Երասխ-Ջուլֆա-Մեղրի-Հորադիզ երկաթուղու վերականգնման հարցը Հայաստանի կառավարության օրակարգում է: Հունվարի 14-ին ստեղծվել է հատուկ խումբ, որը զբաղվելու է աշխատանքների համակարգմամբ:
Խմբի ստեղծման, երկաթուղու վերագործարկման մասին, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք։
Հայաստանն Ադրբեջանին կապող երկաթուղու վերականգնման համար ստեղծված խմբում ներառված են պետական պաշտոնյաներ, ինչպես նաև ոլորտային մասնագետներ՝ շինարարներ, գիտնականներ: 10 անձից կազմված խումբը եռամսյա պարբերականությամբ պետք է վարչապետ Փաշինյանին տեղեկացնի աշխատանքների ընթացքի մասին:
Վարչապետի աշխատակազմի փոխանցմամբ՝ խումբը ղեկավարելու է Փաշինյանի խորհրդական Արտաշես Թումանյանը՝ Իրանում Հայաստանի նախկին դեսպանը:
Երկաթուղու շինարարական աշխատանքների մեկնարկի մասին դեռևս չի հաղորդվել:
Գործարկման դեպքում երկաթուղին կկապի ոչ միայն Հայաստանն ու Ադրբեջանը: Հայաստանը երկաթուղային կապ կհաստատի Ռուսաստանի և Իրանի, Ադրբեջանը՝ Նախիջևանի հետ:
«Մեղրիի հատվածում 45 կմ-անոց երկաթգծի կառուցումը կարժենա մոտ 200 միլիոն դոլար, շինարարությունը կտևի շուրջ երեք տարի», — նախորդ տարվա դեկտեմբերին ասել էր Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:
Փոխվարչապետների եռակողմ աշխատանքային խմբում Գրիգորյանն է ներկայացնում պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումները: Հենց այս խմբի քննարկումների արդյունքում են կողմերը համաձայնության եկել երկաթուղու վերագործարկման հարցի շուրջ:
Երասխ-Ջուլֆա-Մեղրի-Հորադիզ երկաթգծի վերագործարկման մասին հայտարարվեց 2021 թ.-ի ավարտին՝ Սոչիում և Բրյուսելում կայացած Փաշինյան-Ալիև հանդիպումներից հետո: Հայաստանը բազմիցս հայտարարել է, որ այս երկաթուղին գործելու է սահմանայինևմաքսայինմիջազգայինկանոններիհամաձայն՝փոխադարձությանսկզբունքովևերկրներիինքնիշխանությաններքո:
Ուշագրավ է, որ ադրբեջանական կողմը շինարարական աշխատանքները սկսել է այս համաձայնություններից ամիսներ առաջ՝ նույն տարվա փետրվարին: Տեղական լրատվամիջոցների փոխանցմամբ՝ Հորադիզից դեպի Հայաստան ձգվող մոտ 100 կմ-անոց երկաթգծի շինարարությունը Բաքուն նախատեսում է ավարտել 2023 թ.-ի առաջին եռամսյակում։
Հայաստանի իշխանությունները վստահ են՝ երկաթուղին կփոխի տարածաշրջանի քաղաքական, տնտեսական և անվտանգային միջավայրը։
ԽՍՀՄ տարիներին Հայաստանն ու Ադրբեջանը երկաթուղային երկու կապ ունեին՝ Երասխ-Նախիջևան-Մեղրի-Հորադիզ-Բաքուն և Իջևան-Ղազախը։ Այս ուղղություններով երկաթուղային հաղորդակցությունը դադարեցվեց Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ:
Փորձագիտական կարծիք
Տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանն ասում է՝ բոլորն են հասկանում՝ որքան կարևոր է երկաթուղին մեր տնտեսության, ինչպես նաև տարածաշրջանի զարգացման համար, սակայն կարծում է՝ պետք է նաև հասկանանք այն իրավիճակը, որում հայտնվել ենք.
«Երբ մարդասպանին [նկատի ունի հայ սպային կացնահարած Ռամիլ Սաֆարովին] ազգային հերոս են դարձնում, այդ երկրի հետ մենք էստի համեցեք սկզբունքով շարժվե՞նք, լավ ենք չէ՞ գիտակցում՝ արդյունքը ինչ կարող է լինել»:
Մանասերյանի դիտարկմամբ՝ նախ պետք է գործի դնել տնտեսական դիվանագիտությունը, այնպես անել, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան «հարգեն ցամաքային երկրներին վերաբերող երեք կոնվենցիաները, որով պարտավոր են ծովով ելք տրամադրել, ընդ որում՝ անվճար»: Կարծում է՝ կոնվենցիաներով ստանձնած պարտավորությունների կատարումը, ինչպես նաև մարդասիրական քայլերի ձեռնարկումը, օրինակ՝ թույլատրելը, որ արցախցիներն այցելեն իրենց հարազատների շիրիմներին, կարող են համագործակցության հիմք դառնալ:
Փորձագետի գնահատմամբ՝ երկաթուղու գործարկումից առաջ պետք է հասկանալ՝ ինչ կտա դա Հայաստանին, զուգահեռ լուծել նաև անվտանգային խնդիրները:
«Չպիտի մոռանանք, որ անգամ խորհրդային տարիներին՝ թվացյալ կայունության ժամանակ, քարկոծում էին վագոնները», — հիշեցնում է Թաթուլ Մանասերյանը:
Տնտեսագետն ասում է՝ ոչ ոք չի ժխտում՝ երկաթուղին կարող է ծառայել մեզ, մեծ օգուտ բերել, բայց չպետք է վազել զարգացման հետևից ու մոռանալ «ոտքերին կապած ծանրաքարերի»՝ սպառնալիքների մասին:
Առաջարկում է փորձագիտական հանրությանը ևս մասնակից դարձնել գործընթացներին ու վստահեցնում՝ եթե չօգնեն, հաստատ չեն վնասի:
