არჩევნებამდე ოთხი თვით ადრე, ოპოზიცია ჯერ ისევ გაურკვევლობაშია. აქვთ მათ ამის დრო?
ოპოზიციის საარჩევნო სამზადისი
2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე ოთხ თვეზე ნაკლები დროა დარჩენილი. ეს არჩევნები საქართველოსთვის რეფერენდუმის ტოლფასი იქნება, ამომრჩეველმა უნდა გადაწყვიტოს, როგორი საქართველო უნდა, საით წავა ქვეყანა.
პოლიტიკის ანალიტიკოსებისა და არა მხოლოდ მათთვის, უკვე ცხადია, რომ თუ ამ არჩევნებზე ქვეყანაში ხელისუფლება არ შეიცვლება, საქართველო საბოლოოდ ჩამოშორდება დასავლურ სამყაროს და სრულ იზოლაციაში აღმოჩნდება.
ამას ბევრი რამ აჩვენებს.
უკვე ოფიციალურად ვიცით, რომ საქართველოს ევროკავშირში გაწევრების პროცესი შეჩერებულია. ეს გადაწყვეტილება ევროპულმა საბჭომ 27 ივნისს მიიღო.
- რა შემთხვევაში დამარცხდება “ქართული ოცნება” არჩევნებში? ვახუშტი მენაბდის მოსაზრება
- რუსული კანონი უკვე რეალობაა. როდის დაიწყებს ის მოქმედებას და ვის შეეხება
დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში პირველად გვყავს დასანქცირებული ხელისუფლება. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა „ქართული ოცნების“ მაღალჩინოსნებს სავიზო შეზღუდვები რუსული კანონის მიღების და „დემოკრატიისთვის ძირის გამოთხრის“ გამო დაუწესა,
გარდა ამისა, კვირის დასაწყისში ცნობილი გახდა, რომ ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განუსაზღვრელი ვადით გადადო ერთობლივი სამხედრო წვრთნები საქართველოსთან, რომელიც 2016 წლიდან ტარდებოდა. აშშ-ის ეროვნული უშიშროების საბჭოს ევროპის მიმართულების უფროსი დირექტორის, მაიკლ კარპენტერის თქმით, გადახედვის პროცესშია საქართველოსთან არსებული ყველა პროგრამა.
ასევე, უკვე ვიცით ისიც, რომ ევროკავშირი ამცირებს დახმარებებს საქართველოს მთავრობისთვის. ამ გადაწყვეტილების პირველი მსხვერპლი ქვეყნის თავდაცვა აღმოჩნდა. ევროკავშირმა გაყინა 30 მილიონი ევროს დახმარება, რომლის გადმორიცხვა ევროპული სამშვიდობო ფონდიდან (EPF) იგეგმებოდა საქართველოს თავდაცვის ძალებისთვის. ევროკავშირის ელჩი საქართველოში პაველ ჰერჩინსკი ამბობს, რომ სიტუაციის შემდგომი გაუარესების შემთხვევაში განიხილება სხვა ზომების მიღებაც.
საქართველოსთან ურთიერთობების გადახედვის გადაწყვეტილება მიიღო გერმანიამაც.
მიუხედავად ამ კონტექსტისა, საქართველოში ჯერ საარჩევნო ციებ-ცხელება არ დაწყებულა. ქვეყანა ჯერ მარტის აქციების ეიფორიაში იყო, შემდეგ საფეხბურთო სიხარულმა წალეკა ქვეყანა., ბევრი ექსპერტი შიშობს, რომ ახლა ზაფხულის სიცხეები და აგვისტოს შვებულებები მოადუნებს ყურადღებას და ამასობაში, არჩევნებიც მოაკაკუნებს.
ეს ყველაფერი „ქართული ოცნების“ წისქვილზე ასხამს წყალს – ამბობს ზოგი ექსპერტი და ეს მართლაც ასეა. ამასობაში, „ოცნების“ ხელისუფლებამ მოასწრო და მიიღო რუსული კანონი, რომელიც გაქრობით ემუქრება სამოქალაქო სექტორს და მედიას, აპირებს მიიღოს ლგბტქ ადამიანების უფლებების შემზღუდავი კანონი, შეიტანა ცვლილებები საარჩევნო კოდექსში, დააპატიმრა არაერთი აქტივისტი, ვინც რუსულ კანონს უპირისპირდებოდა და ა.შ.
პარალელურად, არაოფიციალურად უკვე დაიწყო საარჩევნო კამპანია. მასწავლებლებს უთხრა, რომ 500 ლარით და მეტით იზრდება მათი ხელფასები. აპირებს წინასაარჩევნოდ მიიღოს ამნისტიის კანონი, ჯერ კიდევ წლის დასაწყისში დაიწყო სოციალური პროგრამების განხორციელება.
ოპოზიციის საარჩევნო სამზადისი და კონფიგურაციები
2024 წლის საპარლამენტო არჩევნები პირველად ტარდება პროპორციული წესით. პარლამენტში მოხვდება მხოლოდ ის პარტია, რომელიც გადალახავს ხუთპროცენტიან ბარიერს. დამარცხებული პარტიების მანდატებს გამარჯვებულები გაინაწილებენ.
ამიტომ, ოპოზიციის ამოცანაა – არ დაიკარგოს არცერთი ოპოზიციური ამომრჩევლის ხმა. მათ იციან, რომ ამ არჩევნებისთვის ერთმანეთთან თანამშრომლობის გზები უნდა გამოძებნონ.
ექსპერტები განიხილავდნენ პროდასავლური ოპოზიციის გაერთიანების ორ ვერსიას – ერთიანი სია ან რამდენიმე მსხვილი ოპოზიციური ცენტრი.
ივლისის დასაწყისისთვის უკვე გარკვეულია, რომ ერთიანი სია არ იქნება. ოპოზიციური პარტიების ნაწილმა არ მოისურვა “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” გარშემო გაერთიანება. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ამით მხოლოდ “ქართული ოცნების” პროპაგანდა მოიგებდა – “ყველა ნაცია”.
ამიტომ, მთელი ყურადღება ოპოზიციის კონფიგურაციებზე გადაერთო. კონფიგურაციები ისე უნდა დალაგდეს, რომ არ იყოს შუა გაკრეფილი “ოცნება” და “ნაცები”, ამომრჩეველს უნდა ჰქონდეს არჩევანი – ამბობენ ექსპერტები.
პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი ოპოზიციურ ამომრჩეველს პირობითად სამ ნაწილად ყოფს: “ნაციონალური მოძრაობის” ერთგული ამომრჩეველი, “ანტინაცი” ამომრჩეველი და ე.წ. მიგრაციული ამომრჩეველი, რომელიც ემოციურ არჩევანს აკეთებს, მერე იმედი უცრუვდება და ეძებს ალტერნატივას.
“შესაბამისად ისეთი კონფიგურაციები უნდა იყოს ოპოზიციაში, რომელიც ამ სამივე ელექტორალურ სეგმენტს დაფარავს. სამი ცენტრია საჭირო“, – ამბობს გია ხუხაშვილი.
ამ დროისთვის ოპოზიციურ ფლანგზე ორი ცენტრი უკვე ჩამოყალიბებულია.
“ნაციონალურმა მოძრაობამ” და “სტრატეგია აღმაშენებელმა” დააფუძნეს ახალი პლატფორმა “ერთიანობა საქართველოს გადარჩენისთვის”. ეს პარტიები, რომლებსაც ბოლო პერიოდში ისედაც ჰქონდათ ალიანსი, არჩევნებში გავლენ ხუთი ნომრით და რამდენიმე ახალი სახით. (ხუთიანი – ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის საარჩევნო ნომერია უკვე მრავალი წელია).
მეორე ოპოზიციური ცენტრი შექმნეს პარტიებმა: “დროა”, “გირჩი – მეტი თავისუფლება” და “ახალი”. ამ პარტიებთან ერთად მოიაზრებოდა კიდევ ერთი ოპოზიციური პარტია “ლელო”. მაგრამ, ცნობილი გახდა, რომ პარტიებს შორის “გარკვეულ საკითხებზე აზრთა სხვადასხვაობა იყო”. მეორე ოპოზიციური ცენტრიც და თავად “ლელოც” ერთმანეთთან მოლაპარაკებების რესურსს ამოწურულად არ აცხადებენ. მაგრამ, შედგება თუ არა მათი თანამშრომლობა, ჯერ არ ვიცით.
ამ ოთხი პარტიის გაერთიანებას ბევრი ელოდა, ამიტომ, კითხვებიც ბევრი გაჩნდა.
ექსპერტების ნაწილისთვის გაუგებარია, თუ ისინი თანხმდებიან რომ ეს არჩევნები რეფერენდუმის ტოლფასია, რა იყო ისეთი საკითხი, რაც უფრო მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა და შეთანხმება შეაფერხა.
“რაღაცნაირად მოლოდინი იყო, რომ “ლელოს” და “ახლების” გაერთიანებით ახალი სერიოზული ცენტრი შეიქმნებოდა. ეს არ გამართლდა. ვარაუდია, რომ ეგოების და პირველობისთვის ბრძოლაა მიზეზი და არა რაღაც შინაარსობრივი საკითხი. ეს იყო ძალიან სერიოზული წარუმატებლობა და გამაწბილებელი ამომრჩევლებისთვის“, – ამბობს პოლიტოლოგი გია ნოდია.
გარდა ამისა, საზოგადოებაშიც გაჩნდა კითხვები და ექსპერტებშიც, რომ მეორე ოპოზიციურ ცენტრშიც ხომ არ არის “ნაციონალური მოძრაობის”, კერძოდ კი ყოფილი თავდაცვის მინისტრის, დავით კეზერაშვილის გავლენები.
პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი ამბობს, რომ მეორე ცენტრთან “ლელოს” გაერთიანება, ამ კითხვის ნიშნებს წაშლიდა: “ლელო შეარბილებდა იმ აღქმას, რომ ეს პარტია არის “ნაციონალურ მოძრაობასთან” აფილირებული“.
პოლიტიკის ანალიტიკოსს ირაკლი მელაშვილს ამ კითხვებს “ევროპული საქართველოს” ალიანსს გარეთ დატოვება უჩენს.
“ეს აშკარად მიუთითებს, რომ ამ გაერთიანებაში კეზერაშვილის გავლენა ზომაზე მეტია. როგორც ჩანს დღეს ის არის “ნაცონალური მოძრაობის” ფლანგზე მიმდინარე პროცესების ერთ-ერთი უმთავრესი კულისებს მიღმა რეჟისორი, პატრონი, ვისაც ფინანსური რესურსებიდან გამომდინარე ხელეწიფება “დაალაგოს” სიტუაცია“, -ამბობს იგი.
მელაშვილის თქმით, ამ გაერთიანებებს არ გაუჭირდებათ ამომრჩევლის ხმების 25- 30%-ის, ან ცოტა მეტის მოგროვება, მაგრამ, ხელისუფლების ცვლილება მათზე არ არის დამოკიდებული:
“ქართული ოცნების” დასამარცხებლად გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება, რა კონფიგურაციას ჩამოაყალიბებენ ის პარტიები, რომლებიც იმ ამომრჩეველზე აკეთებენ აქცენტს, ვისაც ღიად გამოკვეთილი ანტიდასავლური პოლიტიკის გამო არც “ქართული ოცნების” ხელისუფლების სათავეში დარჩენა სურს და არც ხელისუფლებაში სააკაშვილის და მისი წრის მობრუნების პერსპექტივა ხიბლავს“.
რადგან “ლელოსა” და “ახალის” გაერთიანება ჯერ არ შედგა, მესამე ოპოზიციურ ცენტრად ექსპერტების ნაწილი “ლელოსა” და ყოფილი პრემიერის, გიორგი გახარიას პარტიასთან გაერთიანებას მოიაზრებს. და ასევე, იმ პატარა პარტიებს, რომელთაც დამოუკიდებლად გაუჭირდებათ ბარიერის გადალახვა და ამომრჩეველთა ხმები დაიკარგება. მაგალითად, ირაკლი მელაშვილი ასახელებს პარტიებს: ანა დოლიძის “ხალხისთვის”, ალეკო ელისაშვილის “მოქალაქეები”.
“თუკი ამ ძალებმა, პირველ რიგში კი მათმა ლიდერებმა შეძლეს საკუთარი ეგოების მოთოკვა და ერთმანეთთან მოლაპარაკება, (აქ მთავარი წინაღობა პრემიერ მინისტრის კანდიდატურაზე შეთანხმება იქნება) პირველად, 2012 წლის შემდეგ გაჩნდება ძალიან რეალური შანსი, რომ ოპოზიციაში ყველაზე მეტი ხმა არა “ნაციონალურმა მოძრაობამ” და მასთან ასოცირებულმა პარტიებმა მიიღონ“, – ამბობს ირაკლი მელაშვილი.
“იდეალური შუაშისტების” გაერთიანებას უწოდებს გია ნოდია ასეთი პარტიების გაერთიანებას. ძალები, რომლებიც თავისი წარსულით არ არიან დაკავშირებული “ნაციონალურ მოძრაობასთან“.
ყველა ექსპერტი თანხმდება, რომ სამზე მეტი ცენტრი, უკვე ნიშნავს ოპოზიციური ხმების დაქსაქსვას და მაღალი რისკის შემცველია.
ასეთი რისკები კი უკვე არსებობს, რადგან, ამ დროისთვის ცნობილია, რომ არჩევნებში დამოუკიდებლად მიიღებს მონაწილეობას პარტია “ევროპული საქართველო”.
კიდევ აქვს დრო აქვს ოპოზიციას მოლაპარაკებებისა და კონფიგურაციებზე ფიქრისთვის?
“ადრე ჯობია [სამზადისის დაწყება] ვიდრე გვიან, მაგრამ არ არის ისე საქმე, რომ ძალიან გვიანი იყოს. ჩვენ ვნახეთ, რომ საფრანგეთში მოულოდნელად გამოაცხადა არჩევნები და ერთ თვეში ყველაფერი დამთავრდა”, – ამბობს გია ნოდია კითხვაზე, აქვს თუ არა ოპოზიციას ამდენი მოლაპარაკებებისა და დროის დაკარგვის ფუფუნება.
გია ხუხაშვილის აზრითაც, “დაგვიანებული არ არის, მაგრამ, ბევრი დროც აღარ არის”.
დროის ფაქტორს ოპოზიცია მნიშვნელოვნად მიიჩნევს გადაუწყვეტელი ამომრჩევლის გულის მოსაგებად და რეგიონებში სამუშაოდ.
“რეგიონები მიგდებული და მიტოვებულია. არავინ არ მუშაობს მათთან. იქ ხალხი “იმედს” უყურებს, უნდა ჩავიდნენ და ელაპარაკონ. რეგიონებში აქტივობაა საჭირო ოპოზიციის მხრიდან“, – ამბობს გია ხუხაშვილი.
ამომრჩევლების მოტივაცია და მიყვანა საარჩევნო ყუთებთან რომ გამოწვევაა ამ არჩევნებზე, ეს აჩვენა შიდა კვლევამაც, რომელიც ოპოზიციამ ჩაატარა.
კვლევა ოპოზიციის დაკვეთით,„სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტმა“ (ISSA) ივნისში ჩაატარა. ამ კვლევის შედეგები საჯაროდ არ დადებულა. ოპოზიციურმა პარტიებმა როგორც აღმოჩნდა, მისი შედეგების ინტერპრეტირება სცადეს.
მაგრამ, მთავარი, რაც ამ კვლევამ აჩვენა, არის ის, რომ პროდასავლური ოპოზიციური პარტიები ჯამში აგროვებენ „ქართულ ოცნებაზე“ მეტ ხმას. და ასევე, გაერთიანების მოსურნე არცერთი პროდასავლური ოპოზიციური პარტია ბარიერს მიღმა არ რჩება.
ოპოზიციის საარჩევნო სამზადისი
nproject
