Oliqarxların təsiri və siyasiləşmiş məhkəmə - Gürcüstan Freedom House hesabatında
Freedom House bildirir ki, Gürcüstanın reytinqi 2020-ci ildə əvvəlki illərlə müqayisədə yenə də pisləşib: ölkə 100 mümkün baldan 60-nı toplayıb və 2019-cu illə müqayisədə bir bal itirib. 2018-ci ildə Gürcüstanın reytinqi 64 bal olub.
İndi Gürcüstan qismən azad ölkələr siyahısındadır – Freedom House beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatının martın 3-də dərc olunan “Dünyada azadlıq – 2021” hesabatında deyilir. Bu hesabat dübyada demokratiyanın cari vəziyyətini əks etdirir.
Freedom House-un hesabatında Gürcüstanda siyasi proseslərə oliqarxların təsirindən bəhs olunur:
“Oliqarxların təsiri siyasi qərarlarda və media mühitində mənfi əks olunur. Üstəlik ölkədə məhkəmə sistemi siyasiləşib. Buna görə də vətəndaş azadlıqları kifayət qədər müdafiə olunmur”, – hesabatda deyilir.
Rəqabətli seçkilər, amma mühit pisləşir
Seçkilərə gəlincə, Freedom House-un məlumatına əsasən, Gürcüstanda seçki qərabətli mühitdə keçirilir. Seçkilərin “demokratik trayektoriyası” 2012-2013-cü illərd hökumət dəyişikliyi ilə düzəlib. Amma son illərdə tendensiya pis tərəfə dəyişib.
2020-ci il oktyabrın 31-də hakim “Gürcü arzusu” partiyası parlament seçkilərində üçüncü dəfə qalib gəlsə də, səsvermə prosesində həm satın alma faktları, həm də seçicilərə qarşı təhdid və səslərin sayılması zamanı aşkar səhvlər də qeydə alınıb.
Seçki prosesini dəyərləndirərkən Freedom House qanunvericiliyin təkmil olmamasına da diqqət yetirir.
Freedom House iqtidar partiyası nümayəndələrinin MSK-da və sahə seçki komissiyalarında dominant rolunu xüsusilə xurğulayır.
Təkmil olmayan məhkəmə sistemi
Gürcüstanın əsas problemlərindən biri məhkəmə sisteminin təkmil olmamasıdır – hesabatda deyilir:
“Davam edən islahatlara baxmayaraq, məhkəmə sistemi tərəfindən qanunun icrası ciddi problem olaraq qalır, o cümlədən də məhkəmə proseslərinin şəffaflığının və hakimlərin peşəkarlığının olmaması”.
Bir partiyanın dominantlığı
“Bir partiyanın dominantlığı və müxalifətin inkişafının qarşısının alınması”, – təşkilat Gürcüstanda siyasi plüralizm prosesini belə dəyərləndirir.
“Gürcüstanda çoxpartiyalı sistem təqdim olunub və yeni siyasi partiyalar əsasən xüsusi maneələr olmadan fəaliyyət göstərir. Amma 2000-ci illərdən iqtidar partiyasının dominantlığı tendensiyası qalır və bu, pariyalararası normal rəqabətə mane olur”.
Hesabat müəllifləri gürcüstanlı bankirlər Mamuka Xazaradze və Badri Caparidzenin işlərini nümunə olaraq göstəriblər:
“2019-cu ilin iyulunda Gürcüstanın ən böyük banklarından biri olan TBC-nin yaradıcısı Mamuka Xazaradze və onun tərəfdarı Badri Caparidze pul yuyulmasında günahlandırılıb. Bu, onlar yeni “Gürcüstan üçün Lelo” siyasi partiyasının yaradılması haqda elan edəndən iki həftə sonra baş verib. Bu partiya 2020-ci il oktyabrın 31-də keçirilən parlament seçkilərində dörd yer qazanıb, amma Xazaradze ilə bağlı istintaq seçkilərə qədər davam edib”, – hesabatda deyilir.
Gürcüstanı kölgədən idarə edən İvanişvili
Freedom House qeyd edib ki, “Gürcü arzusu” partiyasının yaradıcısı və keçmiş baş nazir milyarder Bidzina İvanişvili istefa verəndən sonra da qeyri-formal olaraq partiyanın idarəçiliyini davam etdirib.
“Bütün təyin olunmuş baş nazirlər və iqtidar partiyasının sədrləri İvanişvilinin etibarlı şəxsləri olub”, – Freedom House-un hesabatında deyilir.
Diskriminasiya
Hesabat müəlliflərinin fikrincə, diskriminasiya ilə mübarizə haqda qanun “qeyri-adekvat tətbiq olunur”. Qadınlar və məhdud imkanlı insanlar iş axtardıqları zaman diskriminasiya ilə üzləşməyə davam edir, LGBT birliyi üzvləri isə yalnız diskriminasiya yox, həm də zorakılıq qurbanı olurlar.
Transgenderlər də lazımi müdafiəni almırlar – Freedom House-un hesabatında deyilir.
Ən yaxşı nəticələr – internet azadlığı
Gürcüstan ən yaxşı nəticəni – 100 baldan 76 – “İnternet azadlığı” bölməsində göstərib.
2020-ci ildə bütün dünyada azadlıqların səviyyəsi enib – Freedom House təşkilatı ümumilikdə belə nəticə çıxarıb.
