ყარაბაღის ომში მონაწილე სომეხ ოფიცერს ჯავახეთში ძეგლი დაუდგეს. ბაქო განმარტებებს ითხოვს
სამცხე-ჯავახეთში, სადაც კომპაქტურად ცხოვრობს სომხური მოსახლეობა, მთიანი ყარაბაღის ომში დაღუპული ადგილობრივი სომეხი ოფიცრის ძეგლი გახსნეს.
ადგილობრივი მოსახლეობის ამ ინიციატივას დიდი სკანდალი მოჰყვა. აზერბაიჯანის მედიასა და სახელმწიფო უწყებებში მკვეთრ კომენტარებს აკეთებენ.
ძეგლის დადგმას აპროტესტებენ ქართულ სოციალურ ქსელებშიც, რადგან მიიჩნევენ, რომ ეს ფაქტი საქართველო-აზერბაიჯანის ურთიერთობებს გააფუჭებს.
მიხაილ ავაგიანის ძეგლი ახალქალაქის რაიონის სოფელ ბუღაშენში 20 იანვარს გაიხსნა.
ძეგლის გახსნის ცერემონიალზე წითელი ლენტი საქართველოში სომხეთის ელჩმა რუბენ სადოიანმა და ამავე სოფელში დაბადებულმა მეცენატმა, გაგიკ ავაგიანმა გაჭრეს, რომლის ფინანსებითაც გაიხსნა ძეგლი.
ცერემონიალს ესწრებოდნენ რაიონის ადმინისტრაციისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ხელმძღვანელი, ასევე საქართველოს პარლამენტის დეპუტატები, ენზელ მკოიანი და სამველ მანუკიანი, რომლებიც მმართველ პარტიას, „ქართულ ოცნებას“ წარმოადგენენ.
ცერემონიალზე დაპატიჟებული იყვნენ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლები -ახალქალაქის მერი იურიკ უნანიანი და საკრებულოს თავმჯდომარე, ნაირი ირიციანი.
• ნიკოლ ფაშინიანი: საქართველოსა და სომხეთს შორის გადაუწყვეტელი საკითხები არ არსებობს
• საქართველოში სომხური სკოლების 5 ძირითადი პრობლემა
სომხეთის ელჩმა სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა:
„ასეთი პატრიოტების დამსახურებით, როგორიც მიხაილ ავაგიანია, ჩვენმა ხალხმა მოახერხა მნიშვნელოვანი გამარჯვებების მოპოვება“.
სოფელ ბუღაშენში დაბადებული მიხაილ ავაგიანი ყარაბაღში სომხეთის მხარეს იბრძოდა და ცნობილი იყო ზედმეტსახელით „კობრა“. ის 1994 წელს ბრძოლისას მიღებული ჭრილობებით გარდაიცვალა.
ავაგიანის ძეგლი ბუღაშენში ჯერ კიდევ 1997 წლიდან იდგა, ძველი, ავარიული სკოლის ეზოში.
სკოლის რემონტისას ძეგლი დაზიანდა, ამიტომაც იგი ახლით შეცვალეს.
თბილისის რეაქცია
საქართველოს ელჩი ზურაბ პატარაძე უკვე დაბარებულია ბაქოში, საგარეო საქმეთა სამინისტროში განმარტებისთვის დაიბარეს.
საპროტესტო გზავნილით მივიდა საქართველოს საგარეო უწყებაში აზერბაიჯანის ელჩი საქართველოში.
საგარეო უწყებაში ამ დრომდე ოფიციალურ კომენტარს არ აკეთებენ.
ამ უწყების პრესცენტრში JAMnews დაუდასტურეს, რომ უკვე შედგა კომუნიკაცია ელჩებთან, თუმცა აღნიშნეს, რომ “ამ თემასთან დაკავშირებით არანაირი პრობლემა არ არის”.
„გავრცელებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით შედგა კომუნიკაცია და მოხდა ინფორმაციის გაცვლა, როგორც თბილისში, ასევე აზერბაიჯანში, ელჩების მეშვეობით. აზერბაიჯანი გახლავთ საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორი და ჩვენს შორის არ არსებობს თემები, რაზეც არ გვაქვს კომუნიკაცია. ეს არის ურთიერთობის ჩვეულებრივი ფორმა და ამ თემის ირგვლივ აჟიოტაჟის ატეხვა ზედმეტია,“ – ასეთი წერილობითი პასუხი მივიღეთ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურიდან.
ამ საკითხთან დაკავშირებით, JAMnews-ი პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარეს, სოფიო ქაცარავასაც დაუკავშირდა. სოფო ქაცარავამ, ასევე წერილობით გასცა ჩვენს კითხვას პასუხი. საინტერესოა, რომ მისი კომენტარი ძალიან ჰგავს იმას, რაც საგარეო საქმეთა სამინისტროდან მოგვწერე:
“ამ საკითხზე აჟიოტაჟის ხელოვნურად ატეხვა სრულიად არარელევანტურია. ინფორმაციის გავრცელებისთანავე, დიპლომატიურ დონეზე შედგა კომუნიკაცია, როგორც თბილისში, ასევე აზერბაიჯანში. აზერბაიჯანი საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორია და ორ ქვეყანას შორის არ არსებობს თემა, რაზეც ნებისმიერ დონეზე არ გვაქვს კომუნიკაცია” – ასეთი პასუხი მივიღეთ სოფიო ქაცარავასგან.
ქართველი ექსპერტების მოსაზრებები
შერიგებისა და სამოქალაქო საკითხებში ყოფილმა სახელმწიფო მინისტრმა პაატა ზაქარეიშვილმა JAMnews-თან საუბრისას ნეგატიურად შეაფასა მომხდარი ფაქტი, განსაკუთრებით კი ცერემონიაში ხელისუფლების წარმომადგენლების მონაწილეობა. მან აღნიშნა, რომ ეს არღვევს ნეიტრალიტეტის პრინციპს, რომელსაც საქართველო ინარჩუნებს ყარაბაღის კონფლიქტის გარშემო.
„საქართველომ ამ დრომდე მოახერხა ნეიტრალიტეტის შენარჩუნება ამ სიტუაციაში და რჩება სამხრეთ კავკასიაში სტაბილურობის გარკვეულ ფაქტორად. ამ ფონზე ადგილობრივი ხელისუფლების ნებისმიერი გადაწყვეტილება, იქნება ეს ჯავახეთის რეგიონი თუ ქვემო ქართლი, წარმოადგენს ძალიან სენსიტიურ და დელიკატურ საკითხს და ადგილობრივ ხელისუფლებას ეს უნდა ესმოდეს.
არ უნდა მისულიყო სიტუაცია ამ ძეგლის გახსნამდე – უნდა აეხსნათ ადამიანებისთვის, რომ საქართველო ამ კონფლიქტის ორივე მხარეს სჭირდება და არ უნდა იყოს მცდელობა მისი რომელიმე მხარეს გადახრის.
ვფიქრობ, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ მეტი კეთილგონიერება უნდა გამოიჩინოს და მუდმივად ეკონტაქტოს ცენტრალურ ხელისუფლებას, რომელიც ახდენს ქვეყნის პოლიტიკის ფორმირებას სამხრეთ კავკასიაში“.
საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) პროფესორი, პოლიტიკის ანალიტიკოსი თორნიკე შარაშენიძე კი ფიქრობს, რომ ძეგლის დადგმა ნამდვილად იმოქმედებს საქართველო-აზერბაიჯანის ურთიერთობაზე, ოფიციალურად რა განცხადებაც არ უნდა გაკეთდეს.
მისი თქმით, ახლა ამ ძეგლის აღებაც პრობლემური იქნება. იგი მომხდარს საქართველოს ხელისუფლებაში პოლიტიკური პასუხისმგებლობის არქონას უკავშირებს.
“ჩვენს ხელისუფლებაში ბარდაგია, ქაოსი და უმეცრება… ხელისუფლება არ გაერკვა ან ვერ გაერკვა, რა შეიძლება მოჰყოლოდა ამ ძეგლის გახსნას. ახლა უკვე ძალიან გვიანია.
რას იზამენ, ხომ არ მიადგებიან და აიღებენ? ახლა ამის გაკეთება უბრალოდ უხერხულია. ამიტომ არის საჭირო, რომ წინასწარ ჰქონდეთ ინფორმაცია და ასეთ მგრძნობიარე საკითხებს უფრო მეტი ყურადღებით ექცეოდნენ.
ბაქოს მკვეთრი რეაქციაც გასაგებია. ყველა ნორმალურ ქვეყანას ეს რეაქცია ექნებოდა. ვფიქრობ, ახლა რაც უნდა მოგვარდეს ეს თემა, იგი მაინც პრობლემურ საკითხად დარჩება საქართველო-აზერბაიჯანის სამომავლო ურთიერთობაში,“ – თორნიკე შარაშენიძე.
ძეგლის გახსნასთან დაკავშირებულმა ინფორმაციამ სოციალური ქსელების ქართველი მომხმარებლის აღშფოთება გამოიწვია. ისინი წერენ:
„რას აკეთებს საქართველოში ყარაბაღის ომის გმირის ძეგლი? აზერბაიჯანი – ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია“.
“დარჩა ვინმე ხელისუფლებაში, ვისაც ქვეყნის უსაფრთხოების საკითხები ესმის?!”
„და ახლა რა ხდება? მაშასადამე, ახლა მარნეულში უნდა დადგან თავისი ძეგლი და ომი დაიწყოს?“.
„ეტყობა, ასე გადაუხადეს მადლობა სომხეთის პრეზიდენტს სარგსიანის ზურაბიშვილის ინაუგურაციაზე დასწრებისთვის”.
„ეს ძალიან შემაშფოთებელი ინფორმაციაა. 20 იანვარს ჯავახეთში გახსნეს ყარაბაღის ომის გმირის ძეგლი. ეს კი – აზერბაიჯანში გლოვის დღეა“.
რეაქცია აზერბაიჯანში
ინფორმაციას ჯავახეთში ძეგლის გახსნის შესახებ აზერბაიჯანში მკვეთრად ნეგატიური გამოხმაურება მოჰყვა.
„ხოჯალის ჯალათს საქართველოში ძეგლი დაუდგეს“ – ასეთი სათაურით გამოაქვეყნა ინფორმაცია ზოგიერთმა აზერბაიჯანულმა მედიასაშუალებამ.
აზერბაიჯანულ მედიაში გავრცელებულია ინფორმაცია, რომ მიხეილ ავაგიანი ყარაბაღის ომის ერთ-ერთ ყველაზე სისხლიან ეპიზოდში ხოჯალის მოვლენებში მონაწილეობდა, სადაც ასობით მშვიდობიანი აზერბაიჯანელი მოქალაქე დაიღუპა. (თუმცა, ამ ინფორმაციის დამამტკიცებელი ფაქტები არ არსებობს).
აზერბაიჯანის პარლამენტის დეპუტატმა რასიმ მუსაბეკოვმა ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე აღშფოთება გამოთქვა ჯავახეთში ძეგლის გახსნასთან დაკავშირებით.
„ახალქალაქში პროვოკაციული აქციის წახალისება არ შემატებს სითბოს აზერბაიჯანულ–ქართულ ურთიერთობებს და შესაძლოა, ახალქალაქელ სომხებს სხვა პროვოკაციული ნაბიჯებისკენ უბიძგოს, რათა ზიანი მიაყენონ თბილისისა და ბაქოს სტრატეგიულ პარტნიორობას… ვფიქრობ, ოფიციალურმა ბაქომ საქართველოს ხელისუფლებას შესაბამისი მოთხოვნით უნდა მიმართოს და სიცხადე შეიტანოს ამ აშკარა სომხურ პროვოკაციაში“.
