სკანდალი სომხეთში: საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარე სისხლის სამართლის დამნაშავეა?
სომხეთში საკონსტიტუციო სასამართლოს გარშემო ვნებები არ ცხრება. ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ ხელისუფლება ნაბიჯებს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის თანამდებობიდან გადასაყენებლად დგამს.
[su_pullquote align=”right”]როდესაც ტოვმასიანი მინისტრი იყო, მან სავარაუდოდ, მერია აიძულა, რომ მისთვის ერევნის ცენტრში საბაზრო ფასებზე ბევრად დაბალ ფასად შენობა მიეყიდა, და შემდეგ მას ნოტარიუსებზე აქირავებდა.[/su_pullquote]
27 დეკემბერს გრაირ ტოვმასიანს ბრალი წაუყენეს „თანამდებობის ბოროტად გამოყენებისთვის, რასაც გაუფრთხილებლობით მძიმე შედეგები მოჰყვა“.
გამომძიებელმა გრაირ ტოვმასიანს ქვეყნიდან გაუსვლელობის ხელწერილი ჩამოართვა. ჯერჯერობით ის თავის უფლებამოსილებას გააგრძელებს.
ტოვმასიანი მის მიმართ წაყენებულ ბრალს არ აღიარებს და ჩვენების მიცემაზე უარს ამბობს. ის მომხდარს სასამართლოსა და პირადად მასზე ზეწოლად მიიჩნევს.
პოლიტიკური ძალისთვის, რომელიც ხელისუფლებაში „ხავერდოვანი“ რევოლუციის შემდეგ მოვიდა, გრაირ ტოვმასიანი ღიად ასოცირდება „ყოფილებთან“, და ის ახალ, პოსტრევოლუციურ რეალობაში სამართლიანი და კანონიერი გადაწყვეტილებების მიღების უნარის არმქონედ მიაჩნია.
• რატომ ცდილობს სომხეთის პარლამენტი საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარის გადაყენებას
• „სომხეთის ციხეებში პრივილეგირებული პატიმრები არიან“
უკანონო გარიგება მინისტრობისას – დეტალები
საგანგებო საგამოძიებო სამსახურის პრეს-სამსახურის ინფორმაციით, ტოვმასიანი თავისი ნათლულის – ნორაირ პანოსიანის სისხლის სამართლის საქმეში ფიგურირებს.
2011-დან 2014 წლამდე პანოსიანი იუსტიციის სამინისტროს კანონიერების ზედამხედველობის სამმართველოს უფროსი იყო. გრაირ ტოვმასიანი ამავე წლებში იუსტიციის მინისტრის თანამდებობას იკავებდა.
გამოძიება ამტკიცებს, რომ მათ, პირადი გამორჩენის მიზნით, ასეთი გარიგება ერთად დადეს:
• თავიდან, მათი მითითებით, ორ ნოტარიუსს ერევნის ცენტრში საკუთარი სამუშაო შენობებით უფასოდ სარგებლობის დარეგისტრირების ნება არ დართეს, რისი უფლებაც მათ ჰქონდათ.
• შემდეგ პანოსიანმა და ტოვმასიანმა, იუსტიციის სამინისტროსა და ერევნის მერიის თანამშრომლებს, სამსახურიდან დათხოვნის მუქარით, ამ შენობების საბაზრო ფასებზე ბევრად დაბალ ფასად, ფიქტიური აუქციონით გაყიდვის ორგანიზება აიძულეს.
• ამის შემდეგ მინისტრმა ტოვმასიანმა ეს უძრავი ქონება სხვა სახელით შეიძინა.
• და ამ შენობებს იმავე ნოტარიუსებზე თვეში 800 ათას დრამად აქირავებდა [დაახლოებით $1700].
მთლიანობაში გრაირ ტოვმასიანმა ამ გარიგებით 11 მილიონ 200 ათასი დრამი [დაახლოებით $23 ათასი] მიიღო.
მან ასევე მნიშვნელოვანი ზარალი მიაყენა სახელმწიფოს, რადგან ტერიტორიები ეკუთვნოდა ერევნის მერიას, რომელიც შემოსავალს ვერ იღებდა.
არსებობს ბრალდების კიდევ ერთი პუნქტი
გამოძიების ინფორმაციით, 2012-2014 წლებში, ისევ იუსტიციის მინისტრობისას, ტოვმასიანი ნოტარიულ პალატას აიძულებდა, რომ მისი კუთვნილი საოფისე შენობები მისთვის ხელსაყრელი პირობებით ექირავებინა. ამავდროულად ეს შენობები გამოსაყენებლად სრულიად უვარგისი იყო.
მთლიანობაში ნოტარიულ პალატასთან გარიგებიდან ტოვმასიანმა 10 მილიონ ოცი ათასი დრამი [დაახლოებით $21 ათასი] მიიღო.
გამოძიება ირწმუნება, რომ ტოვმასიანის ბრალეულობის მტკიცებულებები აქვს.
მისი ნათლული ნორაირ პანოსიანი ამ საქმეზე 2019 წელს ოქტომბერში დააპატიმრეს. მაგრამ ნოემბერში სააპელაციო სასამართლომ, „დასაბუთებული ეჭვის არარსებობის“ საფუძვლით, ის გაათავისუფლა, თუმცა გამოძიება გრძელდებოდა.
ტოვმასიანი ყოფილ პრეზიდენტ სარგსიანს ხელისუფლებაში დარჩენაში იმის სანაცვლოდ დაეხმარა, რომ ხელისუფლებაში თავადაც დარჩენილიყო
სომხეთში გრაირ ტოვმასიანი არამხოლოდ მმართველი პარტიისთვის ასოცირდება ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლებთან, არამედ – საზოგადოების ბევრი წევრისთვისაც.
ტოვმასიანი იყო სომხეთის რესპუბლიკური პარტიის წევრი, რომელიც ქვეყანას მრავალ წელიწადს ხელმძღვანელობდა, და ის რიგ საკვანძო თანამდებობას იკავებდა.
ის იმით არის ცნობილი, რომ 2015 წელს სომხეთის საპრეზიდენტო მმართველობის ფორმიდან საპარლამენტო მმართველობაზე გადასვლის შესახებ კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილების ტექსტის ავტორი გახდა. ეს ცვლილებები 2015 წლის დეკემბერში რეფრენდუმმა დაამტკიცა.
მაშინ მოქმედმა პრეზიდენტმა სერჟ სარგსიანმა განაცხადა, რომ ქვეყანაში მაღალი თანამდებობების დაკავებას აღარ აპირებდა. მაგრამ უკვე 2018 წლის აპრილში საპარლამენტო უმრავლესობამ ის, როგორც თავისი ლიდერი, ახალ პრემიერ-მინისტრად აირჩია.
ბევრი ექსპერტი ამტკიცებდა, რომ კონსტიტუციაში ცვლილებები ფაქტობრივად იმის გამო შევიდა, რათა სარგსიანს ხელისუფლებაში დარჩენა შეძლებოდა. იმიტომ, რომ იმ დროისთვის მას პრეზიდენტის თანამდებობა უკვე ორი ვადით ეკავა და მესამეს იმედი ვეღარ ექნებოდა. პრემიერის თანამდებობა ქვეყანაში ყველაზე გავლენიანი იყო, პრეზიდენტი კი მხოლოდ რეპრეზენტაციულ ფიგურად იქცა.
სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა იმ მოვლენებთან დაკავშირებით განაცხადა, რომ ტოვმასიანმა კონსტიტუციის ტექსტი დაწერა „სერჟ სარგსიანთან შეთანხმებით …, რათა 2035 წლამდე საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარედ დარჩენილიყო“.
თუმცა, მთელმა ამ გეგმამ ვერ იმუშავა. სერჟ სარგსიანი მისი პრემიერად არჩევიდან რამდენიმე დღეში, 2018 წლის გაზაფხულზე, „ხავერდოვანი“ რევოლუციის დღეებში ქუჩებში გამოსული ხალხის ზეწოლით გადადგა.
საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარის საქმე – ეს ახალი ხელისუფლების ძველთან ბრძოლაა?
ერთი დღით ადრე, ვიდრე ტოვმასიანს სისხლის სამართლის საქმეში ბრალდებულის სტატუსი მიენიჭებოდა, სომხეთის პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა „საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეებისთვის ადრეული საპენსიო სისტემის შემოღების შესახებ“ კანონს.
კანონის არსი:
თუკი ქვეყნის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეები, მათ შორის მისი თავმჯდომარეც, კანონის მიღების მომენტიდან ორი თვის განმავლობაში გადადგებიან – ისინი იმავე ოდენობის პენსიებს მიიღებენ, რა ოდენობის ხელფასიც ჰქონდათ წასვლის მომენტში. საუბარია თვეში ორი ათას დოლარზე მეტ თანხაზე.
პარლამენტში კანონპროექტი მხოლოდ მმართველი ფრაქციის „ჩემი ნაბიჯის“ დეპუტატების ხმების წყალობით მიიღეს. ოპოზიციური პარტიები წინააღმდეგ გამოდიოდნენ.
ოპოზიციამ განაცხადა, რომ ხელისუფლებამ არასწორი გზა აირჩია. გრაირ ტოვმასიანის გადაყენების მცდელობებს ანტიკონსტიტუციური და პოლიტიკურად მოტივირებული უწოდეს. პენსიების პროექტს არამხოლოდ პარლამენტში, არამედ საზოგადოებაშიც „მოსამართლეების კანონიერი ქრთამი“ შეარქვეს.
იუსტიციის მინისტრმა რუსტამ ბადასიანმა რამდენჯერმე გააპროტესტა კანონის ამგვარი განმარტება, და თქვა, რომ სინამდვილეში – ეს არის, კარდინალური ზომების გარეშე, ქვეყნის უზენაესი სასამართლოს გაუმჯობესების მცდელობა, როდესაც მოსამართლეები „ნებაყოფლობით ჩამოართმევენ მათთვის გაწვდილ ხელს და პენსიაზე ვადამდე გავლენ“. პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა ამასთან დაკავშირებით უფრო კონკრეტული მოსაზრება გამოთქვა :
„ჩვენ სხვანაირი საკონსტიტუციო სასამართლო გვჭირდება. გამოდის, რომ… გრაირ ტოვმასიანმა, სერჟ სარგსიანისა და გაგიკ არუთიუნიანის [საკონსტიტუციო სასამართლოს ყოფილი თავმჯდომარე -JAMnews] დახმარებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს, როგორც ნოტარიული კანტორის, პრივატიზება მოახდინეს. და დღეს ჩვენ ისეთი რეალობა გვაქვს, რომ 2019 წლის… სომხეთში 1995 წლის საკონსტიტუციო სასამართლო გვაქვს“.
„თუკი გმირებს ეძებთ – ისინი სწორედ ახლა საკონსტიტუციო სასამართლოში მუშაობენ“
გრაირ ტოვმასიანი პირდაპირ იმ საკონსტიტუციო სასამართლოს შენობაში დაკითხეს, რომელსაც ის ჯერჯერობით ხელმძღვანელობს.
დაკითხვის შემდეგ მან ჟურნალსიტებს განუცხადა:
„არავისთვის საიდუმლოს არ წარმოადგენს, რომ ბოლო თვეებში საკონსტიტუციო სასამართლო უპრეცედენტო ზეწოლის ქვეშ მუშაობდა. გაისმოდა მუქარები, გინება, ძალადობისკენ მოწოდება, იყო ძალადობის გამოვლენაც.
მაგრამ საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრების საქებრად უნდა ითქვას, რომ სასამართლო რაიმე შეფერხების გარეშე მუშაობდა და მთელი ჩვენი სამართლებრივი სისტემისთვის გარდამტეხი გადაწყვეტილება მიიღო. თუკი თქვენ მშვიდობიან დროში გმირებს ეძებთ, მაშინ ისინი ამ შენობაში მუშაობენ“.
