აზერბაიჯანის მოქალაქეებს ბანკებისთვის იმაზე მეტის გადახდა მოუწევთ, ვიდრე გეგმავდნენ

აზერბაიჯანის საკონსტიტუციო სასამართლომ გადაწყვიტა ბანკებსა და მათ მოვალეებს შორის დავა იმის თაობაზე, თუ როგორ უნდა დაიფაროს დოლარით აღებული სესხები – ძველი თუ ახალი კურსით. საბოლოოდ ადამიანებს მაინც დოლარით გადახდა მოუწევთ, რომელიც მანათზე გადახურდავებით ახლა ორჯერ უფრო ძვირი ღირს.

2015 წლიდან აზერბაიჯანში დოლარის კურსმა თითქმის ორჯერ მოიმატა. შესაბამისად, აღმოჩნდა, რომ ადამიანები, რომლებსაც სესხი დოლარით დევალვაციამდე ჰქონდათ აღებული, მაშინ როდესაც დოლარი მანათზე ნაკლები (0,78 მანათი) ღირდა, ახლა იძულებულები არიან ორჯერ მეტი გადაიხადონ, ვიდრე თავიდან აპირებდნენ. ახლა დოლარის კურსი – 1,7 მანათია.

სესხის ამღებებს მიაჩნდათ, რომ სამართლიანი იქნებოდა, რომ მათ გადახდა ძველი კურსით გაეგრძელებინათ; ბანკები არ თანხმდებოდნენ, და საბოლოოდ საქმე საკონსტიტუციო სასამართლომდე მივიდა. კერძოდ, ბანკებმა სასამართლოს მოსთხოვეს, რომ სიცხადე შეეტანა სამოქალაქო კოდექსის 422 -ე მუხლში, რომელშიც ნათქვამია, რომ ქვეყანაში არსებით ცვლილებებთან დაკავშირებით სესხის პირობები ასევე შეიძლება შეიცვალოს.

„შეიძლება თუ არა, რომ ეროვნული ვალუტის დევალვაცია საკრედიტო ვალების მიმართ სიტუაციის არსებით ცვლილებად მივიჩნიოთ“? – კითხულობენ ბანკები. „არა, არ შეიძლება“, – უპასუხა სასამართლომ. სასამართლოს აზრით, მსესხებელი სესხის უცხოურ ვალუტაში მიღებისას ამასთან დაკავშირებით არსებულ რისკებსა და შესაძლო შედეგებს უნდა ათვითცნობიერებდეს.

აზერბაიჯანის ცენტრალური ბანკის მონაცემებით, ამ წლის დასაწყისში ვადაგასული სესხების მოცულობა მთლიანობაში 1700 მილიონ მანათს შეადგენდა (1 მილიარდ დოლარს). მოცემულ მომენტში ეს თანხა 4,25%-ით გაიზარდა. ბანკების საერთო საკრედიტო პორტფელში პრობლემური სესხების წილი ახლა 14,5%-ს შეადგენს.

როგორც ეკონომიკური და სოციალური განვითარების ცენტრის ხელმძღვანელი ვუგარ ბაირამოვი ამბობს, ქვეყნის 2,5 მილიონ მოქალაქეს აქვს ბაკებში სესხი. ეს დაახლოებით აზერბაიჯანის მთელი მოსახლების მეოთხედია.

დევალვაციამ და სესხის უეცრად გაზრდილმა თანხამ სესხის ყველა ამღების ბიუჯეტს მძიმე დარტყმა მიაყენა. ზოგიერთ შემთხვევებში კი, საქმე ტრაგედიამდეც მივიდა .

„ჩემმა ნათესავმა თავი ჩამოიხრჩო, როდესაც მიხვდა, რომ სესხს ვერ ფარავდა. ის კი წავიდა, მაგრამ მისი ოჯახი ახლა იძულებულია, რომ მის ნაცვლად იხადოს ეს ფული. ქვრივი ბანკს ყოველთვიურად 100 დოლარს უხდის, და კიდევ შვიდ წელიწადს ასე უნდა გაგრძელდეს“, – ჰყვება ბაქოს გარეუბნის ერთ-ერთი მაცხოვრებელი.