საგანგებო მდგომარეობა და სიტუაცია მარნეულში. საუბარი სამირა ბაირამოვასთან

22 აპრილს მარნეულის რაიონში ადგილობრივმა მოსახლეობამ აქცია გამართა. საგანგებო მდგომარეობის მიუხედავად, რამდენიმე ასეული ადგილობრივი ფერმერი ქუჩაში გამოვიდა პროტესტის ნიშნად იმის გამო, რომ კარანტინის და საგანგებო მდგომარეობის მიზეზით საკუთარი პროდუქტების გაყიდვას ვერ ახერხებენ. აქცია მას შემდეგ დაიშალა, რაც ადგილობრივი ხელისუფლება მოსახლეობას დახმარებას დაპირდა. JAMnews მარნეულში შექმნილ მდგომარეობაზე სამოქალაქო აქტივისტს და უფლებადაცმაველს სამირა ბაირამოვას ესაუბრა.

 – მოგეხსენებათ, დღეს საქართველოს  პარლამენტმა დაამტკიცა საგანგებო მდგომარეობის კიდევ ერთი თვით გაგრძელება, რაც გულისხმობს მინიმუმ კიდევ  ერთი თვე მკაცრი რეჟიმის პირობებში ცხოვრებას. დღესვე ჩვენ ვნახეთ აქცია მარნეულში, რომელიც მიმართული იყო სწორად საგანგებო მდგომარეობით გათვალისწინებული შეზღუდვების წინააღმდეგ. ფაქტობრივად მარნეული იყო დღეს ყველაზე ცხელი წერტილი და მარნეულში იყო პირველი პრეცენდენტი ასეთი სახალხო გამოსვლის მას შემდეგ, რაც საგანგებო მდგომარეობა დაიწყო საქართველოში. დღეს ჩვენ ვესაუბრებით , სამოქალაო აქტივისტს და უფლებადამცველს სამირა ბაირამოვას.

 – სამირა, მინდა პირველ რიგში გკითხოთ რა მოხდა დღეს მარნეულის რაიონში. რა არის მთავარი მიზეზი იმისა, რომ ხალხი გამოვიდა აქციაზე იმის მიუხედავად, რომ ეს იყო საგანგებო მდგომარეობის დარღვევა და იმის მიუხედავად, რომ ეს იყო საფრთხე, როგორც ამას ეპიდემიოლოგები გვეუბნებიან?

სამირა ბაირამოვა: მოგესალმებით, მადლობა რომ დაინტერესბული ხართ ამ საკითხით. რაც მარნეული გამოცხადდა საკარანტინო ზონად ერთ-ერთი კარგი  იყო ის , რომ სხვა რეგიონებიდან არ შედიოდა ვირუსი, ფაქტობრივად რეგიონი იყო ჩაკეტილი.

მაგრამ რაც ჩაკეტილი იყო, ჩვენ მოლოდინი გვქონდა, რომ რადგან რეგიონი წითელ ზონად  გამოცხადდა, სახელმწიფოს მხრიდან იქნებოდა ძალიან დიდი ყურადღება. ამ რეგიონში კარგად ვიცით, რომ მოსახლეობის 95 პროცენტი თვითდასაქმებულია, ამიტომ გვეგონა რომ სახელმწიფო გაითვალისწინებდა ამ ყველაფერს.

• “ტონობით კიტრი გვილპება და ვერ ვყიდით” – აქცია მარნეულში
• შეიხი მირტაგი ასადოვი: უნდათ, რომ დამაშინონ
• საქართველო პიკს უახლოვდება. მზად არის თუ არა ქვეყანა

რა თქმა უნდა პირველ რიგში მნიშვნელოვანია ადამიანის ჯანმრთელობა, ვცდილობდით რომ ვიყოთ სახლში და დაცულად ვიყოთ. ჩვენ კი სახლში ვიყავით, მაგრამ ამ შემთხვევაში ველოდებოდით რომ სახელმწიფო თითოეულ ადმიანზე იზრუნებდა, როგორც საჭიროა.

თავიდან რამდენიმე დღე ყველა ცდილობდა, რომ სახლში ყოფილიყო, მაგრამ რაც დაინახეს, რომ სახელმწიფოს მხრდან დიდი ყურადღება არ არის, თუნდაც გასინჯვაზე არ მოდიოდნენ თავის დროზე ექიმები, სოციალურ დახმარებაზე იყო შეფერხება და პრობლემა.

თვითონ მარნეულის და ბოლნისის რეგიონი არის სოფლის მეურნეობის რეგიონი და იმისთვის, რომ არ მოხდეს ჩავარდნა, საჭირო იყო თავიდანვე რეაგირება და შესაბამისი ზომების მიღება.  

თუ ვინმე გარეთ გამოვიდა, აინტერესებდა რა ხდება, რატომ  არ მიდის მასთან ექიმი, თვითმმართველობის თანამშრონელი? რატომ ინფორმაციას არ აწვდიან რა ხდება საქართველოში კორონავირუსის მიმართულებით, თავის ენაზე რატომ არ იღებენ ინფორმაციას, შესაბამისად თავიდან მოხდა დაჯარიმებები. აჯარიმებდნენ ხალხს.

ამ რეგიონში მცხოვრები მოსახელობის უმრავლესობამ ქართული ენა არ იცის, ქედან ძალიან ბევრი პრობლემა მომდინარეობდა. სხვათაშორის აქ მცხოვრები ადამიანები ყოველთვის ფიქრობდენ, მოლოდინი აქვთ, რომ სახელმწიფო სამართლიანად, თანასწორად, როგორც სხვა მოქალაქეებს ასევე აქ მაცხოვრებლებს მიაქცევდა დიდ ყურადღებას.

-რა ყურადღებას ელოდა თქვენი აზრით მოსახლეობა, რაც ვერ მიიღო?

– პირველ რიგში, მოლოდინი იყო, რომ სახელწიფოს მხრიდან მკაცრად იქნებოდა სამედიცინო შემოწმება, გასინჯვა, მაგრამ სამწუხაროდ ეს ასე არ მოხდა. ყველაფერი მოხდა სიმბოლურად.

 მოსახელობაში ისეთი შთაბეჭდილება დარჩა, რომ თვითონ ექიმი არ უყურებს სერიოზულად ამ პრობლემას. მაგალითად ახალგაზრდებს, ბავშვებს არ სინჯავდნენ. ამბობდნენ, რომ კორონავირუსი ასაკოვან ხალხთან უფრო ჩნდება. შესაბამისად მოსახელობა დარჩა ინფორმაციულ ვაკუუმში, რომ თუ ასაკოვანი ხალხი უნდა იყოს სახლში, ახალგაზრდეს აქვთ თუ არა უფლება რომ გავიდნენ და ა. შ.

– ჰქონდათ თუ არა მოქალაქეებს ზუსტი ინფორმაცია, საგანგებო მდგომარეობის დროს, კარანტინის დროს რა უნდა გააკეთოს მოქალაქემ. მათ ჰქონდათ ეს ზუსტი ინფორმაცია თუ არა?

-რა თქმა უნდა, ჩვენთან მუშაობს ადგილობრივი მედია, რომელიც აზერბაიჯანულადაც, სომხურადაც, ქართულადაც ინფორმაციას აწვდიდა მოსახელობას. ასევე იყო ძალიან ბევრი ფეისბუქფეიჯები, მედიაგვერდები, იქაც ძალიან ხშირად გადიოდა ინფორმაცია ამაზე.

ანუ ხალხი იყო ინფორმირებული, რომ არსებობს ვირუსი, ადამიანი უნდა იყოს დაცული და უნდა იყოს სახლში. და შესაბამისად, ამას აკეთებდნენ იქამდე, სანამ ფიქრობდნენ, რომ  თვითონ იქნებიან სახლში და სახელმწიფო იზრუნებს.

ქვემო ქართლში აზერბაიჯანის არხებს უყურებენ, თურქულ არხებს უყურებენ, რადგან ეს იყო მსოფლიო პრობლემა, შესაბამისად ყველამ იცოდა, რა არის ეს კორონავირუსი, როგორ დაიცვას თავი, იცოდა, რომ საჭირო იყო ხშირად ხელის დაბანა, მაგრამ ადამინი კითხვით მოდიოდა, რომ კარგია ხელის დაბანა, მაგრამ როგორ? ჩვენთან წყალი არ არის და რანაირად? ეს იყო მთავარი პრობლემა.

ჩვენთან უმრავლეს სოფლებში წყალი არ არის. ესეც ქმნიდა პრობლემას. მეორე ის იყო, რომ პირბადე უნდა გეკეთოს აუცილებლად გარეთ რომ გამოდიხარ. აქაც იყო კითხვა, რომ პირბადე არ იყიდება, ჩვენთან ხელმისაწვდომი არ არის და ამ შემთხვევაში რა უნდა გავაკეთოთ?

მესამე ის, რომ საჭირო იყო სხვადასხვა სამედიცინო წამლები, სპირტი, რაც ჩვენს აფთიაქებში არ მოიპოვებოდა.

– პრინციპში, მთელ საქართველოში არსებობს ეს პრობლემა, რომ რაღაც საშუალებები არ იშოვება, არ ხდება შემოწმება. ადამიანმა არ იცის, სიმპტომები თუ აქვს, ვინ უნდა შეამოწმოს და ვის მიმართოს. მაინცდამაინც რატომ იფეთქა მარნეულში ამ ამბავმა?  ეკონომიკური მიზეზებიც გაჟღერდა. რა იყო ის ეკონომიკური მიზეზები, რის გამოც ხალხი გამოვიდა?

– ეს ეკონომიკური პრობლემა პირველივე დღიდან იყო. ისეთი სეზონი იყო, როდესაც იწყებოდა  სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობა. მოსავალი მოსული იყო უკვე. უბრალოდ მედია ამას არ აშუქებდა სათანადოდ.

რა თქმა უნდა, თვითმმართველობასაც აწყობდა ეს. რადგან მედიაში არ იყო, თვითონ არ ნერვიულობდნენ, რომ ეს პრობლემა დგას.  ადამიანები დარჩნენ უყურადღებოდ. თავისი პროდუქტი ვერ გაყიდეს, მიმართავდნენ მერიას, მოლოდინში იყვნენ. ახლა ისეთი პროდუქტებია – პომიდორი, კიტრი, რომელიც შეიძლება მხოლოდ ორი-სამი დღე შეინახო.

-საერთოდ ვერ გააქვთ პროდუქტი? არ არქვთ უფლება, რომ მარნეულიდან გაიტანონ?

– (აქაურ მაცხოვრებელს)  არ აქვს უფლება გაიტანოს. თვითონ ვერ დატოვებს რაიონს. თბილისიდან უნდა იყოს რომელიმე კომპანია, უნდა მოვიდეს ამ კომპანიის წარმომადგენელი ნეიტრალურ ზონაში საზღვართან და იქ უნდა მოხდეს ჩაბარება.

ადგილობრივებმა დაურეკეს მერიას, სთხოვეს, რომ ჰყავთ მომხმარებლები, შეუძლიათ დაამყარონ ბაზართან კავშირი და ჩააბარონ.  ამის უფლებას არ აძლევდნენ.

ერთი ეს არის პროდუქტები სოფლის მეურნეობის კუთხით და კიდევ მეორეა რძის პროდუქტები. აქაც იგივე პრობლემაა.  ყველა ადამიანი ვერ აბარებს რძეს, ყველის ბაზარიც არ არის. აქ მუშაობენ მხოლოდ ადგილობრივები, ასევე ის ადამიანები, რომლებიც, ქალაქ მარნეულში რომ არის  საწარმო, აგროვებენ და აბარებენ იქ.

ვინც აქამდე აგროვებდა რძეს, რომლებიც საზღვრის იქითაა, დმანისი იქნება თუ ბოლნისი თუ სხვა ადგილები, ვერ შემოდიან, შესაბამისად მათი მომხმარებლებიც ვერ აბარებენ რძეს. არის რამდენიმე ადამინი, რომელიც იბარებს, მაგრამ ძალიან დაბალ თანხად. რადგან ფერმერს სხვა გზა არ აქვს, იძულებულია ჩააბაროს ამ თანხად თავისი პროდუქტი.

– მოქალაქეებმა რაღაც დაპირებები მიიღეს დღეს თითქოს გუბერნატორისგან, მერისგან. სჯერთ იმ დაპირებების? თქვენი აზრით ეს რეალურია?

– მარნეულის რაიონში არის სოფლები: იმირი, არაფლო, აღმამედლომ, სადაც ადამიანები მხოლოდ მიწაზე მუშაობენ. ამ ადამიანებს აღებული ჰქონდათ კრედიტები, შესაბამისად, რომ გადაიუხადონ კრედიტები უნდა გაყიდონ მოსავალი.

მათ მოლოდინი ჰქონდათ, რომ სახელმწიფო დაეხმარებოდა, მაგრამ ვერ დაეხმარნენ, პროდუქტი ფუჭდებოდა, ხალხიც გამოვიდა ქუჩაში, რადგან სხვა გზა არ აქვთ. სამწუხაროდ, დღეს მე რასაც ვუყურებდი, ქალაქის მერი და გუბერნატორი  ცდილობდნენ რომ დაერქმიათ ამისთვის სხვა სახელი,  თითქოს ეს პოლიტიკური პარტიების ჩარევით მოხდა.

მაგრამ ეს იყვნენ რეალური ადამიანები, ასობით ადამიანი, რომელიც თავინთი  მანქანებით, პროდუქტით იყვნენ აქციაზე, რათა ეჩვენებინათ, რომ ეს არ იყო პოლიტიკური აქცია, არ იყო რომელიმე პოლიტიკური  პარტიის წარმომადგენლების ორგანიზებული –  აი, ეს არის ჩემი პროდუქტი, მე ვარ ფერმერი, რომელიც ვერ ვყიდი, ამის რეალიზაციას ვერ ვაკეთებ, შენ როგორც ხელისუფლება, ამაში ვერ მეხმარები.

რადგან იყო დაპირისპირება, რა თქმა  უნდა ადგილზე მივიდნენ ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენლები და ხელისუფლებამ ადვილად დაარქვა სახელი, თითქოს ეს იყო პოლიტიკური თამაში.

თქვენ ალბათ ბოლო არჩევნებზეც ნახეთ, რომ ოპოზიციამ მოიგო. ადგილობრივ მოსახლეობას ნდობა დაკარგული აქვს დღევანდელი ხელისუფლებისადმი, შესაბამისად, რადგან მოსახელობის უმრავლეობამ არ იცის ქართული ენა, თავისი უფლებები, არ იცის ვის უნდა მიმართოს, მიმართავენ საკუთარ პრობლემებზე ოპოზიციის აქტივისტებს.

მმართველი პარტიის აქტივისტები ყოველთვის ცდილობენ დამალონ ეს პრობლემები. ეუბნებიან, რომ ჩუმად იყვნენ და დაეხმარებიან, რომ ამ საკითხებზე მედიასთან , ოპოზიციასთან არ ილაპარაკონ.

– ვიცით, რომ კიდევ ერთი თვე უნდა გაგრელდეს  შეზღუდვები, მათ შორის გადაადგილებაზე, ეკონომიკურ საქმიანობაზე. თქვენი აზრით მარნეულის მოსახელეობა რამდენად მზადაა გაუძლოს ასეთ რეჟიმს? რამდენად მზადაა  ხალხი მორალურად, მატერიალურად იმისთვის რომ ასეთ რეჟიმში იცხოვროს?

ისედაც რთული იყო (კარანტინი) პირველი დღიდან. ზოგი თავისი მიწით არის დაკავებული, ზოგი მესაქონლეობით და ზოგი ყოველდღიურ შემოსვალზე იყო დამოკიდებული. შესაბამისად, მათ სრულად დაკარგეს თავისი შემოსავლის წყარო.

ჩვენთან ახალგაზრდები ძირითადად მიდიან სხვა ქვეყნებში სამუშაოდ და რადგან უმრავლესობას ასევე არ აქვს  საკუთარი მიწა, მუშაობენ სხვის მიწაზე, როგორც დაქირავებული ადამიანები. შებამისად ძალიან ბევრმა დაკარგა ყოველდღიური შემოსავალი.

მაგალითად, ჩემთან უბანში არის რამდენიმე ოჯახი, რომელთათვისაც ჩვენ თვითმმართველობას მივმართეთ და ის დაეხმარა ძალიან მცირე პროდუქტით. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ ერთმანეთს ვეხმარებით, მაგრამ ახლა უკვე  ბევრს ამის რესურსიც აღარ აქვს, რომ სხვას დაეხმაროს.

მათ იმედი ჰქონდათ, რომ კარანტინის მერე, 21 აპრილიდან გაეხსნებოდათ გზა. ახლა, ამის შემდეგ უფრო კარგად გამოჩნდება ძალიან ბევრი პრობლემა, იმიტომ, რომ ყველა ეს საქმე კეთდება შეფერხებით. მოსახლეობამ შესაბამისი დახმარება ვერ მიიღო.

ცუდია, რომ საკარანტინო წესი ირღვევა, როდესაც ეს ადამიანები მასშტაბურად გამოდიან ქუჩაში, მაგრამ ისინი ნადვილად ძალიან ცუდ მდგომარეობაში, ეკონომიკურ კრიზისში არიან. ქუჩაში გამოსვლის გარდა სხვა გზა არ აქვთ. ისინი ამბობენ:  თუ მეუბნები “დარჩი სახლში”, კი, მე შემიძლია დავრჩე სახლში, მაგრამ სახლში უნდა მოვკვდე? მე არ მაქვს წყალი, არ მაქვს საჭმელი. ამ შემთხვევაში რა უნდა გავაკეთო?

ჩვენთან პრობლემა ის არის, რომ ადგილობრივ თვითმმართველობას, სახელმწიფოს არ აქვს ხალხთან კონსულტაცია.  არ კითხულობენ როგორ, რანაირად შეუძლიათ დაეხმარონ. თვითონ გეგმავენ ყველაფერს,რა და როგორ არის საჭირო და შეიძლება ეს გეგმა არ შეესაბამებოდეს მოსახელეობის დღევანდელ მდგომარეობას. უნდათ რომ გააჩუმონ, შეაშინონ ხალხი,რომ უნდა დააჯარიმონ.

ხალხმა რამოდენიმე დღის წინ ტელევიზორში ნახა, რომ სახელმწიფომ საშუალება მისცა ეკლესიას, გავიდნენ ქუჩაში, მივიდნენ სხვადასხვა ადგილას. შესაბამისად ხალხმა დაინახა, რომ თუ სხვებს აქვთ უფლება, მათ რატომ  არ აქვთ? ჩვენც შეგვიძლია გავიდეთ ასე. ანუ თვითონ სახელწიფოს შექმნილი ორმაგი სტანდარტი ხელს უწყობს, რომ მოსახელობამ დაარღვიოს კანონი ან ჩაიდინოს დანაშაული. ფაქტობრივად ასე გამოდის. ბოლოს მაინც მოქალაქე ზარალდება.

-თუ ყოფილა დღევანდელი აქციის მერე დაჯარიმებები ან რაიმე სადამსჯელო ღონისძიება?

-არ გამიგია. თუმცა ვინც არიან დაჯარიმებულები წინა დღეებში, ისინი აპირებენ სასამართლოში ჩივილს.

-მარნეულში ბევრი ადამიანია დაჯარიმებული?

-კი, საკმაოდ ბევრია. სხვა უბნების და სოფლების შესახებ ინფორმაცია არ მაქვს, მაგრამ მარტო ჩემს სოფელში, სოფელ ალგეთში, 50-მდე ადამიანია დაჯარიმებული სამი ათას ლარიანი ჯარიმით. მაგრამ აქედან უმრავლესობა ცდილობს, რომ სასამართლოში შეიტანოს საჩივარი, რადგან ფიქრობს,რომ ეს იყო არასამართლიანი. ერთი ადამიანი იყო პურის საყიდლად მაღაზიაში და რიგს ელოდებოდა, პატრულმა დააჯარიმა. პოლიციელები ზოგჯერ სარგებკლობენ იმით, რომ ადგილობრივებმა ენა არ იციან. ორი-სამი დღის წინ პოლიცია შეურაცხყოფას აყენებდა ადამიანს. ასევე ბევრი სხვადასხვა შემთხვევა იყო.

ბევრი ადამიანი საუბრობს იმაზე, რომ მათი ჯარიმა უსამართლოა. თივის საყიდლად იყო ადამინი წასული, თივა არის საკვები. ადამიანს ჰყავს ცხოველები და მათ საკვებად სჭირდებათ თივა. ამ შემთხვევაში თივა არ ჩაითვალა საკვებად და დააჯარიმეს.