აზერბაიჯანმა სომეხი ტყვეები დანაღმული ადგილების რუკაში გაცვალა
აზერბაიჯანმა 12 ივნისს სომხურ მხარეს გადასცა 15 დაკავებული სომხეთის მოქალაქე სომხეთის მხრიდან აღდამის რაიონის ტერიტორიების დანაღმული რუკების გადაცემის სანაცვლოდ, ეს რაიონი ყარაბაღის მეორე ომის შედეგად აზერბაიჯანის არმიის კონტროლქვეშ გადავიდა.
გაცვლა შედგა აზერბაიჯანისა და საქართველოს საზღვარზე. „გათავისუფლება მოხდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ირაკლი ღარიბაშვილისა და ევროპისა და ევრაზიის საკითხებში აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის მოვალეობის შემსრულებლის, ფილიპ რიკერის აქტიური ხელშეწყობით“, – ნათქვამია საქართველოს მთავრობის სპეციალურ განცხადებაში.
- ფაშინიანი მზად არის, თავისი ვაჟიშვილი სომეხ ტყვეებში გაცვალოს, რომლებიც აზერბაიჯანში არიან დაკავებულები
- ნაღმზე აფეთქების შედეგად ორი აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი დაიღუპა
ინფორმაცია ბაქოდან
„მიღწეული შეთანხმების თანახმად, 2021 წლის 12 ივნისს, სომხეთის მიერ დანაღმული მინდვრების რუკის მიწოდების სანაცვლოდ, სადაც მითითებულია 97 ათასი ქვეითსაწინააღმდეგო და ტანკსაწინააღმდეგო ნაღმის ადგილმდებარეობა აღდამის რაიონში, აზერბაიჯანმა მას 15 დაკავებული სომეხი გადასცა საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვარზე, საქართველოს წარმომადგენლების მონაწილეობით.
ჩვენ ვაფასებთ იმ მხარდაჭერას, რომელიც ამ ჰუმანიტარული აქციის საქმეში, საქართველოს მთავრობამ განახორციელა პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილის ხელმძღვანელობით. ამავდროულად, განსაკუთრებით ვუსვამთ ხაზს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის, ენტონი ბლინკენის, ევროპისა და ევრაზიის საკითხებში სახელმწიფო მდივნის თანაშემწის მოვალეობის შემსრულებლის, ფილიპ რიკერის, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელისა და ეუთოში შვედეთის წარმომადგენლობის როლს.
მიღებული ნაღმების რუკა ათობით ათასი ჩვენი მოქალაქის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას გადაარჩენს, მათ შორის, გამნაღმველების, და დააჩქარებს რეკონსტრუქციის პროექტებს, რომლებიც აღდამში იძულებით დევნილთა დაბრუნების მიმართულებით აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა, ილჰამ ალიევმა დააინიცირა“, – ნათქვამია აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში.
კომენტარები ბაქოდან
პოლიტიკური მიმომხილველის, ასაფ კულიევის აზრით, დანაღმული მინდვრების რუკის გადაცემა აზერბაიჯანისთვის 15 დაკავებული სამხედრო მოსამსახურის სანაცვლოდ, მეტყველებს ორი ქვეყნის სურვილზე, მოხდეს ურთიერთობების სტაბილიზაცია და გაიხსნას კომუნიკაციები რეგიონის სახელმწიფოებს შორის:
„შეიძლება დავასკვნათ, რომ დასავლეთი მიხვდა: აზერბაიჯანი ასე უბრალოდ არ დააბრუნებდა დაკავებულ სომეხ სამხედრო მოსამსახურეებს. მათ სომხეთში სამხედრო ტყვეებს უწოდებენ, ჩვენთან – დივერსანტებს ან ტერორისტებს.
მეორე მხრივ, სრულიად ნათელია, რომ სომხური მხარისთვის ხელმისაწვდომი ოკუპირებულ ტერიტორიებზე არსებული დანაღმული მინდვრების რუკების გადაცემაზე უარის თქმა, არანაირად არ მეტყველებდა მოწინააღმდეგე მხარის კეთილ ნებაზე.
და ახლა, როდესაც ე.წ. გარიგება უკვე შედგა, შეიძლება მოვახდინოთ კონსტატირება: მხარეები ურთიერთდათმობებზე წავიდნენ და მზად არიან, მოცემულ ვითარებაში მაქსიმალურად მოახდინონ ურთიერთობების ნორმალიზება“.
უფრო მეტიც, ასაფ კულიევი გაცვლის გაგრძელებას ელოდება, რომელიც დაწყებული პროცესის ლოგიკური გაგრძელება იქნება:
„საიდუმლო არავისთვის არ არის, რომ სომხური და აზერბაიჯანული მხარეების კონტაქტები კომუნიკაციების გახსნის საკითხებზე გრძელდებოდა, თუმცა, არ აფიშირდებოდა. და როგორ შეიძლება გაიხსნას კომუნიკაციები, თუკი მხარეებს ერთმანეთის ელემენტარული ნდობაც კი არ აქვთ?“.
ამასთან, კულიევი არ გამორიცხავს სიურპრიზებს გადაცემულ რუკებზე:
„სრულიად შესაძლებელია, რომ იქ თავისებური სიურპრიზები იყოს. დავუშვათ, ნაღმები არ იყოს იქ, სადაც რუკაზეა მითითებული და ნაღმები იყოს იქ, სადაც რუკაზე „სუფთა“ ადგილებია. შეუძლებელია ყველაფრის რუკებზე ასახვა დაძაბული ომის პერიოდში. ეს უნდა გავითვალისწინოთ. მაგრამ 97 ათასი ნაღმი – ძალიან სერიოზული რიცხვია და ეს აზერბაიჯანულ მხარეს საშუალებას მისცემს, დააჩქაროს ოკუპაციისგან გათავისუფლებულ ტერიტორიებზე განაღმვის პროცესი“.
ასაფ კულიევი დარწმუნებულია, რომ მხარეები მომავალშიც გააგრძელებენ გაცვლას უკვე დაწყებული წესრიგით:
„მთელი ცივილიზებული სამყარო ოკუპირებულად მიიჩნევს ყოფილი მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქის ირგვლივ არსებულ რაიონებს, რომლებსაც სომხეთი თითქმის 30 წელი აკონტროლებდა. ამან ასახვა გაეროს რეზოლუციებშიც ჰპოვა. და სრულიად ბუნებრივია, სომხეთმა აზერბაიჯანს უნდა გადასცეს დანაღმული მინდვრების რუკები სხვა გათავისუფლებულ რაიონებშიც. აზერბაიჯანის მიერ დაკავებული სომეხი სამხედრო მოსამსახურეების სანაცვლოდ.
იმიტომ რომ, სომხეთისთვის აზრი არ აქვს ახლანდელ პირობებში მის ხელთ არსებული რუკების დამალვას, აზერბაიჯანისთვის კი აზრი არ აქვს, წლობით დაკავებული ჰყავდეს სომეხი სამხედრო მოსამსახურეები. მხოლოდ მხარეთა კეთილ ნებას შეუძლია ჩვენს რეგიონში მშვიდობის მოტანა“.
ინფორმაცია სომხეთიდან
ინფორმაცია 15 სამხედრო ტყვის დაბრუნების შესახებ, გეღარქუნიქის პროვინციის მოსახლეობასთან წინასაარჩევნო შეხვედრისას პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ნიკოლ ფაშინიანმა გამოაცხადა:
„ამ მომენტისთვის ჩვენი ამოცანა ასეთია: დავხვდეთ ტყვეებს, გადავცეთ ისინი თავიანთ ნათესავებს, შემდეგ კი სხვა ტყვეების დაბრუნების საკითხით დავკავდეთ“.
სომეხი უფლებადამცველები ამბობენ, რომ დაახლოებით 200 ადამიანი ჯერ ისევ აზერბაიჯანში იმყოფება. და ფაშინიანი ამომრჩევლებს, რომლებსაც ხვდებოდა, არწმუნებდა, რომ ყველაფერი კეთდება აზერბაიჯანიდან დანარჩენი ტყვეების დასაბრუნებლად:
„მინდა ბოდიში მოვუხადო იმ მშობლებს, ვისი ვაჟებიც დღეს არ დაბრუნდებიან, იმისათვის, რომ მათი დაბრუნება ისევ ჭიანურდება. იმედი მაქვს, ისინი ამას გაგებით მოეკიდებიან“.
კომენტარი ერევნიდან
პოლიტიკური მიმომხილველი ნაირა აირუმიანი ხაზს უსვამს, რომ სომხეთის ხელისუფლებას ჯერ კომენტარი არ გაუკეთებია ბაქოს ცნობაზე აღდამის რაიონში დანაღმული მინდვრების სანაცვლოდ 15 სომეხი ტყვის დაბრუნების შესახებ:
„დანაღმული მინდვრების თემა ამ ბოლო დროს აზერბაიჯანში განსაკუთრებით პოპულარული გახდა. ეჭვი მაქვს, რომ დანაღმული მინდვრების თემას ბაქო ძალიან კონკრეტული მიზნებისთვის იყენებს. კერძოდ, აზერბაიჯანი ამ გზით უხსნის მოქალაქეებს, მათ შორის, ბაქოს კონტროლქვეშ მოხვედრილი რაიონების მკვიდრთ, ყოფილ საცხოვრებელ ადგილებში დაბრუნების აკრძალვის მიზეზს.
რითაა გამოწვეული ეს აკრძალვა, ამაზე მხოლოდ მარჩიელობა შეიძლება. ან აზერბაიჯანი არ აპირებს ამ ტერიტორიების ათვისებას, რადგან ესმის, რომ მათი დაბრუნება მოუწევს, ანაც ემზადება ამ ტერიტორიებზე რაღაც ისეთის შექმნისთვის, რომელიც შეუთავსებელია სამოქალაქო ყოფასთან.
ამას გარდა, „ნაღმების თემით“ ბაქო ცდილობს გააწონასწოროს სომხეთისა და მსოფლიო თანამეგობრობის ბრალდება ანტიჰუმანურ ქცევაზე – სომეხი ტყვეების გაჩერებაზე, ჰუმანიტარული და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების არცახში არდაშვებაზე, ასევე, ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის მინსკის ჯგუფის ფარგლებში, მოლაპარაკებების გამართვაზე უარის თქმაზე.
დანაღმულ მინდვრებზე ლაპარაკით, აზერბაიჯანი ცდილობს აჩვენოს, თითქოს, სომხებიც სასტიკები არიან. და მესამე მიზეზი – აზერბაიჯანში ესმით, რომ ტყვეებს უსასრულოდ ვერ დააკავებენ, ისინი უნდა გაუშვან, და საჭიროა თავიანთ საზოგადოებას ეს ნაბიჯი „დაუსაბუთონ“.
საქართველოს პრემიერ-მინისტრისა და საქართველოში აშშ-ის საელჩოს კომენტარები
15 დაკავებული სომხეთის მოქალაქე გადაეცა აზერბაიჯანის მიერ სომხურ მხარეს საქართველოს ტერიტორიაზე, ეს მოხდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ირაკლი ღარიბაშვილისა და ევროპისა და ევრაზიის საკითხებში აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის მოვალეობის შემსრულებლის, ფილიპ რიკერის აქტიური ხელშეწყობით. ამის შესახებ ნათქვამია საქართველოს ხელისუფლების სპეციალურ განცხადებაში.
საქართველოს პრემიერ-მინისტრი პირადად იმყოფებოდა მუდმივ კავშირზე აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევსა და სომხეთის მოქმედ პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანთან და ხელი შეუწყო იმასაც, რომ სომხურმა მხარემ აზერბაიჯანს გადასცა მნიშვნელოვანი მასალები დანაღმული ტერიტორიების შესახებ.
განცხადებაში ხაზგასმულია „საქართველოს მნიშვნელოვანი მონაწილეობა იმაში, რომ გადაიდგა ეს განსაკუთრებული ნაბიჯი სამხრეთ კავკასიის რეგიონში უსაფრთხოების გარემოს გასაუმჯობესებლად“.
საქართველოს ხელისუფლებამ გამოთქვა მზადყოფნა, მომავალშიც აღმოუჩინოს დახმარება თავის პარტნიორებს და აქტიური მონაწილეობა მიიღოს, მათ შორის, ჰუმანიტარული საკითხების გადაჭრაშიც.
აშშ-ის საელჩო საქართველოში მიესალმა აზერბაიჯანის მიერ 15 სომეხი დაკავებული პირის გათავისუფლებას, ასევე, სომხეთის გადაწყვეტილებას აზერბაიჯანისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის გადაცემის თაობაზე, რაც ხელს შეუწყობს განაღმვით სამუშაოებს და მომავალში მსხვერპლის თავიდან არიდებას.
სპეციალურ განცხადებაში საელჩომ მადლიერება გამოხატა პრემიერ-მინისტრისა და საქართველოს ხელისუფლების მიმართ მათი მნიშვნელოვანი როლისთვის „რეგიონის ხალხების მშვიდობიან და აყვავებულ მომავალთან დაახლოების ხელშეწყობაში, რასაც ისინი იმსახურებენ“.
„შეერთებული შტატები მოხარულია, მხარი დაუჭიროს ამ ნაბიჯებს და იმედოვნებს, რომ ამით საფუძველი ჩაეყრება შემდგომ თანამშრომლობას. ჩვენ განვაგრძობთ ყველა დაკავებული პირის დაბრუნების მოთხოვნას და მზად ვართ, დავეხმაროთ რეგიონის ქვეყნებს მათ ძალისხმევაში, გააგრძელონ თანამშრომლობა და გადაჭრან მათ შორის არსებული პრობლემები.
ჩვენ, ასევე, ვაგრძელებთ მოწოდებას სომხეთისა და აზერბაიჯანის მიმართ, განაახლონ არსებითი მოლაპარაკებები, ეუთოს მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეების ეგიდით, კონფლიქტის სრული პოლიტიკური მოგვარებისთვის“, – განაცხადა აშშ-ის საელჩომ.
