მოუწევს თუ არა სომხეთს მეწამორის სარემონტოდ გამოყოფილი რუსული სესხის გადახდაში მონაწილეობა?

როგორც ჩანს, სომხეთისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი მეწამორის ატომური სადგურის სარემონტოდ 270-მილიონიანი რუსული სესხის გადახდის აუცილებლობა, რომელიც არამხოლოდ სადგურის, არამედ ქვეყანაში ელექტროენერგიის წარმოებისა და მიწოდების მთელის სისტემის მოდერნიზებას დაეხმარება.

ხელისუფლებამ მოსახლეობა დაარწმუნა, რომ აღებული სესხი ელექტროენერგიის ფასის გაზრდას არ გამოიწვევს. თუმცა, ექსპერტებს ამაში ეჭვი ეპარებათ.

კრედიტის პირობების მიხედვით, მთელი ეს თანხა დენის ტარიფში შეიტანეს. 2020 წელს გადასახდელია 21 მილიონი დოლარი. ეს იმას ნიშნავს, რომ სადგურში გამომუშავებული ერთი კილოვატ-საათი ელექტროენერგია ორი დრამით [ერთი დოლარი 479 დრამი ღირს] უნდა გაძვირდეს.

თუმცა, 25 დეკემბერს საზოგადოებრივი მომსახურების მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარემ გარეგინ ბაგრამიანმა დარწმუნებით განაცხადა, რომ ინდივიდუალური მომხმარებლებისთვის ელექტროენერგიის ფასი არ გაიზრდება. მისი თქმით, აუცილებელი თანხის ამოღება იმის ხარჯზე მოხდება, რომ საკუთრივ სისტემა უფრო ეფექტიანად დაიწყებს მუშაობს და ამით შესაძლებელი გახდება ელექტროენერგიის წარმოების თვითღირებულების შემცირება.

თუმცა, ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ ეს საკმარისი არ იქნება.

„ჩვენ მართლაც ქვეყნის ენერგეტიკული სისტემის არაეფექტიანი მართვის პრობლემასთან გვაქვს საქმე“, – დაუდასტურა JAMnews-ს ენერგეტიკული უსაფრთხოების ექსპერტმა ვაგე დავიტიანმა.

„ამ პრობლემის გასაწყვეტად ორი გზა არსებობს.

პირველი გზა აშკარაა. უნდა ამაღლდეს სისტემის მუშაობის ეფექტიანობა, რათა ელექტროენერგიის წარმოების თვითღირებულება შემცირდეს. პარალელურად, საჭიროა მისი ექსპორტის გაზრდა.

და არსებობს მეორე გზა – სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ენერგეტიკის სიტემის სუბსიდირება და/ან ელექტროქსელებისთვის საგადასახადო შეღავათების მინიჭება. ალბათ 2020 წელს ასეც მოხდება.

მაგრამ, მთავარია, გვესმოდეს, რომ ნებისმიერი მოდელი, რომელსაც გამოიყენებენ, ქვეყნის მთელ ეკონომიკაზე აისახება. ენერგოსისტემაში არსებული მთელი რიგი მაკროეკონომიკური ფაქტორები გარდაუვლად გამოიწვევს ფასების გადახედვას.

სრულიად აშკარაა, რომ მომავალში სომხეთის მოსახლეობისთვის ელექტროენერგიის ტარიფის ზრდა გარდაუვალია.

დეტალები ატომური სადგურისა და მისი რემონტის შესახებ

სომხეთის, ან მეწამორის ატომური ელექტროსადგური, 20 წელიწადზე მეტია, სომხეთის ენერგეტიკული სისტემის მთავარი რგოლს წარმოადგენს – ქვეყანაში გამომუშავებული მთელი ელექტროენერგიის დაახლოებით 40 პროცენტი მასზე მოდის.

ეს სამხრეთ კავკასიაში ერთადერთი ატომური სადგურია, რომელიც ექსპლუატაციისთვის 1977 წელს გადაეცა. სომხეთში 1988 წელს მომხდარი დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ სადგურის მუშაობის შეჩერება გადაწყდა. სსრკ-ს ხელისუფლებას განმეორებითი ბიძგების ეშინოდა.

ხუთი წლის შემდეგ, 1993 წელს, უკვე დამოუკიდებელი სომხეთის ხელისუფლებამ სადგურის მეორე ენერგობლოკი აამოქმედა. ეს იყო  ენერგეტიკული კრიზისიდან გამოსვლის ერთადერთი გზა, რომელიც სსრკ-ს დაშლის, ყარაბაღის კონფლიქტის დაწყებისა და თურქეთისა და აზერბაიჯანის მხრიდან ბლოკადის შემდეგ დაიწყო.

სადგურში კაპიტალური სარემონტო სამუშაოების ჩატარების აუცილებლობის საკითხი მას შემდეგ ბევრჯერ დაისვა, მათ შორის საერთაშორისო მაკონტროლებელი სტრუქტურის МАГАТЭ-ს მხრიდანაც. მაგრამ, რეალურად ეს მხოლოდ მას შემდეგ გახდა შესაძლებელი, რაც 2019 წელს რუსეთიდან სესხის გამოყოფის შესახებ შეთანხმების მიღწევა მოხერხდა.

იმის თაობაზე, რომ სომხეთის ატომურ სადგურში  უკვე 2020 წელს  65 დღით სარემონტო სამუშაოები დაიწყება, რამდენიმე ხნის წინათ ტერიტორიული მართვისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის მოადგილემ აკოპ ვარდანიანმა განაცხადა.

მისი თქმით, სადგურში შეკეთდება ორთქლის გამაგრილებელი კოშკი, რომელიც მას გადახურებისგან უფრო ეფექტიანად დაიცავს. ასევე დაიწყება სამუშაოები ატომურ რეაქტორზეც.

სადგურზე ყველა სარემონტო სამუშაოს რუსული კომპანიები განახორციელებენ.