სომხეთში ქუჩის აქციები გრძელდება. რა იქნება შემდეგ?

ოპოზიციის ქუჩის აქციები სომხეთში

სომხეთის საპარლამენტო ოპოზიცია აგრძელებს საპროტესტო აქციებს დედაქალაქსა და რეგიონებში, პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანის გადადგომის მოთხოვნით. ოპოზიციის აქტიური ქუჩის ბრძოლის დაწყების მიზეზი პრემიერ-მინისტრის განცხადება გახდა, რომლის თანახმად, საერთაშორისო თანამეგობრობა სომხური მხარისგან „მთიანი ყარაბაღის სტატუსის შესახებ ზღვარის დაწევას ელის“. ოპოზიცია აცხადებს, რომ ეს ფაქტობრივად, მთიანი ყარაბაღის აზერბაიჯანის შემადგენლობაში ყოფნაზე თანხმობას და შესაბამისად, იქიდან სომხების განდევნას ნიშნავს.

ამ განცხადების შემდეგ, ნიკოლ ფაშინიანმა დარწმუნებით თქვა, რომ არაფერზე შეთანხმებას არ აპირებს და არცერთ დოკუმენტს არ მოაწერს ხელს საზოგადოების თანხმობის გარეშე, „ყარაბაღელი სომხების ზურგს უკან“. მისი სიტყვები არაღიარებული რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამაც დაადასტურა, მაგრამ ოპოზიციის ბრძოლა პრემიერის პოსტიდან ფაშინიანის გადასაყენებლად, გრძელდება.

საპროტესტო აქციები ძალას იკრებს. ზოგჯერ აქციაში ათი ათასზე მეტი ადამიანი მონაწილეობს. მაგრამ, ჯერჯერობით ოპოზიციური მოძრაობა მხარდამჭერთა კრიტიკულ რაოდენობას ვერ იძენს.

ექსპერტები ამას იმით ხსნიან, რომ იმ საპარლამენტო ფრაქციების უკან, ვინც ხალხს ქუჩაში გამოსვლისკენ მოუწოდებს, პოლიტიკოსები, ყოფილი ჩინოვნიკები დგანან. საუბარია სომხეთის ექსპრეზიდენტებზე: რობერტ ქოჩარიანსა და სერჟ სარქისიანზე, რომლებსაც საზოგადოება პრორუსული ორიენტაციის პოლიტიკოსებად მიიჩნევს.

რა ხდება ერევანში პოლიტიკური თვალსაზრისით, რას შეიძლება ველოდოთ უახლოეს მომავალში, მიაღწევს თუ არა ოპოზიცია პრემიერის გადადგომას – სომეხი პოლიტოლოგების ანალიზი.

"ოპოზიციის ბრძოლა გადამწყვეტ ეტაპზე გადავიდა": დაუმორჩილებლობის აქციები ერევანში

ოპოზიცია და მისი მხარდამჭერები ფაშინიანის გადადგომას ითხოვენ

ოპოზიციონერი დეპუტატების დაბრუნება ქუჩიდან პარლამენტში

4 მაისს, ოპოზიციონერი დეპუტატები, რომლებიც დიდი ხანია პარლამენტის სესიებში არ მონაწილეობენ და პრემიერის გადადგომის მოთხოვნით ქუჩაში გამოვიდნენ, პარლამენტს დაუბრუნდნენ. სომხეთის პარლამენტში ტრადიციული „სამთავრობო საათი“ გაიმართა, რა დროსაც, დეპუტატები პრემიერ-მინისტრსა და მინისტრთა კაბინეტის წევრებს კითხვებს უსვამენ.

ოპოზიციონერები პირადად ფაშინიანის გადადგომის მოთხოვნით მივიდნენ. მათ წაიკითხეს ტექსტი ბრალდებებით, კერძოდ, რომ პრემიერ-მინისტრმა:

• ვერ დაიცვა სომხეთის ინტერესები ყარაბაღის კონფლიქტის შესახებ მოლაპარაკებებში;
• მივიდა ომამდე, შემდეგ კი დამარცხდა;
• შეეძლო ომისა და ათასობით მსხვერპლის თავიდან აცილება, მაგრამ ეს არ გააკეთა;
• დაჰპირდა აზერბაიჯანიდან პატიმრების დაბრუნებას ერთ-ორ თვეში, მაგრამ ისინი კვლავ აზერბაიჯანში რჩებიან.

საპასუხოდ ფაშინიანმა ტრადიციულად იმ „მემკვიდრეობაზე“ ისაუბრა, რომელიც მან წინა ხელისუფლებისგან, კერძოდ, ექს-პრეზიდენტ სერჟ სარგსიანისგან მიიღო. მან მაინც მოახერხა ხმამაღალი დაპირების გაჟღერება, მაგრამ ოპოზიცია არ დაელოდა და შეხვედრის დარბაზი დატოვა.

მოგვიანებით ოპოზიციამ წასვლა იმით ახსნა, რომ „პრემიერ-მინისტრის მორიგი სიცრუის“ მოსმენა არ სურდათ.

კომენტარები

“რევოლუციური პოტენციალი ჯერ არ არსებობს”

პოლიტოლოგი სურენ სურენიანცი ფიქრობს, რომ პროტესტი კარგად არის ორგანიზებული, მაგრამ პოლიტიკურ შინაარსს მოკლებულია:

“ჩვენ არ გვესმის აქტივისტებისგან რას ფიქრობენ, როგორ წარმოუდგენიათ სომხეთის შიდა და გარე პრობლემების გადაჭრა”, – განუცხადა პოლიტოლოგმა JAMnews-ს.

იგი მიიჩნევს, რომ ამ აქციებს შიდა პოლიტიკური კრიზისის გაღრმავება კი შეუძლია, მაგრამ „რევოლუციური პოტენციალი ჯერ არ აქვთ“. მიზეზი ალტერნატიული პოლიტიკური შინაარსის ნაკლებობაა. ასევე, საზოგადოებრივი კონსოლიდაცია:

„თუ ოპოზიციას შეუძლია თქვას ალტერნატიული პოლიტიკური სიტყვა, წარმოადგინოს ახალი შინაარსი, მას შეუძლია წარმატებას მიაღწიოს, რადგან ხალხი ხელისუფლებისგან უკიდურესად იმედგაცრუებულია. მაგრამ თუ ჩვენ მოვისმენთ იგივე პრიმიტიულ ლოზუნგებს, რომლებიც აქამდე იყო გაჟღერებული, მაშინ დიდი სოციალური კონსოლიდაცია არ იქნება, ეს მოძრაობა არ გამოიწვევს რევოლუციას. სხვა საქმეა, რომ შეიძლება ხელისუფლების რესურსი ამოიწუროს“.

პოლიტოლოგი არ გამორიცხავს საპროტესტო მოძრაობაზე გარე ძალების გავლენის შესაძლებლობას, თუმცა დარწმუნებულია, რომ ოპოზიციის ირგვლივ საზოგადოების კონსოლიდაციის გარეშე ეს დიდ როლს ვერ შეასრულებს და პროცესს წარმატებამდე არ მიიყვანს.

რაც შეეხება რუსეთის როლს ოპოზიციის მიერ წამოწყებულ მოძრაობაში, ექსპერტს არ სჯერა, რომ შექმნილ ვითარებაში რუსეთი განსაკუთრებულ ძალისხმევას გაიღებს სომხეთში ხელისუფლების შესაცვლელად.

„რუსეთი ღრმად არის დარწმუნებული, რომ სომხეთის მთავარი პოლიტიკური ძალები ეჭვქვეშ არ აყენებენ სომხურ-რუსულ სტრატეგიულ პარტნიორობას. ამიტომ, ფაშინიანის მთავრობა იქნება ეს, ქოჩარიანის თუ სხვა, ეს პარტნიორობა კითხვის ნიშნის ქვეშ არ დადგება. არ მგონია, რომ რუსეთი ამ სიტუაციაში განსაკუთრებულ ძალისხმევას გამოიყენებს ხელისუფლების შესაცვლელად”.

აქციის მონაწილეების ერთადერთი გზავნილი – მთიანი ყარაბაღი არ უნდა იყოს აზერბაიჯანის ნაწილი

პოლიტოლოგ ბენიამინ პოღოსიანის თქმით, იმ ხალხს, ვინც ქუჩაში გამოვიდა, მხოლოდ ერთი გზავნილი აქვს:

„პოლიტიკურად აქტიური საზოგადოების უმრავლესობა არ აპირებს დათანხმდეს აზერბაიჯანთან სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერას, რომელშიც მთიანი ყარაბაღი იქნება დაფიქსირებული აზერბაიჯანის შემადგენლობაში – ნებისმიერი სტატუსით.

თუ ასეთი შეთანხმების ხელმოწერის საშიშროება თეორიიდან რეალობამდე გაიზრდება, საპროტესტო აქციებში მონაწილეთა რაოდენობა საგრძნობლად მოიმატებს. ეს სერიოზულ დესტაბილიზაციას გამოიწვევს სომხეთის შიდა პოლიტიკურ ვითარებაში და შესაძლოა ხელისუფლების შეცვლამდე მიგვიყვანოს“.

თუმცა, უახლოეს მომავალში პოლიტოლოგი „ტექტონიკურ შიდაპოლიტიკურ ცვლილებებს“ არ ელის. მისი თქმით, მოლაპარაკებები ხანგრძლივი პროცესია და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ სამშვიდობო შეთანხმება წლის ბოლომდე გაფორმდეს. მეტიც, რუსეთი, მისი თქმით, ასევე არ არის დაინტერესებული ამ სცენარით:

„რუსეთი არანაირად არ არის დაინტერესებული სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერით, თუ მასში არცახი აზერბაიჯანის შემადგენლობაში დაფიქსირდება, რადგან თვლის, რომ ეს გზას გაუხსნის 2025 წლის ნოემბერში რუსული ჯარების გაყვანას მთიანი ყარაბაღიდან [რუსული სამშვიდობო კონტინგენტი მთიან ყარაბაღში 2020 წლის ნოემბრიდან ხუთი წლის ვადით დგას_ JAMnews]. რუსებს კი ერთი რამ უნდათ – რაც შეიძლება დიდხანს დარჩნენ არცახში.

ექსპერტის თქმით, ოპოზიციის ქმედებებში პოლიტიკური ბრძოლის ელემენტები აშკარაა, მაგრამ ყველა მომიტინგე ამა თუ იმ პოლიტიკური გუნდის წევრი არ არის.

„არ მგონია, რომ ყველას, ვინც ახლა აპროტესტებს, უბრალოდ უნდათ, რომ ხელისუფლებაში მეორე ან მესამე პრეზიდენტი (კოჩარიანი სომხეთის მეორე პრეზიდენტია, სარგსიანი მესამე), ან მათთან ასოცირებული ხალხი მოვიდეს. არის ადამიანების მნიშვნელოვანი რაოდენობა, რომლებიც უგზავნიან სიგნალს როგორც სომხეთის ხელისუფლებას, ისე უცხოელ პარტნიორებს, რომ მათთვის მიუღებელია ნებისმიერი ვარიანტი, რომლითაც არცახი აზერბაიჯანის შემადგენლობაში იქნება”.

მოსაზრება: "ერევანი და ბაქო პირდაპირი დიალოგის ეტაპზე გადავიდნენ"

რა ბედი ელის ეუთოს მინსკის ჯგუფს და რატომ არის მისი შენარჩუნება სომხეთისთვის მნიშვნელოვანი

„ყოფილების“ დაბრუნება საზოგადოებისთვის მიუღებელია“

პოლიტიკური მიმომხილველი ჰაკობ ბადალიანი არ გამორიცხავს, რომ სომხეთში მიმდინარე პროცესები „რუსული ელიტის სხვადასხვა წრეებთან“ იყოს დაკავშირებული. მისი თქმით, ახლა ელიტებს საკმაოდ რთული ურთიერთობები აქვთ უკრაინაში განვითარებული მოვლენებისა და რუსეთის მიმართ დაწესებული მკაცრი სანქციების გამო.

„სომხეთში ბრძოლის აქტიური ეტაპის დაწყებამდეც კი ვიწინასწარმეტყველე, რომ რუსულ ელიტაში არსებული რთული ურთიერთობები და კონკურენტული მოტივები სომხეთის შიდა პოლიტიკურ ცხოვრებაზე იმოქმედებდა. ის, რაც დღეს ქუჩაში ხდება, ამ პროცესის ერთ-ერთი გამოვლინებაა“.

ექსპერტს მიაჩნია, რომ „ყოფილების“ დაბრუნება საზოგადოებისთვის მიუღებელია. ამბობს, რომ ადამიანებს ამის საფუძვლიანი მიზეზები აქვთ, რაც დაკავშირებულია არა მხოლოდ წარსულთან, არამედ ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ ხელისუფლების ყოფილი წევრების ქცევასთან:

„რთული ომის, სამხედრო მარცხის, ადამიანური და ტერიტორიული დანაკარგების შემდეგაც კი, საზოგადოება არ განიხილავს ასეთ პოლიტიკურ ვითარებას, სტატუს კვოს შეცვლის შესაძლებლობას, რადგან ხედავს, რომ ამ ცვლილებით ყოფილი მმართველი სისტემის ძალები ისარგებლებენ”.