სასამართლო და საარჩევნო რეფორმები, დეოლიგარქიზაცია - რა პირობები წაუყენა EU-მ საქართველოს
რა პირობები წაუყენა ევროკავშირმა საქართველოს
ევროკომისიამ საქართველოს, უკრაინისა და მოლდოვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების საკითხზე 17 ივნისს დასკვნა მოამზადა. შედეგად, უკრაინა და მოლდოვა მიიღებენ ევროკავშირის კანდიდატობის სტატუსს და დაეკისრებათ გარკვეული ვალდებულებების შესრულება, ხოლო საქართველოს ჯერ პირობების შესრულება დაევალება, შემდეგ კი კანდიდატობის სტატუსის მიღების შანსი ექნება.
რა პირობები წაუყენა ევროკავშირმა საქართველოს:
- მოაგვაროს პოლიტიკური პოლარიზაციის საკითხი 19 აპრილის შეთანხმების სულისკვეთებითა და პოლიტიკური პარტიებს შორის თანამშრომლების უზრუნველყოფით;
- უზრუნველყოს სახელმწიფო ინსტიტუტის სრული ფუნქციონირება, დამოუკიდებლობა და ეფექტური ანგარიშვალდებულება. გააუმჯობესოს საარჩევნო ჩარჩო, ეუთოს/ოდირის და ევროპის საბჭოს/ვენეციის კომისიის მიერ აღნიშნული ყველა ხარვეზების აღმოფხვრით;
- მიიღოს და განახორციელოს გამჭვირვალე და ეფექტური სასამართლო რეფორმის სტრატეგია და 2021 წლის შემდგომი სამოქმედო გეგმა, რომელიც დაფუძნებულია ფართო, ინკლუზიურ და მრავალპარტიულ საკონსულტაციო პროცესზე; უზრუნველყოს სასამართლო სისტემა, რომელიც იქნება სრულად და ჭეშმარიტად დამოუკიდებელი, ანგარიშვალდებული და მიუკერძოებელი სასამართლოს ინსტიტუციური ჯაჭვის ნებისმიერ რგოლზე, ასევე უზრუნველყოფილი იქნას ძალაუფლების განაწილება.უზრუნველყოს ყველა სასამართლო და საგამოძიებო ინსტიტუტების, განსაკუთრებით უზენაესი სასამარლოსი, გამართული ფუნქციონირება და აღმოფხვრას ყველა გამოვლენილკ ხარვეზი, მათ შორის ყველა დონის მოსამართლისა და გენერალური პროკურორის კანდიდატის წარდგენა. განახორციელოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს საფუძვლიანი რეფორმა და დანიშნოს უმაღლესი საბჭოს დარჩენილი წევრები. ყველა ეს ღონისძიება სრულად უნდა შეესაბამებოდეს ევროპულ სტანდარტებს და ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებს;
- გაძლიერდეს ანტიკორუფციული სააგენტოს დამოუკიდებლობა, ყველა საკვანძო ანტიკორუფციული ფუნქციის გაერთიანებით, კერძოდ მკაცრად გადაწყდეს მაღალი დონის კორუფციული საქმეები; აღიჭურვოს ახალი სპეციალური საგამოძიებო და პერსონალური მონაცემების დაცვის სერვისები მათი მანდატის შესაბამისი რესურსებით, უზრუნველყოფილი იყოს მათი ინსტიტუციური დამოუკიდებლობა;
- ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და სოციალურ სფეროებში გადაჭარბებული გავლენების აღმოფხვრით განხორციელდეს “დეოლიგარქიზაციის” ვალდებულება;
- გაძლიერდეს ბრძოლა ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ საფრთხის დეტალური შეფასების საფუძველზე, კერძოდ, სრულყოფილი გამოძიების, სასამართლო დევნის, სისხლისსამართლებრივი დევნისა და მსჯავრდადებების სანდო ჩანაწერების უზრუნველყოფით; სამართალდამცავი ორგანოების ანგარიშვალდებულებისა და კონტროლის გარანტირება;
- საქართველომ უნდა განახორციელოს უფრო ძლიერი რეფორმები თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედიის გარემოს უზრუნველსაყოფად. განსაკუთრებით მედიის მფლობელების წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის პროცედურები უმაღლეს საკანონმდებლო სტანდარტებს უნდა შეესაბამებოდეს. მუქარის არსებობის შემთხვევაში, უნდა დაიწყოს მიუკერძოებელი, ეფექტური და დროული გამოძიება ჟურნალისტებისა და მედიის სხვა წარმომადგენლების უსაფრთხოებისთვის;
- სასწრაფოდ გადაიდგას ნაბიჯები მოწყვლადი ჯგუფების ადამიანის უფლებების დაცვის გასაძლიერებლად, მათ შორის, ევროკომისია სტატუსისთვის ძალადობის წამქეზებელთა გასამართლებასაც მოითხოვს;
- ქვეყანამ უნდა უზრუნველყოს გენდერული თანასწორობა და აღკვეთოს ქალთა მიმართ ძალადობა;
- ქვეყანამ უნდა უზრუნველყოს საზოგადოების ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესის ყველა დონეზე;
- საქართველომ უნდა მიიღოს კანონმდებლობა, რათა ქვეყნის სასამართლოებმა განხილვისას პროაქტიულად გაითვალისწინონ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები;
- ახალი სახალხო დამცველის (ომბუდსმენის) წარდგენის პროცესში უპირატესობა დამოუკიდებელ პირს უნდა მიენიჭოს და ეს პროცესი გამჭვირვალედ წარიმართოს. ქვეყანამ უნდა უზრუნველყოს ოფისის ეფექტური ინსტიტუციური დამოუკიდებლობა;
- კომისია დააკვირდება საქართველოს პროგრესს ამ პრიორიტეტების გადაჭრაში და მასზე წარადგენს ანგარიშს 2022 წლის ბოლოსთვის. გაწევრიანების პროცესი რჩება დადგენილ კრიტერიუმებსა და პირობებზე დაფუძნებული. ეს საშუალებას აძლევს ნებისმიერ ქვეყანას, რომელიც პროცესშია, საკუთარი დამსახურების საფუძველზე პროგრესს მიაღწიოს, თუმცა ასევე ნიშნავს, რომ ევროკავშირისკენ გადადგმული ნაბიჯები შეიძლება უკან დაბრუნდეს, თუ ძირითადი პირობები აღარ იქნება დაკმაყოფილებული;
საქართველომ, უკრაინამ და მოლდოვამ ევროკავშირის წევრობის კანდიდატობაზე განაცხადა ერთად შეიტანა. ევროკავშირში გაწევრიანების განაცხადი საქართველომ 3 მარტს წარადგინა. 11 აპრილს კი ევროკავშირისგან თვითშეფასების კითხვარის პირველი ნაწილი მიიღო. კითხვარები მიიღეს უკრაინამ და მოლდოვამაც.
რეზოლუცია, საქართველოში მედიის თავისუფლების დარღვევებისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოების გამოწვევების შესახებ, ევროპარლამენტმა 9 ივნისს დაამტკიცა.
ევროპარლამენტი მხარს უჭერს საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭებას. მაგრამ, იქვე, ევროპულ საბჭოს მოუწოდებს, განიხილონ პერსონალური სანქციების დაწესება ბიძინა ივანიშვილისთვის.
“ამ რეზოლუციას ჩალის ფასი აქვს”, “ევროპარლამენტი ფეიკების მსხვერპლი გახდა”, “ევროპარლამენტარებს საქართველოში მეორე ფრონტის გახსნა სურთ” – ამ და მსგავსი განცხადებებით გამოეხმაურა საქართველოს ხელისუფლება ევროპარლამენტის კრიტიკულ რეზოლუციას საქართველოს შესახებ.