"არანაირი სკიეთე?“ - მოსაზრება აფხაზეთიდან ახალი სატრანზიტო ტერმინალის შესახებ
სატრანზიტო ტერმინალი აფხაზეთში
აფხაზეთის გალის რაიონში, საქართველოდან რუსეთში სატრანზიტო ტვირთების გადასაზიდად ახალი საავტომობილო ტერმინალი თითქმის დასრულებულია. ის კერძო სატრანზიტო და ლოჯისტიკურ კომპანიას ეკუთვნის, რომლის აღმასრულებელმა დირექტორმა, ასტამურ ახსალბამ, ცოტა ხნის წინ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ტერმინალი მალე ამოქმედდება.
ახსალბამ არ დააკონკრეტა, თუ როგორ დამუშავდება ტვირთი გადაუჭრელი ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის ფონზე ან არსებობს თუ არა რაიმე შეთანხმება მხარეებს შორის ამ საკითხთან დაკავშირებით. აფხაზეთის ე.წ. ხელისუფლებამ ასევე არ გააკეთა კომენტარი სიტუაციაზე.
აფხაზმა პუბლიცისტმა თენგიზ ჯოპუამ, რომელსაც საბაჟო კომიტეტში მუშაობის გამოცდილება აქვს, Telegram-არხ “OKNO“-სთან ინტერვიუში გააანალიზა ტვირთების ტრანზიტის შესაძლებლობა აფხაზეთის გავლით.
რას მოიგებს აფხაზეთი ტრანზიტით?
თენგიზ ჯოპუა უცნაურად მიიჩნევს, რომ საბაჟო და ეკონომიკის სამინისტრო ამ საკითხზე ჯერ კიდევ დუმს.
“მე არ მესმის, რა პირობებით იმუშავებს ეს ტერმინალი აფხაზური მხარისთვის. მე მშვენივრად მესმის, რა პირობებით განხორციელდება ეს ქართული და რუსული მხარეებისთვის. მაგრამ რას ნიშნავს ეს აფხაზური მხარისთვის?“
ჯოპუა განმარტავს, რომ ტვირთის ტრანზიტისთვის მხოლოდ საბაჟო გადასახადია აფხაზეთისთვის და ის შეადგენს სოხუმმში გადაადგილებული საქონლის საბაჟო ღირებულების 0.1%-ს.
“მე არ მესმის, რა პირობებით დათანხმდა აფხაზური მხარე ამ ტრანზიტს, რადგან ეს ქმნის გარკვეულ უხერხულობას და გართულებებს: ეროვნული მაგისტრალების გამოყენების გაზრდას და გზებზე მოძრაობის სიმჭიდროვის ზრდას“.
მისი თქმით, ეს შეთანხმება საქართველოსთვის სასარგებლოა და რუსეთის ინტერესებშიც შედის, რადგან, როგორც ჩანს, საქონელი სანქცირებულია. მას ასევე აქვს დაახლოებითი წარმოდგენა იმის შესახებ, თუ რა სარგებელი აქვთ ჰაბის მფლობელებს.
“მაგრამ ვერ ვხვდები, რას მოიგებს ამით აფხაზეთი. არა მგონია, რომ 0.1%-იანი საბაჟო გადასახადის გარდა სხვა რამე მოიგოს. ამ პირობებში ეს ჩვენი რესპუბლიკისთვის მიუღებელია. ჩვენ არ გვაქვს შემოვლითი გზები, ჩვენი გზები ასეთი ინტენსიური გამოყენებისთვის არ არის გათვლილი და არ გვაქვს საჭირო სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა.“
ტრანზიტი საქართველოსთან მოუგვარებელი კონფლიქტის დროს
ამჟამად, არც საქართველო და არც საერთაშორისო საზოგადოება, რუსეთისა და რამდენიმე სხვა ქვეყნის გარდა, არ აღიარებს საქართველო-აფხაზეთის საზღვარს. ეს ნიშნავს, რომ მისი გავლით ნებისმიერი სავაჭრო ოპერაცია უკანონოა. გარდა ამისა, საქართველოს აქვს კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ, ამიტომ ყველაფერი, რისი ტრანსპორტირებაც თეორიულად საქართველოს შეუძლია ამ გზით, კონტრაბანდად ითვლება.
მიუხედავად ამისა, თენგიზ ჯოპუას თქმით, საქართველო კვლავ სარგებლობს ასეთი ტრანზიტით.
“ყველა სატრანსპორტო, საბანკო და კომერციულ დოკუმენტში დანიშნულების ქვეყანა იქნება საქართველო! არავინ მიუთითებს, რომ დანიშნულების ქვეყანაა რუსეთი. ამიტომ, ამ საქონლის საქართველოში ჩამოსვლისთანავე დაწესდება საბაჟო გადასახადები, ასევე გამოყენებული იქნება ეკონომიკური პოლიტიკური ზომები, როგორიცაა ლიცენზიები და კვოტები. საქართველო კი მაქსიმალურ მოგებას მიიღებს ყველა საგარეო სავაჭრო ოპერაციიდან“.
შავი სქემები
პარალელური იმპორტი მოიცავს პრაქტიკულად ყველაფერს, რაც დასავლური სანქციების ქვეშაა, ბურთულიანი საკიდებიდან დაწყებული, სოდით დამთავრებული. ჯოპუა თვლის, რომ ქართული მხარე ამ საქონელს ისე გადაამუშავებს, თითქოს ის ისევ მათ საკუთრებაში იყოს. შემდეგ კი გვერდითი სქემა ერთვება მოქმედებაში.
“მაგრამ არსებობს შავი სქემაც, რომელიც საერთოდ არ გულისხმობს დოკუმენტაციას. ანუ რუხი სქემის ფარგლებში არსებობს დოკუმენტები, მაგრამ ისინი ამცირებენ საბაჟო ღირებულებას, ცვლიან სასაქონლო ნომენკლატურის კოდებს და საქონლის წარმოშობის ქვეყანას. ეს ცვლილებები საშუალებას იძლევა შემცირდეს საჭირო საბაჟო გადასახადების ოდენობა. მაგრამ შავი სქემის ფარგლებში საერთოდ არაფერია.“
ჯოპუა ამბობს, რომ შავი სქემა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ამ შემთხვევაში.
“რუსეთი ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია და თუ მათ ეს დასჭირდებათ, ჩვენ წინააღმდეგი არ ვართ. თუმცა, ამაში სულელებივით ნამდვილად არ გვინდა გამოვიყურებოდეთ. რადგან ისინი თუ ჩვენს გზებსა და ტერიტორიას გამოიყენებენ, ჩვენც უნდა მოგება მივიღოთ.
აფხაზეთის მინისტრთა კაბინეტს შეუძლია მიიღოს დადგენილება საქართველოდან ტვირთების ტრანზიტზე გადასახადის დაწესების შესახებ, რათა ჩვენ მაინც მივიღოთ სარგებელი. როგორც ახლაა, ჩვენ მხოლოდ დავზარალდებით. საქართველო ფულს გამოიმუშავებს, რუსეთი გამოიმუშავებს ფულს, ტერმინალის მფლობელები გამოიმუშავებენ ფულს… და აფხაზეთი მხოლოდ წააგებს.“ – ამბობს ჯოპუა.
პოლიტიკური ასპექტი
ამ ყველაფრის პოლიტიკური ასპექტიც გაურკვეველი რჩება.
“დაე, საქართველომ გააუქმოს ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონი და დაასრულოს აფხაზეთის იზოლაციის პოლიტიკა საერთაშორისო ასპარეზზე, სულ მცირე, კულტურის, სპორტისა და განათლების სფეროებში.
თუ მათ სურთ, რომ ტრანზიტმა ჩვენს ტერიტორიაზე გაიაროს, მაშინ ჩვენც უნდა ვიყოთ ამ ტრანზიტის ნაწილი. შემდეგ ასევე უნდა შეგვეძლოს ტვირთების გაგზავნა და მიღება, მაგალითად, სომხეთიდან და აზერბაიჯანიდან.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, აღმოჩნდება, რომ ჩვენ არავინ ვართ. ზუსტად ასე გვხედავენ ახლა“, – აცხადებს თენგიზ ჯოპუა.
