„აფხაზეთს არ სჭირდება საკავშირო სახელმწიფო რუსეთთან, მას სჭირდება აღიარება“ - დისკუსია, ვიდეო
აფხაზეთი რუსეთთან საკავშირო სახელმწიფოში
გაზეთ „ჩეგემსკაია პრავდას“ რედაქტორი აფხაზეთში ინალ ხაშიგი და ისტორიკოსი და პოლიტოლოგი ასტამურ ტანია განიხილავენ იმ პოლიტიკურ გამოწვევებს, რომლებიც აფხაზეთმა უნდა გადაჭრას.
მთავარი:
- „გამორიცხულია, რომ აფხაზეთი შეუერთდეს რუსეთის ფედერაციისა და ბელარუსის საკავშირო სახელმწიფოს, რადგან მას ეს არ სჭირდება და რუსეთს და ბელარუსს არ სურს საქართველოსთან ურთიერთობის გაფუჭება”.
- „ახალი სსრკ“ შეუძლებელია, მაგრამ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს თანამშრომლობის კარგი პერსპექტივები აქვთ და აფხაზეთი მათი ნაწილი უნდა გახდეს“.
- „აფხაზეთს უნდა გააძლიეროს საერთაშორისო ორგანიზაციების ყოფნა, რათა შეძლოს მონაწილეობა მიიღოს საერთაშორისო ეკონომიკურ პროექტებში”.
- “ყარაბაღისა და სომხეთის ხელისუფლებამ აზერბაიჯანთან შეთანხმების მიღწევისას “ხელი ჩამოართვეს” – სომხეთი გავიდა და სწორადაც მოიქვა – მათი შეცდომები აფხაზეთისთვის გაკვეთილი უნდა იყოს”.
- „რუსეთსა და ევროპას შორის ურთიერთობები აუცილებლად გაუმჯობესდება. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ აფხაზეთი ამ დროისთვის ჯერ კიდევ ფეხზე იდგეს და არსებობდეს“.
ქვემოთ მოცემულია საუბრის დეტალური შეჯამება
„არც რუსეთს და არც ბელარუსს არ სჭირდება საქართველოსთან ურთიერთობის გაფუჭება“
ინალ ხაშიგი: აფხაზეთის გამარჯვების 30 წლისთავის აღნიშვნის შემდეგ, აფხაზი პოლიტიკოსები ხშირად საუბრობენ საკავშირო სახელმწიფოს საკითხზე, იძლევიან ინტერვიუებს აფხაზეთის რუსეთთან და ბელარუსთან შეერთების თემაზე. რამდენად რეალურია ეს საერთოდ, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ბელარუსმა ჩვენ არ გვაღიარა?
ამასთანავე, რამდენად რეალურია და რამდენად არ ეწინააღმდეგება ეს ჩვენს კანონმდებლობას, იმის გათვალისწინებით, რომ კავშირის სახელმწიფოში არსებობენ ზენაციონალური სტრუქტურები?
ასტამურ ტანია: ჩვენ ამ თემას არაერთხელ შევეხეთ. თუ აფხაზეთის ინტერესების კუთხით შევხედავთ, მაშინ მისთვის ბევრად მომგებიანია ორმხრივი ურთიერთობების დამყარება რუსეთთან და მომავალში, თუ შესაძლებელია, ბელარუსთანაც. საკავშირო სტრუქტურებში, მათი ზომისა და ეკონომიკური შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, ამ ფორმატში აფხაზეთის ინტერესები არ იქნება გათვალისწინებული.
რაც შეეხება რეალობას, ამ თემის გარშემო პიარის გარდა სხვა პერსპექტივას ვერ ვხედავ. ჩვენში პიარი რეალური პოლიტიკის ტოლფასი გახდა. პიარის თვალსაზრისით, შესაძლოა ეს ვინმესთვის მომგებიანი იყოს. და თუ ვსაუბრობთ საკითხის რეალურ მხარეზე, მაშინ უნდა გვესმოდეს, რომ ალექსანდრ ლუკაშენკო ძალიან პრაგმატიკოსი კაცია. ის ბელარუსის ინტერესების გათვალისწინების გარეშე არც ერთ ნაბიჯს არ გადადგამს.
სრულიად გაუგებარია, როგორ შევალთ ამ სტრუქტურებში. ისინი დიდი სირთულეებით და ბრძოლით ჩამოყალიბდნენ რუსეთსა და ბელარუსს შორის. არსებობს მათი ურთიერთობების მარეგულირებელი და სამართლებრივი ჩარჩო და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ისინი ჩვენ ასე უბრალოდ შეგვიშვებენ იქ.
და აქ საკითხი მხოლოდ ის არ არის, გვაღიარებს თუ არა ჩვენ ბელარუსი. მე ნაკლებად მჯერა, რომ ის დათანხმდება აფხაზეთის აღიარებას უახლოეს მომავალში. იმიტომ, რომ ეს ქვეყანა ინარჩუნებს ურთიერთობას საქართველოსთან, ეს ერთი. ასევე რუსეთსა და საქართველოს შორის ურთიერთობა უფრო დათბა. ასე რომ, ეს არც რუსეთს და არც ბელორუსს არ სჭირდება.
თუ ბელარუსი აფხაზეთს აღიარებს, საქართველო ამას რუსეთის მხრიდან – და არა ბელარუსის მხრიდან – მორიგ არამეგობრულ ნაბიჯად აღიქვამს.
ჰიპოთეტურად წარმოვიდგინოთ, რომ ბელარუსმა გვაღიარა, ეს არ ნიშნავს, რომ აფხაზეთი შეუერთდება საკავშირო სახელწიფოს. ეს კიდევ უფრო პრობლემურია. არავინ გაწირავს საკუთარ ინტერესებს.
ბელარუსიც რუსეთთან ურთიერთობის ორმხრივ ფორმატს ანიჭებს უპირატესობას და მას არ სჭირდება ამ პროცესში ისეთი სახელმწიფოების ჩართვა, როგორიცაა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი. რუსეთისთვისაც კი ეს დამატებითი სირთულეა.
- აფხაზეთის შესვლა საკავშირო სახელმწიფოში: „ცრუ ფანდი” თუ უალტერნატივო არჩევანი?
- “ეს არ იყო მისთვის სახალისო მოგზაურობა” – რას ფიქრობენ ქართველი ექსპერტები ლუკაშენკოს სოხუმში ვიზიტზე
- აფხაზი პოლიტოლოგი ასტამურ ტანია ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებზე
„აფხაზეთი არ აწარმოებს იმდენი საქონელს, რომ სოჭისთვის მაინც იყოს საკმარისი“
ასტამურ ტანია: რაც შეეხება ეკონომიურ ურთიერთობებს: ყველანაირი ეკონომიკური ურთიერთობა, რა თქმა უნდა კარგია. თუნდაც ჩვენი საქონელი სადმე გავიტანოთ. აფხაზეთი არ აწარმოებს საკმარის საქონელს – თუნდაც სოჭისთვის, რომ აღარაფერი ვთქვათ მოსკოვსა და ბელარუსზე.
ეს საკითხი არ ეხება აფხაზეთის დიდ ეკონომიკურ ინტერესებს. ეკონომიკური ურთიერთობები, რა თქმა უნდა, განვითარდება, მაგრამ ეს უფრო ბიზნესინტერესების საკითხია აქ და არა სახელმწიფოსი. და რა ხელშეკრულებები შეიძლება გააფორმოს ჩვენმა სახელმწიფომ ბელარუსთან, თუ ის არ გვაღიარებს?
„ახალი სსრკ-ს“ მსგავსის შექმნა შეუძლებელია“
ასტამურ ტანია: მე ვერ ვხედავ რაიმე პერსპექტივას სსრკ-ს მსგავსი გაერთიანებების შექმნისთვის. მე ვერ ვხედავ რაიმე საფუძველს – არც იდეოლოგიურ, არც ეკონომიკურ და პოლიტიკურს.
პირიქით, ჩვენ ვხედავთ საპირისპირო პროცესებს პოსტსაბჭოთა სივრცეში. ჩვენ ვხედავთ ახალ კონფლიქტებს. მაგალითად, ცენტრალურ აზიაში ძალიან რთული პროცესები მიმდინარეობს სახელმწიფოებს შორის.
აქედან გამომდინარე, აქ ფართომასშტაბიანი ინტეგრაციის პერსპექტივა არ დგას.
„სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს თანამშრომლობის პერსპექტივები აქვთ“
ასტამურ ტანია: მაგალითად, სამხრეთ კავკასიაში შესაძლოა განვითარდეს საკომუნიკაციო თანამშრომლობა. ცოტა ხნის წინ თბილისში სამხრეთ კავკასიის სამი ქვეყნის პრემიერმინისტრების შეხვედრა გაიმართა.
პრემიერმინისტრმა ღარიბაშვილმა შუა აზიიდან აზერბაიჯანისა და საქართველოს მხარეებს შორის „აბრეშუმის გზის“ იდეა გააჟღერა. ეს იდეა ჯერ კიდევ შევარდნაძემ გააჟღერა.
ჩვენ ბევრჯერ გვისაუბრია ჩვენს გადაცემებშიც, აზერბაიჯანს, თურქეთსა და სომხეთს შორის ზანგეზურის დერეფნის გავლით თანამშრომლობის დამყარების პერსპექტივის გათვალისწინებით – ამ შემთხვევაში საქართველოს, როგორც საკომუნიკაციო კვანძის მნიშვნელობა შეიძლება შემცირდეს.
ამის შესახებ ღარიბაშვილმაც აღნიშნა. მაგრამ მისი თქმით, ეს შეიძლება იყოს მხოლოდ მოკლევადიან პერსპექტივაში და გრძელვადიან პერსპექტივაში ამიერკავკასიის რესპუბლიკებს შორის კეთილმეზობლური ურთიერთობები ხელს შეუწყობს მათი ეკონომიკური ინტერესების განვითარებას.
- მოსაზრება: რატომ სჭირდებათ ერთმანეთი საქართველოს და სომხეთს
- “საქართველო დაინტერესებულია აზერბაიჯანთან პარტნიორობის გაძლიერებით” – ღარიბაშვილი ალიევს შეხვდა
- რატომ არ ვითარდება ბიზნესი სამხრეთ კავკასიის მეზობელ ქვეყნებს შორის? სამი ამბავი
შეიძლება თუ არა აფხაზეთი საერთო რეგიონული პროცესების ნაწილი გახდეს?
ასტამურ ტანია: აფხაზეთიც სამხრეთ კავკასიის ნაწილია. ჩვენ უნდა ვიფიქროთ საკუთარ როლზე ამ პროცესებში. რა ნაბიჯები უნდა გადავდგათ, რომ გავხდეთ ამ პროცესის მონაწილე? ეს პროცესი უკვე ჩვენს თვალწინ იწყება.
მაგრამ კიდევ ერთხელ ვიმეორებ: არავინ შექმნის ზენაციონალურ სტრუქტურებს. ეს იდეა მოსკოვშიც უარყვეს, რადგან რეალობა ახლა სულ სხვაა.
საქართველოსთვის 3+3 ფორმატში გაწევრიანება პრობლემურია, თუმცა საქართველო განიხილავს სამხრეთ კავკასიასთან თანამშრომლობის შესაძლებლობებს.
ინალ ხაშიგი: არის ეს სამკუთხედი. მაგრამ თუ ვსაუბრობთ აფხაზეთზე და მის მონაწილეობაზე ამ პროცესში, მაშინ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ, მაგალითად:
- აზერბაიჯანი საერთოდ არ არის დაინტერესებული აფხაზეთით.
- საქართველო ყველა მხრიდან ბლოკავს აფხაზეთს.
- სომხეთმაც დაკარგა ინტერესი აფხაზეთის მიმართ. ერთი მხრივ იმიტომ, რომ ყარაბაღი დაკარგულია. მეორე მხრივ, სომხეთსა და მოსკოვს შორის ურთიერთობა მკვეთრად გაუარესდა. ფაშინიანის მთავრობა სწრაფად ცვლის ვექტორს, მათი მეგობრული ურთიერთობების იდეა ევროკავშირისკენ არის მიმართული.
ასტამურ ტანია: არც იქაა ყველაფერი ასე მარტივად. ერთ რეგიონში სახელმწიფოებს კონკურენცია აქვთ, მეორეში მათი ინტერესები ემთხვევა. ასე რომ, ჩვენ ვხედავთ ირანის და საფრანგეთის პროსომხურ პოზიციებს. აზერბაიჯანი თურქეთის უმცროსი პარტნიორია და კარგი ურთიერთობა აქვს ისრაელთან, თურქეთმა კი ისრაელთან დიპლომატიური ურთიერთობა მთლიანად გაწყვიტა.
რუსეთის გარეშე აფხაზეთს რეგიონში მიმდინარე პროცესებში ყოფნის პერსპექტივა არ აქვს?
ინალ ხაშიგი: აფხაზეთი რეგიონისთვის საინტერესო გახდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ჩამოყალიბდება 3+3 ფორმატი, აქვე თურქეთი და ირანი. რუსეთის გარეშე აფხაზეთს უბრალოდ არ აქვს აქტიური საგარეო პოლიტიკური და საგარეო ეკონომიკური პროცესების პერსპექტივა.
ასტამურ ტანია: გასაგებია, რომ რუსეთი ჩვენი მთავარი პარტნიორი და მფარველია. მაგრამ ის, რომ ჩვენთან საერთოდ არავის აქვს ინტერესი, ასევე არ შეესაბამება სიმართლეს. ეს ეწინააღმდეგება საერთაშორისო პოლიტიკას.
აფხაზეთის მონაწილეობა არასოდეს ყოფილა სუპერ აქტუალური მსოფლიო საერთაშორისო პროცესებში. ზოგადად სამხრეთ კავკასია არის საერთაშორისო პოლიტიკის პერიფერია.
ჩვენ ვხედავთ, სად არის მსოფლიო პოლიტიკის ცენტრი. ეს არის ახლო აღმოსავლეთი, სადაც ახლა არეულობაა. აქ ბევრი ფულია და ბევრი ქვეყნის ინტერესები, სტრატეგიული კომუნიკაციები. სწორედ აქ არის ახლა სხვადასხვა საერთაშორისო ინტერესებისა და აქტორების შეჯახება.
მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ აფხაზეთი საერთაშორისო პოლიტიკის ყურადღების მიღმაა. ჩვენ ვხედავთ, რომ ახლა მიმდინარეობს პროცესები როგორც სამხრეთ ოსეთში, ასევე აფხაზეთში ტრანსსასაზღვრო თანამშრომლობის განვითარების კუთხით.
„ეკონომიკური პროცესები უნდა იყოს გამჭვირვალე, რომ გვქონდეს განვითარების შანსი“
ასტამურ ტანია: უნდა გვესმოდეს, რომ თუ აფხაზურ ან თუნდაც ქართულ ბიზნესს აქვს კონკრეტული ინტერესები, ისინი ვერ განვითარდებიან გამჭვირვალეობის გარეშე.
მაგალითად, საქართველო ყოველთვის ცდილობს თავი აარიდოს სანქციების რეჟიმის დარღვევას. საქართველოსა და აფხაზეთის საზღვარზე უნდა იყოს გამჭვირვალე სიტუაცია – უნდა იყვნენ საერთაშორისო დამკვირვებლები. ეს შეიძლება იყოს გაერო ან სხვა ორგანიზაციები.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, სავაჭრო პროექტები და სატრანზიტო პერსპექტივები, რომლის განვითარებასაც ჩვენი ხელისუფლება ცდილობს, არ იმუშავებს.
ამიტომ, როდესაც ჩვენი ხელისუფლება დგამს გარკვეულ ნაბიჯებს საერთაშორისო სტრუქტურებთან მიმართებით, მათ უნდა გააცნობიერონ, როგორ არის ეს ყველაფერი ერთმანეთთან დაკავშირებული.
ხელი პულსზე უნდა გვედოს და ფრთხილად ვიყოთ. ეს უნდა იყოს ჩვენი დევიზი.
ერთის მხრივ, ჩვენ უნდა შევინარჩუნოთ ის საერთაშორისო კონტაქტები, რაც გვაქვს და, მეორე მხრივ, გამოვიყენოთ ისინი ჩვენ წინაშე არსებული პრობლემების გადასაჭრელად. მათ შორის ტრანზიტის პერსპექტივასთან დაკავშირებული საკითხებში.
„აფხაზეთისთვის რეგიონულ პროცესებში მონაწილეობა სუბიექტურობის შენარჩუნების საკითხია“
ასტამურ ტანია: ეს მნიშვნელოვანი საკითხია რუსეთისთვის, ასევე თურქეთისთვისაც და სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოებისთვისაც.
აფხაზეთისთვის კი ეს სუბიექტურობის შენარჩუნების საკითხია.
თუ თქვენ მონაწილეობთ რთულ, მრავალფეროვან პროცესებში, რომლებსაც აქვთ ეკონომიკური გამართლება, მაშინ დაგელაპარაკებიან.
ეს ამცირებს აფხაზეთის წინააღმდეგ სამხედრო ძალის გამოყენების ალბათობას. ამ თვალსაზრისით ყარაბაღის გამოცდილება ჩვენთვის სამაგალითო უნდა იყოს. რადგან როგორც სომხეთის, ისე ყარაბაღის ხელისუფლების მოუქნელმა პოზიციამ და პროპაგანდის გააქტიურებამ გამოიწვია ეს მოვლენები.
„ყარაბაღისა და სომხეთის შეცდომები აფხაზეთისთვის გაკვეთილია“
ასტამურ ტანია: ყარაბაღმაც და სომხეთმაც თავად მოიჭრეს გზები შეთანხმების მიღწევის კუთხით. მათ შესთავაზეს სხვადასხვა ვარიანტები, მათ შორის საკმაოდ ხელსაყრელი პირობები პრობლემის გადასაჭრელად.
დიალოგზე უარის თქმა, სიჯიუტე და საკუთარ პროპაგანდაში შთანთქმა იწვევს ასეთ შედეგებს. ამიტომ, ჩვენ უნდა შევხედოთ სამყაროს რეალისტურად, გავზარდოთ ინტერესი საკუთარი თავის მიმართ, ვისაუბროთ საკუთარ თავზე და გავაფართოოთ კონტაქტები საერთაშორისო ორგანიზაციებთან.
იმიტომ, რომ ჩვენ ვცხოვრობთ გლობალურ სამყაროში.
“რუსეთი ასევე ზრუნავს საკუთარ ინტერესებზე”
ასტამურ ტანია: ამბობენ, რომ აფხაზეთი რუსეთის სტრატეგიულ ინტერესშია, მაგრამ რუსეთის სტრატეგიული ინტერესები ასევე ვერ განხორციელდება ვაკუუმში. ახლა ის ცდილობს ჩაერიოს ახლო აღმოსავლეთის პროცესებში.
ეს არის სახელმწიფო, რომელიც ჩართულია საერთაშორისო პოლიტიკაში. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო ორი წლის განმავლობაში რუსეთის შესაძლებლობები საგრძნობლად შეიზღუდა, ის მაინც საერთაშორისო პოლიტიკაში აქტიური მოთამაშეა.
სხვაგვარად რატომ უნდა მონაწილეობდეს რუსეთი ჟენევის პროცესში? ეს ნიშნავს, რომ რუსული დიპლომატია იქ მნიშვნელოვან პერსპექტივას ხედავს.
„აფხაზეთს სჭირდება საერთაშორისო ორგანიზაციების ყოფნა და არა განდევნა“
ინალ ხაშიგი: აფხაზეთს უნდა ჰქონდეს პოზიცია, რომ საკუთარი თავი არ დააზიანოს. არ არის საჭირო საერთაშორისო კონტაქტების შეზღუდვა – ისედაც ცოტა გვაქვს. არის მცირე რაოდენობით საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომელთა მეშვეობითაც არსებობს გარკვეული კავშირი გარე სამყაროსთან – რუსეთის მიღმა.
მეორე მხრივ, ამჟამად მიმდინარეობს აფხაზეთის კანონმდებლობის რუსულ კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის პროცესი. ჩვენი პოლიტიკოსები კულისებში ამბობენ, რომ მოსკოვს აქვს სურვილი, რომ აფხაზეთში საერთაშორისო ორგანიზაციების ყოფნა მკაცრად შეიზღუდოს.
რუსეთს ახლა დიდი პრობლემები აქვს დასავლეთთან. მაგრამ ადრე თუ გვიან ეს კრიზისი გაივლის და რუსეთის თანამშრომლობა ევროპასთან განახლდება, შესაძლოა 5-10 წელიწადში.
უკრაინის კრიზისი მოგვარდება და ალბათ ერთ-ერთი პუნქტი იქნება სანქციების მოხსნა და კონტაქტების დამყარება. სიტუაცია აუცილებლად დაბრუნდება, შესაძლოა არა იმ პოზიციებზე, როგორიც იყო ხუთი-ექვსი წლის წინ, მაგრამ მათ ურთიერთობაში ბევრი რამ დაბრუნდება.
საერთაშორისო მოთამაშეების გარეშე შეუძლებელი იქნება პროექტების განხორციელება ისეთი კონფლიქტური რეგიონების გავლით, როგორიც არის აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი, მათი არასრულად აღიარებული საერთაშორისო სტატუსის პირობებში.
„რუსეთი და ევროპა – ურთიერთობები აუცილებლად გაუმჯობესდება. და მნიშვნელოვანია, რომ აფხაზეთი ამ დროისთვის ჯერ კიდევ არსებობდეს“
ასტამურ ტანია: შესუსტებული საერთაშორისო არსებობა კიდევ უფრო გააუარესებს ჩვენს ურთიერთობებს მეზობელ საქართველოსთან. ეს ერთი.
მეორეც, უნდა გვახსოვდეს რუსეთის ურთიერთობების ისტორია ევროპულ ქვეყნებთან. „კოლექტიურ დასავლეთზე“ საუბარი არაკორექტულად მიმაჩნია. ჩვენ ვხედავთ, რომ ე.წ. დასავლეთში სხვადასხვა ქვეყნის ინტერესები ხშირად სრულიად განსხვავებულია და ამაზე ღიად საუბრობენ.
მე -18 საუკუნეში გამოჩნდა კონცეფცია – “საერთაშორისო ორკესტრი”. რუსეთი ევროპის პოლიტიკის ნაწილია მე-18 საუკუნიდან. უდავოა, რომ რუსეთსა და შეერთებულ შტატებს, რუსეთსა და ევროპას შორის ძალთა ახალი ბალანსი გაჩნდება და ისინი მივლენ თანამშრომლობამდე.
იმიტომ რომ მათ ერთმანეთი სჭირდებათ. რუსეთს სჭირდება ევროპა და ევროპას სჭირდება რუსეთი, რადგან მოსკოვს აქვს მნიშვნელოვანი ფუნქცია უსაფრთხოების საკითხებში და სატრანზიტო პოტენციალი. ასე რომ, ეს არ შეიძლება გაგრძელდეს ხუთიდან ათ წლამდე, ამას კატასტროფული შედეგები მოჰყვება.
მთავარია, რომ როცა ეს ყველაფერი მოხდება, ისეთი მეზობელი, როგორიც აფხაზეთია, ჯერ კიდევ განაგრძობდეს არსებობას.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
აფხაზეთი რუსეთთან საკავშირო სახელმწიფოში
