელი პარლამენტის მიერ მიღებულ საკანონმდებლო ცვლილებებს. მაშინ პრეზიდენტს ეჭვი შეეპარა „საბანკო საიდუმლოებისა“ და „სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში“ შეტანილი ცვლილებების კონსტიტუციურობაში.
ეს მოულოდნელი იყო როგორც პარლამენტისთვის, ისე მთელი საზოგადოებისთვის. მაშინ ექსპერტებმა დაიწყეს საუბარი იმის შესახებ, რომ პრეზიდენტს აღარ უნდა „ინგლისის დედოფლის“ როლში ყოფნა.
სხვათა შორის, მაშინაც, ისევე როგორც ახლა, სარგსიანს ქვეყნის მცხოვრებთა შორის ნდობის მაღალი რეიტინგი ჰქონდა. ქვეყანაში, GALLUP International-ის ოფიციალური წარმომადგენლის, სოციოლოგიური კომპანია MPG-ის (Marketing Professional Group) მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, 2019 წლის დეკემბერში, პრეზიდენტის ნდობის რეიტინგი 83 პროცენტს შეადგენდა. ბოლო კვლევის შედეგები 3 ივლისს გამოქვეყნდა, რომლის მიხედვითაც, პრეზიდენტის საქმიანობა მოსწონს გამოკითხულთა 79.3 პროცენტს.
პრეზიდენტის მაღალ რეიტინგს პოლიტოლოგი გრანტ მიკაელიანი იმით ხსნის, რომ „პრეზიდენტი პოლიტიკური კონფლიქტების სუბიექტი არ არის“:
„ასე რომ, ის არ ეჯახება კონსოლიდირებულ უარყოფით პოზიციას. როგორც წესი, პრეზიდენტს უკავშირებენ დადებით მოვლენებს, ტენდენციებს, ემოციებს და სწორედ ამიტომ ინარჩუნებს ის მოწონების მაღალ დონეს“.
