Dağlıq Qarabağa yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlıları mayın 9-da Xankəndi hava limanında hərbi parad keçirməyə hazırlaşırlar. Bu xəbər Azərbaycanda ictimaiyyət arasında ciddi narazılığa səbəb olsa da, ölkənin rəsmi qurumları buna heç bir münasibət bildirməyiblər.
Rusiya Müdafiə Nazirliyinin yaydığı məlumatda bildirilir ki, Dağlıq Qarabağa yerləşdirilmiş rusiyalı sülhməramlılar kontingenti 1941-1945-ci illər müharibəsində qələbənin ildönümünə həsr olunmuş paradın keçirilməsinə hazırlaşır.
Paradın Xankəndi hava limanında təşkil olunacağı, tədbirdə təxminən 400 rusiyalı hərbçinin iştirak edəcəyi bildirilir.
Azərbaycanda rusiyalı hərbçilərin paradına reaksiya
JAMnews Rusiya hərbçilərinin Azərbaycanın beynəlxalq tanınmış sərhədləri daxilində parad keçirməsinin nə qədər qanunauyğun olmasını aydınlaşdırmaq üçün politoloq Şahin Cəfəriyə müraciət edib.
Ş.Cəfərlinin fikrincə, 9 may tarixində bütün Rusiyada bayramdır və həmin ölkənin mövcud olduğu hər yerdə parad təşkil olunur. “Bundan başqa, 9 may Azərbaycanın özündə də rəsmi bayram kimi qeyd olunur və dövlətin buna hər hansı reaksiya verəcəyini gözləmirəm”, – politoloq qeyd edib.
Eyni fikirləri Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov da bölüşür.
“Mayın 9-u Azərbaycanda dövlət bayramıdır. Əgər sülhməramlılar Xocalı hava limanının uçuş sahəsində parad keçirmək istəyirlərsə, təklif edirəm ki, həmin paradda iştirak etmək üçün oraya Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin tank briqadası, xüsusi əməliyyatların keçirilməsi üzrə birləşmiş briqada və türkiyəli “kommandos”lar göndərilsin. Bu olardı əsl yüksək səviyyədə tədbir”, – eks-nazir yazıb və əlavə edib: “Bundan əlavə, təklif edirəm ki. Qələbə günü ilə əlaqədar Şuşada atəşfəşanlıq təşkil olunsun!”
Məsələnin kökündə nə durur?
Şahin Cəfərli deyir ki, məsələyə qiymət vermək üçün onun kökünə baxmaq lazımdır.
“Rusiya ordusu ölkəmizin ərazisinə üçtərəfli adi bəyanatın imzalanmasından sonra daxil olub.
Yəni həmin ordunun Azərbaycanın ərazisində olmasını reqlamentləşdirən hər hansı sənəd yoxdur. Əgər belə bir sənəd olsaydı, Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycanda nələri etməli olduğu, nələri etməli olmadığı aydınlaşardı.
Başqa sözlə, bu cür rəsmi sənəd olmadığı üçün onların hər hansı hərəkətlərinə də qiymət vermək mümkün deyil.
Yəni işin kökü düzgün olmadığından, sonrakı fəaliyyətdə də nəyinsə düzgün olub-olmadğını qiymətləndirmək çətindir”, – politoloq JAMnews-a bildirib.
“Sülhməramlı qüvvələrin və müşahidəçi missiyasının (SQD və MM) fəaliyyəti ilə bağlı bir çox iradlar var. Lakin heç kim bir suala cavab vermir – bunların səlahiyyətləri və vəzifələri nədən ibarətdir?” – bunu isə Tofiq Zülfüqarov vurğulayır.
“Beynəlxalq təcrübə bu məsələləri tənzimləyən xüsusi bir sənədin mövcudluğunu nəzərdə tutur – bu Mandatdır. Mandat missiyanı qəbul edən ölkə ilə razılaşdırılır və daha sonra Anlaşma Memorandumu imzalanır ki, bu da hüquqi cəhətdən razılığın verilməsi deməkdir. Bundan sonra missiyaya dəstək olaraq ya BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnaməsi, ya da Təhlükəsizlik Şurası Prezidentinin Bəyanatı qəbul edilir. Daha sonra ölkənin daxili qanunvericiliyinə uyğun şəkildə, bir qayda olaraq parlament tərəfindən təsdiqlənir.
Ölkəmizdə həm hökumət, həm də ictimaiyyət və müxalifət tərəfindən sülhməramlı qüvvələrin və müşahidə missiyasının fəaliyyətinə iradlar səslənir. Lakin 10 noyabrdan sonra bu olduqca vacib olan məsələni səmərəli istiqamətə yönəltmək məqsədilə məsləhətləşmələr prosesini başlamaq üçün qanunauyğun və məqsədəmüvafiq addımlar atılmır.
Belə ki, mandatın işlənməsi məsələsinə dair Azərbaycan, Rusiya və Türkiyə arasında danışıqlar hələ başlamayıb.
Bəlkə də mandatın mətninin Milli Məclisdə müzakirəsinə başlamaq məqsədəuyğun olardı, çünki ictimai müzakirə zamanı cəmiyyət üçün məqbul variantın parametrləri müəyyənləşdirilərdi.
İctimai müzakirənin özü qanuni cəhətdən məcburi xarakter daşıyan mətn üçün əsas olacaq ictimai gözləntilərin çərçivəsini müəyyən edərdi.
Dumanlı, hüquqi qeyri-müəyyənlik İkinci Vətən Müharibəsi dövründə cəmiyyətin və hakimiyyətin birliyinin qazandığı siyasi təşəbbüsün itirilməsinə şərait yaradır”, – keçmiş xarici işlər naziri qeyd edib.
Müxalifətdən reaksiya
Azərbaycanın müxalif “Müsavat” partiyasının mətbuat xidməti Rusiya Silahlı Qüvvələrinin 9 mayda Xocalıda parad keçirmək planlarını Azərbaycanın suverenliyinə qəsd kimi qiymətləndirib.
“Bu, “sülhməramlı qüvvə” mandatına və beynəlxalq hüquqa tamamilə zidd olan, Rusiyanın Qarabağda işğalçı kimi davranmasını sübut edən bir əməldir. Xocalı şəhidlərinin ruhuna təhqirdir. Rəsmi Bakı öz suverenliyini və ərazi bötövlüyünü təmin etmək üçün təsirli tədbirlər görməlidir”, – mətbuat xidmətinin açıqlamasında bildirilir.
Şərhlər
Rusiyalı sülhməramlıların Qarabağda parad keçirməsi ilə bağlı xəbər sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində də hiddətlə qarşılanıb. Bəzi xarakterik şərhləri diqqətinizə çatdırırıq:
“Bunlara yerlərini göstərmək lazımdır! Biz minlərlə şəhid verməmişik ki, gəlib Qarabağda parad da keçirəsiniz…”
“Allah, o paradın keçirilməsi nəzərdə tutulan Xankəndinin bir neçə klometrliyinə qədər gedib çıxmış, bu yolda həyatını itirmiş şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə səbr versin”.
“Hətta Ermənistanda Rusiyanın hərbi bazası olduğu halda orada heç bir tədbir keçirmək planlaşdırılmır, bəs Azərbaycan ərazisində bunu etməsinin anlamı nədir? Azərbaycan dövlətinin suveren ərazisində, onun Xankəndi şəhərində Qələbə paradı keçirməsi yolverilməzdir”.
