როგორ გაჩნდა გარდაბანში პირველი აზერბაიჯანული საბავშვო თეატრი
აზერბაიჯანული საბავშვო თეატრი საქართველოში
პირველი და ჯერჯერობით ერთადერთი აზერბაიჯანული საბავშვო თეატრი BeeZ გარდაბანში, პანდემიის დროს გაიხსნა. ჯერჯერობთ ის სახელმწიფოს მცირე დახმარების და მისი შემქმნელის ენთუზიაზმის ხარჯზე არსებობს. რეპორტაჟი გარდაბნის საბავშვო თეატრის შესახებ აზერბაიჯანულმა დამოუიდებელმა გამოცემამ “მეიდანმა” მოამზადა.
თეატრის დამფუძნებელი და სამხატვრო ხელმძღვანელი ახალგაზრდა მსახიობი ბინალი ისლამოღლუა. თეატრი მან თავის ეზოში, პატარა შენობაში გახსნა, რომელიც მას ბავშვობიდან შემორჩა, რადგან თეატრს ჯერ არც საკუთარი შენობა აქვს და არც საკუთარი სცენა.
კერძო სახლის ეზოში შესვლისას ჭიშკრის მარჯვნივ პატარა შენობა დგას, თუ მის შემინულ კარს გააღებთ, პატარა ოთახში მოხვდებით. მის ერთ კუთხეში პიანინო დგას, მეორეში კი სცენაა მოწყობილი. აქ ასევე ინახება ყველა თეატრალური დეკორაცია. სცენის გასწვრივ ერთი დეკორაცია ტყეს წააგავს. ამ თეატრის კიდევ ერთი განუყოფელი ატრიბუტია შეშის ღუმელი ზამთარში გასათბობად.
- როგორ ცხოვრობს მარნეულის სათემო თეატრი, რომელიც წარმოდგენებს ქვემო ქართლის სოფლებში აწყობს. VIDEO
- საქართველოს უმცირესობები: ინტეგრაციის გზაზე არსებული ბარიერების ნგრევა
- რას უყურებენ ქართველი აზერბაიჯანელები?
„ბავშვების მოსვლამდე ღუმელს ვანთებ, რომ რეპეტიციაზე არ გაიყინონ. შეშას ქალაქში ვაგროვებ. სადაც კი ხის ან მუყაოს ნაჭერს წავაწყდები, ვიღებ“, – ჰყვება ბინალი ისლამოღლუ.
მისი დღე დილის რვა საათზე სწორედ შეშის შეგროვებით იწყება. იმისთვის, რომ პატარა მსახიობებს სწავლაში ხელი არ შეუშალოს, რეპეტიციებს ძირითადად შაბათ–კვირას აწყობს, დღის ორ–ოთხ საათზე. იმ ბავშვებს, რომლებიც თეატრიდან ძალიან შორს ცხოვრობენ, იქ მისვლაში მეგობრები ან მშობლები ეხმარებიან.
დიდიდან პატარა სცენაზე
2005 წელს ბინალი ისლამოღლუმ მუშაობა დაიწყო თბილისის სახელმწიფო აზერბაიჯანულ დრამატულ თეატრში, 2006 წელს ის თეატრში გახსნილ კურსებზე ჩაირიცხა და მათი დამთავრების შემდეგ, სრულ საშტატო განაკვეთზე მსახიობი გახდა:
„კურსზე ბევრი სტუდენტი იყო, მაგრამ მე გავხდი ერთ–ერთი იმ მცირერიცხოვანთაგან, ვინც კურსი დავასრულეთ. 2006 წლიდან 2019 წლამდე ვმუშაობდი შესანიშნავ რეჟისორებთან და მათგან ბევრი რამ ვისწავლე. მაგრამ, სამწუხაროდ, თეატრის ახალმა სამხატვრო ხელმძღვანელმა, რომელიც 2020 წელს დაინიშნა, გამათავისუფლა. ხომ გესმით, 2020 წელს, შუა პანდემიის დროს, სამუშაოს გარეშე დარჩენა რას ნიშნავს… ოჯახში მხოლოდ მე ვმუშაობდი”.
თუმცა, პანდემიის პიკზე სამსახურიდან გათავისუფლების მიუხედავად, ისლამოღლუმ ინტერესი თავისი ხელობის მიმართ არ დაკარგა, პირიქით, ამან მისი სოციალური აქტივობა გაზარდა.
„გარდაბანში მეგობრებმა სამსახური მიშოვეს. საკმარისი თავისუფალი დრო მქონდა და გადავწყვიტეთ გადაგვეღო ფილმი ადგილობრივ სოციალურ პრობლემებზე. ამის შედეგი იყო მოკლემეტრაჟიანი ფილმი სახელწოდებით “მერი“. ფილმმა დიდი მოწონება დაიმსახურა და მასში გაშუქებული სოციალური პრობლემები მერიამ მოკლე დროში მოაგვარა. გარდა ამისა, შევამჩნიე, რომ ოთხი წლის ბიჭუნა ისლამს, რომელმაც ამ ფილმში ითამაშა, აშკარად მსახიობს ნიჭი ჰქონდა და ვიფიქრე, რომ აქ ალბათ სხვა ნიჭიერი ბავშვებიც არიან”.
ამ დაკვირვებამ ბიძგი მისცა “BeeZ სტუდიის” შექმნას და მასში ნიჭიერი ბავშვების მოზიდვას.
შექმნისთანავე თეატრი ცნობილი გახდა და საქართველოს კულტურის სამინისტროს მიერ გამოცხადებულ კონკურსშიც გაიმარჯვა. ბინალი ისლამოღლუ ამბობს, რომ სამინისტრომ ასევე მხარი დაუჭირა პროექტს “ინტეგრაცია სცენაზე”:
„ქართული ლიტერატურის კლასიკოსის ვაჟა ფშაველას სპექტაკლის „ტყის კომედიის“ მიხედვით დავდგით სპექტაკლი. სპექტაკლი ძალიან წარმატებული იყო. პრემიერაზე საქართველოს კულტურის სამინისტროს და აზერბაიჯანის საელჩოს წარმომადგენლები, რაიონის მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლები და თავად მერი მივიდნენ. დიდი მოწონება მივიღეთ. ამის შემდეგ გასტროლებზე რეგიონებში გავემგზავრეთ – წარმოდგენა ბოლნისის, მარნეულის, რუსთავისა და გარდაბნის კულტურის სახლებში ვაჩვენეთ”.
მაგრამ თეატრის საქმიანობა ამით არ დასრულებულა – პიესა „ტყის კომედია“აზერბაიჯანულ ენაზე ითარგმნა და სკოლებში უსასყიდლოდ დარიგდა.
ფინანსური პრობლემები და გამოსავალი
პატარა ოთახი ბინალი ისლამოღლუს ეზოში საბავშვო კულტურულ ცენტრად იქცა. მისი თქმით, ფინანსურმა სირთულეებმა აიძულა, სახლი თეატრად გადაექცია:
„შენობის დასაქირავებლად ფულია საჭირო. ამ პატარა „სახლის თეატრში“ მე თავად გავიზარდე. როცა ოთხი წლის ვიყავი, მამიდამ მაჩუქა ნაღარა [აზერბაიჯანული დასარტყამი მუსიკალური ინსტრუმენტი – რედ.]. როგორც ჩანს, სწორედ აქედან მოდის ჩემი უნარები. მე საუკეთესო მენაღარე ვარ ჩვენს რეგიონში. ამიტომ ვიფიქრე, რატომაც არ მოვაწყოთ ყველაფერი ჩვენს სახლში”.
დეკორაციების დიდი ნაწილი საქართველოს კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით შეიძინა, ნაწილი კი – თეატრის თანამშრომლების პირადი სახსრებით.
ახლა, ამ პატარა ცივ ოთახში, სხვადასხვა ასაკის თოთხმეტი ბავშვი სამსახიობო ხელოვნებას სწავლობს.
უმცროსი ექვსი წლისაა და ჯერ კიდევ საბავშვო ბაღში დადის. ყველაზე უფროსი 13 წლისაა. სპექტაკლებში ძირითადად პირველი, მესამე და მეექვსე კლასის მოსწავლეები მონაწილეობენ. ბინალი ამბობს, რომ მისი „ზრუნვის ქვეშ მყოფთა “ რაოდენობა მუდმივად იზრდება. ხოლო „თეატრში დარეგისტრირებული“, როგორც თავად ბინალი ამბობს, კიდევ 40 ბავშვია:
„მშობლებს ძალიან უნდათ, რომ მათმა შვილებმა ჩვენს თეატრში ითამაშონ. და ამიტომ მუდმივად გვთხოვენ ბავშვის ჯგუფში მიღებას. საიდან მოდის ეს სურვილი? ჩვენი ბოლო სპექტაკლის შემდეგ მათ ბავშვებში აქტივობა დაინახეს. ჩვენი მიზანია ბავშვებში თეატრალური კულტურის, მხატვრული გემოვნების ჩანერგვა. ჩავუნერგოთ მათში მუსიკისა და წიგნის სიყვარული. ჩვენი ბავშები განსხვავდებიან თანატოლებისგან. შერჩევისთვის ვაწყობთ სამსახიობო გაკვეთილებს და ვუყურებთ, რომელი ბავშვი არ იჩენს ინტერესს და ვის აქვს ნიჭი და უნარი”.
სამხატვრო ხელმძღვანელის თქმით, მათი თეატრისადმი დღითიდღე მზარდ ინტერესში დიდ როლს მოკლე ვიდეოები თამაშობს, რომლებსაც ისინი ბავშებთან ერთად იღებენ და სოციალურ ქსელებში აქვეყნებენ.
ბინალი ისლამოღლუ ჩივის, რომ მათ ხელთ არსებული რესურსებით შეუძლიათ ბავშვებისთვის სხვადასხვა წრეების მოწყობა, მაგრამ სახსრების ნაკლებობა ამას ხელს უშლის:
„ჩვენ გვინდა ბავშვებს გავაცნოთ აზერბაიჯანული და ქართული მუსიკა, ვასწავლოთ ხატვა – გვყავს პროფესიონალი მხატვრები. მინდა ვასწავლო ქართული და აზერბაიჯანული ხალხური ცეკვები. მაგრამ ეს ყველაფერი ფინანსურ დაბანდებებს მოითხოვს და ამიტომ ჩვენი ბევრი იდეის განხორციელება არ შეგვიძლია. ამ დროისთვის მხოლოდ თეატრალური კურსები ფუნქციონირებს და ამისთვის ბავშვებისგან ფულს არ ვიღებთ, ეს კურსები უფასოა“.
ისლამოღლუს თქმით, მათ ფინანსური სირთულეების გამო არავისთვის მიუმართავთ. მიაჩნია, რომ ჯერ ადრეა, თეატრი სულ ახლახანს გაიხსნა, მაგრამ მაინც იმედოვნებს, რომ დროთა განმავლობაში შემომწირველები გამოჩნდებიან.
„ჩვენი მიზანია ბავშვების საზოგადოებაში გაშვება ისე, რომ თეატრალურ კულტურაზე აღიზარდონ. ამ შემთხვევაში ისინი შეძლებენ ცხოვრების გზის პოვნას. ვმართავთ მშობელთა კრებებს და ვუხსნით მათ ამ ყველაფერს – რომ ბავშვებს უნდა ასწავლონ, მათ კარგი განათლება უნდა მივცეთ. რა თქმა უნდა, ყველაფერი თეატრიდან იწყება – ბავშვებს, როგორც იტყვიან, „ვამუშავებთ“ და მშობლებს გადავცემთ, რათა მათ, თავის მხრივ, მათი განათლება უზრუნველყონ“, – ამბობს ისლამოღლუ.
“ცივ ამინდში რეპეტიციები სახლში ტარდება “
„ასე ხდება ხოლმე, რომ ბავშვები სკოლის შემდეგ მშივრები მოდიან რეპეტიციაზე, ისე რომ სახლში არ მიდიან და ჩვენ მათ აქ ვაჭმევთ. წვიმიან დღეებში მე თვითონ დავდივარ მათთან, რომ არ დასველდნენ. ვცდილობდი თეატრის მიმართ ოდნავი უკმაყოფილება არ ყოფილიყო. ცუდ ამინდში მე თვითონ მივდივარ მათთან სახლებში, რომ რეპეტიციები არ ჩაგვეშალოს“, – ამბობს ისლამოღლუ.
ამბობს, რომ საბავშვო თეატრის უფრო მაღალ დონეზე აყვანაზე ოცნებობს და მიუხედავად იმისა, რომ დაბრკოლებების გადალახვას თავად ახერხებს, დახმარება და თანადგომა მაინც სჭირდება:
„აქ გაზი არ გვაქვს. თუ სოკარი [აზერბაიჯანის სახელმწიფო ნავთობკომპანია, რომელიც საქართველოსთვის გაზის მთავარი მიმწოდებელია – რედ.] მცირე ლიმიტ მოგვცემს, ოთახის გათბობას გაზის გამათბობლით შევძლებდით. და თუ ამ ლიმიტზე მეტს დავხარჯავდით, გადავიხდიდით. ასეთი მხარდაჭერა რომ გვქონდეს, ზამთარშიც შევძლებდით მეცადიოეობას. ახლა კი სიცივის გამო რეპეტიციების შეწყვეტა მოგვიხდა. ჩვენი ღუმელი ასეთ სიცივეს ვერ უმკლავდება. რეპეტიციებს თებერვლის ბოლოს განვაახლებთ“.
მაგრამ მსახიობის ოცნებები მხოლოდ თეატრალური საქმიანობით არ შემოიფარგლება – ხატვის, ფორტეპიანოზე და ჩონგურზე დაკვრის კურსების გახსნასაც აპირებს.
მასწავლებელს კუთხეში შეკრებილი ბავშვების ჯგუფი უსმენს. ერთ–ერთი გოგონა, სახელად ზოჰრა, ამბობს, რომ ძალიან კმაყოფილია იმით, რასაც ამ თეატრში აკეთებს: „მე მიყვარს სცენაზე გასვლა, გასტროლებზე სიარული, მომწონს სხვა ბავშვებთან ერთად ყოფნა.”
9 წლის ნური გურბანოვიც ამბობს, რომ ძალიან უყვარს სცენაზე თამაში და გასტროლებზე სიარული, სამომავლოდ კი მასწავლებელზე უკეთესი მსახიობიც უნდა გახდეს.
