თურქული დრონები მთიან ყარაბაღში

მთიანი ყარაბაღის გაჭიანურებულ კონფლიქტში, ახალი ფაქტორი გამოჩნდა – თურქული უპილოტო თვითმფრინავები, რომლებსაც ეფექტურად იყენებს აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები. თურქეთმა საბრძოლო დრონების წარმოების წარმატებული პროგრამა წამოიწყო, რომელმაც საკუთარი უპირატესობა უკვე რამდენიმე კონფლიქტისას დაამტკიცა და მსოფლიოში შეიარაღების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ექსპორტიორი ხდება.

აზერბაიჯანელი სამხედროები აქვეყნებენ უამრავ ვიდეო და ფოტომასალას, სადაც ნაჩვენებია, რომ ისინი თურქული წარმოების უპილოტო თვითმფრინავებს იყენებენ სომხეთის საჰაერო თავდაცვის სისტემებზე, ტანკებსა და საარტილერიო პოზიციებზე თავდასხმისთვის. 

• ბრძოლა ჰადრუთისთვის – რა ხდება მთიან ყარაბაღში

• აია-სოფია მეჩეთი გახდა. ფოტო და ისტორია

მთანი ყარაბაღი – რიგით მეხუთე კონფლიქტის ზონაა, სადაც თურქულ შეიარაღებას იყენებენ. აქამდე იყო ლიბია, სირია, ჩრდილოეთ ერაყი და აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვის რეგიონი, სადაც თურქეთი საბერძნეთს უპირისპირდება სასარგებლო წიაღისეული რესურსების საბადოს გამო, აღნიშნავს სტატიაში Financial Times. 

ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა – უპილოტო თვითმფრინავების ტრიუმფი – პროგრამის, რომლის შექმნაც თურქეთში 20 წლის წინ დაიწყო. მიზანი დასავლურ ქვეყნებზე დამოკიდებულების ხარისხის შემცირება იყო. ექსპერტების აზრით, საკუთარი მოიერიშე ზებგერითი თვითმფრინავების შექმნას თურქეთი ვერ მოახერხებს, მაგრამ უპილოტო თვითმფრინავებმა საკუთარი ეფექტურობა დაამტკიცეს. 

აზერბაიჯანის შეიარაღებაში არსებული უპილოტო თვითმფრინავის მუშაობის ამსახველი ვიდეო, აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს არხზე: 

კიდევ ერთ ექსპერტს, რობ ლის ლონდონის სამეფო კოლეჯიდან მიაჩნია, რომ უპილოტო თვითმფრინავების განვითარების აქტიური პროგრამა სრულად პასუხობს აგრესიული საგარეო პოლიტიკის ამოცანებს, რომელსაც თურქეთის პრეზიდენტი, რეჯეფ თაიფ ერდოღანი ატარებს.

ჯერჯერობით გაურკვეველია, ვინ მართავს უპილოტო თვითმფრინავებს ბრძოლის ველზე – აზერბაიჯანელი თუ თურქი სამხედროები. თუმცა, ყარაბაღის კონფლიქტის დარეგულირების საკითხებში აშშ-ის წარმომადგენლის, კერი კავანოს თქმით, ამ იარაღის გამოყენებამ მკვეთრად გააფართოვა საბრძოლო მოქმედებების ზონა და გაზარდა მსხვერპლის რაოდენობა.

თურქეთი იმედოვნებს, რომ მისი უპილოტო თვითმფრინავების წარმატებული გამოყენება, სხვა ქვეყნებში ექსპორტის გაზრდას გამოიწვევს. ჯერჯერობით თურქეთი ჩამორჩება აშშ-ს, რომელმაც გასულ წელს 56 მილიარდი დოლარის შეიარაღება გაყიდა და რუსეთს – 13.6 მილიარდი დოლარი. მაგრამ დინამიკა შთამბეჭდავია: 248 მილიონი დოლარი 2002 წელს და 3 მილიარდი 2019 წელს.

ჯერჯერობით თურქეთს ძირითადად ექსპორტზე გააქვს ტანკები, ჯავშანტრანსპორტიორები, ცეცხლსასროლი იარაღი და თვითმფრინავების სათადარიგო ნაწილები. მაგრამ უპილოტო ავიაციის განვითარების პროგრამა ქვეყანაში პრიორიტეტულად მიიჩნევა.

თურქეთში, უპილოტო თვითმფრინავების მწარმოებელი წამყვანი კომპანია სელჩუკ ბაირაქტარს ეკუთვნის. 2016 წელს, ის პრეზიდენტ ერდოღანის ქალიშვილზე, სიუმეიეზე დაქორწინდა.

უპილოტო თვითმფრინავები, რომელსაც ერდოღანის სიძე აწარმოებს, თავდაპირველად გამოიყენებოდა ქურთების მუშათა პარტიის დაჯგუფებების წინააღმდეგ, შემდეგ, სირიასა და ლიბიაში, ახლა კი უკვე მთიან ყარაბაღში.

ეს პრობლემებს უქმნის თურქული უპილოტო თვითმფრინავების მწარმოებლებს, რომლებიც საკუთარი პროდუქციის კომპონენტების, დაახლოებით, 7 პროცენტის იმპორტს უცხოეთიდან ახდენენ. მაგალითად, ამ კვირაში, კანადის ხელისუფლებამ აკრძალვა დააწესა თურქეთისთვის უპილოტო თვითმფრინავებისთვის საჭირო ოპტიკური მოწყობილობების მიწოდებაზე.