მოსაზრება: სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზღვარზე ვითარების გამწვავება შესაძლოა რუსეთის პროვოცირებული იყოს

შეიძლება თუ არა, რუსეთს კავშირი ჰქონდეს სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზღვარზე, 12-15 ივლისის აქტიურ საბრძოლო მოქმედებებთან? შეიძლება, ეს სომხეთის ურჩი პრემიერ-მინისტრის „დასჯა“ იყოს? შეასრულა თუ არა ამაში თავისი როლი რუსეთსა და თურქეთს შორის გამწვავებულმა დაპირისპირებამ, მათ შორის, გაზსადენებთან დაკავშირებით?

ქვემოთ ამ და სხვა ვერსიებს დეტალურად განვიხილავთ.

12 ივლისს, სომხეთის ტავუშის პროვინციისა და აზერბაიჯანის თოუზის რაიონის საზღვარზე, შედარებით მცირე ინციდენტი მოხდა – აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების УАЗ-ი სომხურ პოზიციებს მიუახლოვდა.

ეს ინციდენტი მოულოდნელად მასშტაბურ შეტაკებებში გადაიზარდა ორივე მხრიდან საბრძოლო დრონებისა და არტილერიის გამოყენებით. შეტაკებები 15 ივლისამდე გაგრძელდა, როდესაც ვითარება შედარებით დამშვიდდა.

სომხური მხარე ამბობს, რომ დაიღუპა ოთხი სამხედრო მოსამსახურე.

აზერბაიჯანული მხარე 12 გარდაცვლილზე საუბრობს, მათ შორის, შტაბის კორპუსისა და საარტილერიო კორპუსის ხელმძღვანელები, ასევე, სხვა ოფიცრები.

სომხეთის მონაცემებით, აზერბაიჯანულმა მხარემ, დაახლოებით, 10 დრონიც დაკარგა.

სომხეთის თავდაცვის სამინისტრომ გამოაქვეყნა აზერბაიჯანული უპილოტო თვითმფრინავის „Elbit Hermes 900“-ის ჩამოგდების ვიდეო, რომელზეც დამონტაჟებულია ცეცხლის მართვის სისტემა. მისი ღირებულება 30 მილიონ დოლარად ფასდება.

სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზღვარზე, ორმხრივი სროლების მეოთხე დღეს ვითარება დამშვიდდა

დაღუპულთა ცხედრების ჩამოსვენების შემდეგ, ბაქოში არეულობები დაიწყო

ვერსია: რუსეთი პრემიერ-მინისტრ ფაშინიანის გაკონტროლებას ცდილობს 

საინფორმაციო სივრცეში, რომელიც რუსეთის კონტროლქვეშაა, აქტიურად განიხილება ვერსია იმის შესახებ, რომ სწორედ რუსეთი დგას ტავუშში მომხდარი პროვოკაციის უკან.

და ეს იმით აიხსნება, რომ რუსეთი წინააღმდეგი არაა, დასაჯოს არასასურველი, მისი არახელქვეითი და „ურჩი“ პრემიერ-მინისტრი, ნიკოლ ფაშინიანი.

ერთ-ერთი არგუმენტი ის არის, რომ რუსეთი და მის მიერ შექმნილი სამხედრო ბლოკი, კოლექტიური უსაფრთხოების შეთანხმების ორგანიზაცია, ღიად არ გამოვიდნენ სწორედ სომხეთის მხარდასაჭერად, როგორც, მაგალითად, ეს გააკეთა თურქეთმა აზერბაიჯანთან დაკავშირებით. და ეს იმის მიუხედავად, რომ ერევანი დაჟინებით ადანაშაულებდა ბაქოს კოლექტიური უსაფრთხოების შეთანხმების ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოს მიმართ პროვოკაციებში.

სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ზოგრაბ მნაცაკანიანმა რუსეთს დახმარებისკენ არ მოუწოდა. მაგრამ რუსეთის ფედერაციის საგარეო საქმეთა მინისტრთან, სერგეი ლავროვთან საუბრისას, განაცხადა, რომ ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის დარღვევით, აზერბაიჯანმა, მათ შორის, ხელყო სომხეთის ტერიტორიაზე განთავსებული შეიარაღებული ძალების საყრდენი პუნქტიც.

თუმცა, რუსეთმა მხოლოდ პუტინის პრესმდივნის დონეზე შესთავაზა, დაძაბულობის პროცესში შუამავლობა. რაზეც ერევანმა უპასუხა, რომ მისი არმია უმკლავდება სიტუაციას და დახმარებას არ საჭიროებს.

ვერსია: „გაზის დავა“ თურქეთსა და რუსეთს შორის  

სომხეთის უსაფრთხოებისა და საერთაშორისო საქმეთა ინსტიტუტის ექსპერტის, აიკ გაბრიელიანის აზრით, ვითარების გამწვავება, შესაძლოა, გამოწვეული იყოს თურქეთსა და რუსეთს შორის გაზის კონფლიქტით.

მისი თქმით, რუსული გაზის თურქეთში მიწოდება 40%-ით შემცირდა, ამის ნაცვლად, მალე უნდა გაიზარდოს თურქეთსა და ევროპაში აზერბაიჯანული გაზის მიწოდება ბაქო-თბილისი-ერზერუმის გაზსადენით, რომელიც აზერბაიჯანის თოუზის რაიონზე გადის.

ეს რაიონი სომხურ ტავუშის პროვინციას ესაზღვრება, სადაც შეტაკებები მიმდინარეობს.

ექსპერტს მიაჩნია, რომ თურქეთი აზერბაიჯანში საკუთარი სამხედროების განთავსებას შეეცდება, რათა გაზსადენი რუსული პროვოკაციებისგან დაიცვას.

გაბრიელიანი ასევე არ გამორიცხავს, რომ „ვიღაც გაზსადენის აფეთქებასა და პასუხისმგებლობის სომხეთზე დაკისრებას აპირებს“.

ვერსია: თურქეთსა და რუსეთს შორის მეტოქეობა ლიბიასა და სირიასთან დაკავშირებულ საკითხებზე  

ეს ვერსია ასე ისმის.

თურქეთი ცდილობს, აქტივობა სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტის ზონაში გადაიტანოს, რათა ლიბიისა და სირიის საკითხებთან დაკავშირებით რუსეთთან ვაჭრობა დაიწყოს.

ყარაბაღის კონფლიქტში ჩართვის მანდატი თურქეთს არ გააჩნია, სამაგიეროდ, მას შეუძლია ჩაერიოს, თუკი ლაპარაკი იქნება ნახიჩევანზე, სადაც, 1921 წლის ყარსის ხელშეკრულების თანახმად, აზერბაიჯანის „მფარველია“.

რა იქნება შემდეგ 

ამ სტატიის გამოქვეყნების მომენტში, შეტაკებები შეჩერებულია. ჯერჯერობით ზემოთ მოყვანილი არც ერთი ვერსია არ არის დადასტურებული.

სავარაუდოდ, მოვლენების სამომავლო განვითარებისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს საერთაშორისო რეაქციას.

ის ასე გამოიყურება:

ეუთოს მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეებმა, რუსეთმა, აშშ-მა და საფრანგეთმა, რომლებიც ყარაბაღის კონფლიქტის მხარეების მოლაპარაკებების პროცესში არიან ჩართული, მათ თავშეკავებისკენ მოუწოდეს და გამოთქვეს ვარაუდი, რომ შესაძლოა, ღირდეს რეგიონში დამკვირვებლების დაბრუნება და ეუთოს მონიტორინგის გაგრძელება.

ის 2020 წლის მარტში, კორონავირუსის პანდემიის გამო შეწყდა.

ეუთოს მოქმედმა თავმჯდომარემ, ალბანეთის პრემიერ-მინისტრმა, ედი რამამ ასევე მოუწოდა სომხეთსა და აზერბაიჯანს, დაუყოვნებლივ დაუბრუნდნენ ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმს.

ასეთივე მოწოდებები მოვიდა გაეროს გენერალური მდივნის, ანტონიო გუტიერეშისგან და აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტიდან.

აშშ-ის სომხეთის ეროვნულმა კონგრესმა თქვა, რომ „სომხეთის საზღვარზე გამოვლენილი აგრესიის გამო, 20 ივლისს, აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატა განიხილავს აზერბაიჯანისთვის სამხედრო ასიგნებების შეჩერების საკითხს“.

მეზობელმა საქართველომ და ირანმა ნეიტრალური პოზიცია დაიკავეს, რასაც გაგებით ეკიდება ოფიციალური ერევანი.

უკრაინამ მხარდაჭერა აზერბაიჯანს გამოუცხადა და აღნიშნა მისი ტერიტორიული მთლიანობის შენარჩუნების აუცილებლობა, რამაც სომხეთის ხელისუფლების აღშფოთება გამოიწვია.

როგორც მოსალოდნელი იყო, აზერბაიჯანს უპირობო მხარდაჭერა გამოუცხადა თურქეთმა. სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ღიად გამოხატა აღშფოთება ამ საკითხთან დაკავშირებით, რადგან თურქეთი ეუთოს მინსკის ჯგუფის წევრია, რომელიც მოლაპარაკებებისთვის არის შექმნილი.