გაფიცვები, ევროპის მხარდაჭერა, რუსეთის ჩარევის საფრთხე - რა ხდება ბელარუსში
ბელარუსში, პროტესტი გრძელდება – ადამიანები აგრძელებენ ქუჩაში გამოსვლას, გაფიცვის გამო ჩერდება უმსხვილესი საწარმოები. პროტესტის მონაწილეები პრეზიდენტ ალექსანდრ ლუკაშენკოს გადადგომას ითხოვენ, მათ შორის, მისი სიტყვით გამოსვლის დროსაც. თუმცა, ის აცხადებს, რომ წასვლას არ აპირებს და დახმარებისთვის რუსეთს მიმართავს. დაეხმარება თუ არა რუსეთი ლუკაშენკოს ხელისუფლების შენარჩუნებაში? რუსი მიმომხილველები მიიჩნევენ, რომ რუსეთს ჩარევის მიზეზი არ აქვს.
რას აკეთებს ოპოზიცია
სვეტლანა ტიხანოვსკაიას მითითებით, რომელმაც საკუთარი თავი ბელარუსში, 9 აგვისტოს გამართულ საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვებულად გამოაცხადა, შეიქმნა საკოორდინაციო საბჭო, რომლის დანიშნულებაც – ხელისუფლებასთან ძალაუფლების გადაცემაზე მოლაპარაკებებია.
მასში 15 ადამიანი შევიდა – ტიხანოვსკაიას შტაბის წარმომადგენლების გარდა, ესენი არიან ცნობილი მეცნიერები და უფლებადამცველები, ასევე, ლიტერატურაში ნობელის პრემიის ლაურეატი, სვეტლანა ალექსიევიჩი.
• Nexta – ტელეგრამ-არხი, რომელიც სათავეში ჩაუდგა ბელარუსის პროტესტს. ვინ არიან ისინი?
• ბელარუსი, პროტესტის მეშვიდე დღე: ასობით ათასი ადამიანი ქუჩაში, ლუკაშენკო არ მიდის
• ბელარუსი: გავრცელდა მომიტინგეების წამებისა და ცემის კადრები, დაიწყო საყოველთაო გაფიცვა
როგორც „ევრორადიო“ იტყობინება, ბელარუსში, „ეროვნული გაფიცვის კომიტეტის“ შექმნა დაიწყო – ორგანოსი, რომელიც საყოველთაო გაფიცვას გაუწევს კოორდინირებას. ბელარუსის დემოკრატიული პროფკავშირების კონგრესის თავმჯდომარის, ალექსანდრ იაროშუკის თქმით, უახლოესი ორი-სამი დღის განმავლობაში, „ეროვნული გაფიცვის კომიტეტის“ სახელით დაიწყება პირდაპირი დიალოგი ოფიციალურ ორგანოებთან ქვეყანაში ხელისუფლების გადაცემასთან დაკავშირებით.
მთელი ქვეყნის მასშტაბით გაიფიცნენ მსხვილი საწარმოები. 17 აგვისტოს, საყოველთაო გაფიცვას შეუერთდნენ „Уралкалия“-ს მუშები – ვალუტის მთავარი მიმწოდებელი ბელარუსის ბიუჯეტისთვის.
მინსკის ავტოქარხანასთან (МАЗ) იკრიბებიან ადამიანები, რომლებიც მხარს უჭერენ გაფიცულ მუშებს. გაფიცულ საწარმოებთან ადამიანებს საჭმელი მიაქვთ.
17 აგვისტოს, სვეტლანა ტიხანოვსკაიამ ლიეტუვიდან ახალი ვიდეომიმართვა ჩაწერა. მან პროტესტის მონაწილეებს სიმამაცისთვის მადლობა გადაუხადა და გამოაცხადა მზაობა, რომ გახდეს ეროვნული ლიდერი.
ტიხანოვსკაიასა და მისი მომხრეების მოთხოვნები უცვლელია:
– ყველა პოლიტპატიმრის დაუყოვნებლივ გათავისუფლება;
– ლუკაშენკოს გადადგომა;
– ახალი, სამართლიანი საპრეზიდენტო არჩევნების ჩატარება საერთაშორისო კონტროლის ქვეშ.
17 აგვისტოს საღამოს, მორიგი მრავალათასიანი მსვლელობა გაიმართა – ადამიანები დამოუკიდებლობის მოედანზე შეიკრიბნენ და მარშით ციხემდე მივიდნენ, სადაც ჯერ კიდევ ჰყავთ საპროტესტო აქციების დროს დაკავებული ადამიანები.
18 აგვისტოს, პროტესტის მონაწილეები კვლავ იკრიბებიან მინსკის ცენტრში, რათა ალექსანდრ ლუკაშენკოს გადადგომა მოითხოვონ.
რას აკეთებს ხელისუფლება
ამასთან, როგორც 17 აგვისტოს, თავად ლუკაშენკომ ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა, წასვლას არ აპირებს. ის ვერტმფრენით მივიდა მინსკის უმსხვილეს საწარმოში – მინსკის ბორბლებიანი ტრაქტორის ქარხანაში, რომლის მუშებმაც გაფიცვა გამოაცხადეს.
მას შეძახილებით დახვდნენ – „წადი!“ და „თავი მოიკალი!“.
„ახალი არჩევნები არ იქნება. ამისათვის თქვენ თავდაპირველად, ჩემი მოკვლა მოგიწევთ“, – განაცხადა ლუკაშენკომ.
შეხვედრა ლამის ლუკაშენკოსა და მუშებს შორის ჩხუბით დასრულდა.
სახელმწიფო არხების ეთერში, საპროტესტო აქციების შესახებ რეპორტაჟები გამოჩნდა. ეს იმის შედეგი გახდა, რომ ჟურნალისტები პროტესტის მონაწილეებს შეუერთდნენ.
ბელარუსის გენერალურმა პროკურატურამ განაცხადა, რომ 600-მა ადამიანმა შეატყობინა მათ ციხეებში, საბადრაგო მანქანებსა და პოლიციის განყოფილებებში წამებისა და ცემის შესახებ.
18 აგვისტოს საღამოს მონაცემებით, იზოლატორებში რჩება 68 დაკავებული, 50-ზე მეტ დაკარგულს კი ამ დრომდე ვერ პოულობენ.
მშვიდობიან მოსახლეობაზე ძალადობის ფაქტზე, არცერთი სისხლის სამართლის საქმე არ აღძრულა.
დასავლეთის საზღვრებზე, ბელარუსის არმიის საბრძოლო ქვედანაყოფები სრულ საბრძოლო მზადყოფნაშია მოყვანილი. ასეთი განცხადება ალექსანდრ ლუკაშენკომ 18 აგვისტოს, უსაფრთხოების საბჭოს სხდომაზე გააკეთა.
როგორ რეაგირებს მსოფლიო
ევროპარლამენტის დეპუტატები ევროკავშირის ტერიტორიაზე ლუკაშენკოს პერსონა ნონ-გრატად გამოცხადებას ითხოვენ.
გერმანიის ფინანსთა მინისტრი საკუთარი ხალხის მიმართ განხორციელებული ტერორის გამო, ლუკაშენკოს პასუხისგებაში მიცემის ინიციატივით გამოვიდა.
17 აგვისტოს, პოლონეთის პრემიერ-მინისტრი მატეუშ მორავეცკი ბელარუსის ოპოზიციის ლიდერს, სვეტლანა ტიხანოვსკაიას ქვეყანაში შექმნილ სიტუაციაზე, ყველა პოლიტპატიმრისა და რეპრესირებულის დაუყოვნებლივ გათავისუფლებაზე ესაუბრა. მისი განცხადებით, პოლონეთმა 11 მილიონ ევროზე მეტი გამოყო ბელარუსი რეპრესირებულების, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და თავისუფალი მედიის მხარდასაჭერად.
ლიეტუვის სეიმმა მიიღო განცხადება, ბელარუსში, საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგების არაღიარებისა და მისი სამთავრობო აპარატის მიმართ სანქციების დაწესების მოწოდებით.
19 აგვისტოს, ვიდეოკონფერენციის ფორმატში ჩატარდება ევროკავშირის რიგგარეშე სამიტი, რომელიც ბელარუსში მიმდინარე მოვლენებზე რეაქციას მიეძღვნება.
რას გააკეთებს რუსეთი?
დიდ ინტერესს იწვევს რუსეთის პოზიცია. ფორმალურად ის ჯერჯერობით ნეიტრალურია, თუმცა, ვლადიმირ პუტინმა ლუკაშენკოს არჩევნებში გამარჯვება მიულოცა.
ერთდროულად რამდენიმე მედიასაშუალებამ გაავრცელა ინფორმაცია მოსკოვიდან და სანკტ-პეტერბურგიდან ბელარუსის საზღვრის მიმართულებით სამხედრო ტექნიკის ორი კოლონის დაძვრის შესახებ.
„ლუკაშენკოს რუსეთის ჩართვა სურს. და ჩვენ გვჭირდება ეს?“ – ასეთი სათაურით აქვეყნებს რუსული „ნოვაია გაზეტა“ მთავარი რედაქტორის მოადგილის, ანდრეი ლიპსკის მოსაზრებას:
„ლუკაშენკოს მთელი ისტერიკა… მუშაობს მთავარ ამოცანაზე – შიდაპოლიტიკურ კონფლიქტში, რომელიც გამოიწვია ქვეყნის მოქალაქეების საარჩევნო უფლებების აღმაშფოთებელმა შებღალვამ და შემდგომმა სასტიკმა სადამსჯელო მოქმედებებმა პროტესტის მრავალი ათასი მონაწილის მიმართ, ჩართოს მოსკოვი და პირადად პუტინი…“.
„მაგრამ სჭირდება თუ არა კრემლს ლუკაშენკო ნებისმიერ ფასად? რა თქმა უნდა, რუსეთის ხელისუფლებას სერიოზული სამხედრო-სტრატეგიული ინტერესები აქვს ბელარუსში, – წერს ლიპსკი, – თუმცა არსებობს გარედან რაიმე აგრესიული განზრახვა და არსებობს ბელარუსში გარკვეული გავლენიანი პოლიტიკური ძალების პოლიტიკური ნება, დაიწყოს NATO-სთან დაახლოება, რუსეთის სამხედრო-სტრატეგიული ინტერესების საზიანოდ? ამ ეტაპზე პასუხი ერთმნიშვნელოვანია – არა“.
ავტორს მიაჩნია, რომ კრემლს ახლა ძალადობრივი ჩარევის რესურსი არ აქვს, რადგან, შედეგად, „ქვეყანა, რომელიც რუსეთის მიმართ საკმაოდ მეგობრულად არის განწყობილი, აუცილებლად რუსი ხალხის მტრად გარდაიქმნება“. რუსეთს კი შეუძლია „საბოლოოდ დაასამაროს დასავლეთის ქვეყნებთან ურთიერთობის მინიმუმ გარკვეული ნორმალიზების ნებისმიერი პროექტი“.
„და, სხვათა შორის, ვინ დაამტკიცა, რომ რუსეთის საკვანძო სამხედრო-პოლიტიკური ინტერესები (მოწონს ისინი ვინმეს თუ არა) შეიძლება გარანტირებული იყოს მხოლოდ დიქტატორის მიერ, რომელმაც სრულიად დაკარგა საკუთარი ხალხის მხრიდან მხარდაჭერა, პატივისცემა და ნდობა?“, – სვამს კითხვას „ნოვაია გაზეტას“ რედაქტორის მოადგილე.
