ორი განსხვავებული პასუხი სომხეთისგან პუტინის განცხადებაზე. რა ხდება ერევანში
პუტინის განცხადება და ორი პასუხი სომხეთიდან
რუსეთი მხარს უჭერს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმებას, „მაგრამ ერევნისთვის ვალდებულებების დაკისრებას არ აპირებს – არჩევანი სომეხი ხალხისა და ხელმძღვანელობის საქმეა“. ასეთი განცხადება გააკეთა ვლადიმირ პუტინმა “ვალდაის” საერთაშორისო სადისკუსიო კლუბის შეხვედრაზე, 27 ოქტომბერს. ამავდროულად, ის რეალურად დაუპირისპირდა საკითხების მოგვარების ორ ვარიანტს – რუსულს და „ვაშინგტონს“, რომელიც „ყარაბაღზე მთლიანად აზერბაიჯანის სუვერენიტეტის აღიარებას ითვალისწინებს“.
სომხეთიდან პუტინმა ორი პასუხი მიიღო. პრემიერმინისტრ ფაშინიანის ოფიციალური პასუხი დილით გამოჩნდა. ნიკოლ ფაშინიანმა Twitter-ზე, თავის მიკრობლოგში დაწერა: „სექტემბრის დასაწყისში სომხეთი დათანხმდა იმუშაოს რუსეთის ფედერაციის მიერ წარმოდგენილ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების დამყარების ძირითადი პრინციპებისა და პარამეტრების საფუძველზე და მზად არის დაადასტუროს ეს სოჭში. ვიმედოვნებთ, რომ რუსეთი მხარს დაუჭერს ამ წინადადებებს.”
მაგრამ წინა ღამეს, პუტინის გამოსვლისთანავე, გაზეთმა Haykakan Zhamanak-მა (სომხური “დრო”), რომელიც პრემიერმინისტრის ოჯახს ეკუთვნის, გამოაქვეყნა სტატია, რომელიც ეხმაურება რუსეთის პრეზიდენტს. ეს რეალურად არის რუსეთისადმი მიმართული კითხვების ჩამონათვალი და ფაქტების ჩამონათვალი, საიდანაც შეიძლება დაასკვნა:
სომხეთი არც ერთ საკითხში არ უნდა დაეყრდნოს რუსეთის მხარდაჭერას – მისი შუამავლობით უკვე მიღებული გადაწყვეტილებების შესრულებაზეც კი.
პუტინის გამოსვლის დეტალები და პასუხები ერევნიდან; ასევე კომენტარი არსებული სიტუაციის შესახებ: რას ნიშნავს ეს ყველაფერი?
პუტინი: “ჩვენ მხარს დავუჭერთ ნებისმიერ არჩევანს”
„ე.წ. ვაშინგტონის ვარიანტი, რამდენადაც მე მესმის, ითვალისწინებს აზერბაიჯანის სუვერენიტეტის აღიარებას მთლიანად ყარაბაღზე. თუ სომხეთი ასე ფიქრობს, ჩვენ მხარს დავუჭერთ სომეხი ხალხის ნებისმიერ არჩევანს.
თუ სომეხი ხალხი და სომხეთის ხელმძღვანელობა თვლის, რომ ყარაბაღს აქვს გარკვეული თავისებურებები და ეს თავისებურებები უნდა იყოს გათვალისწინებული სამომავლო სამშვიდობო ხელშეკრულებაში, ეს ასევე შესაძლებელია.
მაგრამ, რა თქმა უნდა, ჩვენ გვჭირდება მოლაპარაკება აზერბაიჯანთან. აუცილებელია, რომ ეს შეთანხმებები მისაღები იყოს აზერბაიჯანისთვისაც; ეს ძალიან რთული საკითხია – სომხეთი არის ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი, მოკავშირე და ჩვენ, რა თქმა უნდა, დიდწილად, აზერბაიჯანის ინტერესების გათვალისწინებით, თავად სომხეთის წინადადებით ვიხელმძღვანელებთ“, – განაცხადა რუსეთის პრეზიდენტმა.
ამის შემდეგ პუტინმა განმარტა, რომ რუსეთი “მრავალი წლის განმავლობაში” სთავაზობდა სომხეთს კონტროლის შენარჩუნებას შვიდი რეგიონიდან ორზე, რათა მთიან ყარაბაღთან კომუნიკაცია გაგრძელებულიყო. სომხეთს უნდა დაეთმო ხუთი რეგიონი, რაც მაშინ ხელისუფლებამ უარყო.
„ყარაბაღთან კომუნიკაციისთვის საკმარისია ორი უზარმაზარი რეგიონი და ვფიქრობდით, რომ სამართლიანი იქნებოდა ამ რეგიონებში ლტოლვილების დაბრუნება და ა.შ. ეს იქნებოდა კარგი ნაბიჯი რეგიონში სიტუაციის ნორმალიზებისთვის, მაგრამ სომხეთის ხელმძღვანელობა თავისი გზით წავიდა. ამან გამოიწვია ის მდგომარეობა, რომელიც დღეს გვაქვს“.
უპასუხეთ კითხვებს სომხეთის პრემიერმინსტრის გაზეთში
პუტინის გამოსვლის შემდეგ სულ მცირე 2 კითხვა ჩნდება:
1) რას გვთავაზობს რუსეთი?
თუ პუტინი ღიად საუბრობს ვაშინგტონის წინადადებაზე, რატომ არ წარმოადგენს საკუთარ წინადადებას, თუ ის მართლაც ბევრად უფრო წარმატებული იქნება, ვიდრე აშშ-ის წინადადება?
2) რა მოხდება, თუ სომხეთი რუსეთის შუამავლობით აზერბაიჯანთან სამშვიდობო ხელშეკრულებას მოაწერს ხელს?
44-დღიანი ომის შემდეგ სომხეთი რუსეთის მიერ შემოთავაზებულ ვარიანტს მიჰყვა, რის შედეგადაც 9 ნოემბერს სამმხრივი შეთანხმება მიიღეს, მაგრამ რუსეთის შუამავლობით სამმხრივი შეთანხმების შემდეგ, აზერბაიჯანმა არ შეასრულა ალიევისა და ვლადიმირ პუტინის მიერ ხელმოწერილი დოკუმენტის პუნქტები:
1) აზერბაიჯანს ჯერ კიდევ არ დაუბრუნებია სომეხი სამხედრო ტყვეები.
2) 9 ნოემბრის შემდეგ აზერბაიჯანის არმიამ შეუტია სომხურ პოზიციებს ფარუხში, ხცაბერდსა და ხინ თაგერში. სხვათა შორის, ეს ყველაფერი რუსი სამშვიდობოების კონტროლის ზონაში მოხდა. თუმცა, 9 ნოემბრის ერთობლივი დოკუმენტის მიხედვით, მხარეები უნდა დარჩენილიყვნენ იქ, სადაც მაშინ იყვნენ.
3) 9 ნოემბრის ერთობლივი განცხადებიდან რამდენიმე თვეში, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები შეიჭრნენ სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენულ ტერიტორიაზე შავი ტბის რაიონში, ხოლო მიმდინარე წლის 13 სექტემბერს, სამხედრო ესკალაციის შედეგად, მათ კვლავ დაიკავეს სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენული ტერიტორია ჯერმუქში.
4) აზერბაიჯანი გამუდმებით საუბრობს რაღაც დერეფანზე, რაზეც სიტყვაც არ არის დაძრული 9 ნოემბრის შეთანხმებაში. მეტიც, ალიევის გამოსვლას „დერეფნის“ შესახებ იმეორებს სახელმწიფო სათათბიროს დსთ-ს, ევრაზიული ინტეგრაციისა და თანამემამულეებთან ურთიერთობის კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილე კონსტანტინ ზატულინი. გარდა ამისა, ხაზგასმით აღვნიშნავთ, რომ ОДКБ-ს (კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაცია, რომელსაც რუსეთი თავკაცობს) ჯერ არ შეუთავაზებია გამოსავალი სომხეთის რესპუბლიკის ოკუპირებული ტერიტორიის განთავისუფლებისთვის.
იგივე ბედი ელის სომხეთსაც, თუ ის რუსეთის შუამავლობით აზერბაიჯანთან მშვიდობას დაამყარებს? სადაა გარანტიები, რომ რუსეთის წინადადებით აზერბაიჯანთან სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმების შემდეგ, აზერბაიჯანი აღარ მიმართავს პროვოკაციებს ან ესკალაციას, თუნდაც რუსული სამხედრო კონტიგენტის თვალწინ?“
პოლიტოლოგ არმენ ბაღდასარიანის კომენტარი
პუტინის განცხადებაზე
„ვფიქრობ, პუტინს ახალი არაფერი უთქვამს. რუსეთის ფედერაციის პოზიცია თითქმის იგივეა, რაც დასავლური მიდგომა. ანუ ასე არ არის, რომ რუსული ვერსიით არცახი არ არის აღიარებული აზერბაიჯანის შემადგენლობაში.
პრობლემა ისაა, რომ სომხეთს ძალიან გამჭვირვალედ სთავაზობენ დასავლური შუამავლობის სრულად მიტოვების ვარიანტს, რის სანაცვლოდ რუსეთი გვპირდება მთიანი ყარაბაღის სტატუსის ერთგვარ დაგვიანებულ განხილვას. არცახის სომხებმა თავიანთ მიწაზე უნდა იცხოვრონ. სულ ეს არის.
მეტიც, რუსეთი არათუ არანაირ გარანტიას არ იძლევა, არამედ ძალიან მკაფიოდ აცხადებს, რომ აზერბაიჯანის დარწმუნება ძალიან რთული იქნება. ანუ ყველაფერი მხოლოდ სომხეთის თანხმობაზე არ არის დამოკიდებული.
რუსეთი გვაჩვენებს სატყუარას, რის სანაცვლოდ სომხეთს მოუწევს მთლიანად მიატოვოს დასავლეთის შუამავლური მისია და დაეთანხმოს პრობლემის მოგვარებას სომხეთ-აზერბაიჯანი-რუსეთის სამკუთხედში, უფრო სწორად ოთხკუთხედში – თურქეთი ირიბად არის ჩართული ამ პროცესში“.
ორი ურთიერთგამომრიცხავი პასუხი – ფაშინიანისა და მისი გაზეთისგან
„ვფიქრობ, ნიკოლ ფაშინიანს სურს თქვას, რომ თანახმაა რუსეთის წინადადებაზე, მაგრამ მნიშვნელოვან გარანტიებს ელის. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ პრემიერი ამბობს: სექტემბრის დასაწყისში სომხეთი დათანხმდა რუსეთის წინადადებას, მაგრამ მალევე აზერბაიჯანმა წამოიწყო ახალი აგრესია, რის შედეგადაც გვაქვს მსხვერპლი და ტერიტორიული დანაკარგი.
ფაშინინიას ტექსტი მთავრდება სიტყვებით: „ვიმედოვნებთ, რომ რუსეთი მხარს დაუჭერს მის წინადადებებს“. ეს არის მინიშნება იმაზე, რომ მხოლოდ დაპირებები არ კმარა და მოსკოვმა უნდა უზრუნველყოს ბევრად უფრო კონკრეტული, უფრო ეფექტური გარანტიები; წინააღმდეგ შემთხვევაში რუსული შუამავლობის მისია უაზრო ხდება.”
სოჭში პუტინთან და ალიევთან მოახლოებულ შეხვედრაზე
„რუსეთის ფედერაციის მთავარი ინსტრუმენტი სასაზღვრო დაძაბულობის გაზრდაა, რაც, რუსული მხარის თქმით, აზერბაიჯანის გავლით განხორციელდება და გახდება სომხეთზე ზეწოლის დამატებითი ბერკეტი, რათა ქვეყანამ ერთხელ და სამუდამოდ უარი თქვას კონფლიქტში დასავლეთის მონაწილეობაზე.
სოჭის შეხვედრა ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება. ამის შემდეგ გაირკვევა, გვექნება დაძაბულობის მატება თუ დაიწყება მოლაპარაკების პროცესი. სოჭის შეხვედრა საკვანძო მომენტი იქნება, სადაც მთავარი საუბარი რუსეთსა და აზერბაიჯანს შორის გაიმართება.
რუსეთი შეეცდება დაარწმუნოს აზერბაიჯანი, რომ დასავლეთის რეგიონში შეღწევის თავიდან ასაცილებლად, აზერბაიჯანი ცოტა უფრო მორჩილი უნდა იყოს. არ ვიცი, იმუშავებს თუ არა ეს. ყოველ შემთხვევაში, რუსეთს აქვს მხოლოდ ეს შანსი – დაარწმუნოს აზერბაიჯანი. რადგან, მთლიანობაში, მას სხვა რეალური გავლენის ბერკეტები აღარ გააჩნია“.
პუტინის განცხადება და ორი პასუხი სომხეთიდან
