სააკაშვილის საქმე: რა წერია სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებაში

10 ნოემბერს სტრასბურგის სასამართლომ გამოაქვეყნა გადაწყვეტილება იმ “დროებითი ზომების შესახებ”, რომელიც მიხეილ სააკაშვილის შიმშილობას, მის ჯანმრთელობასა და უსაფრთხოებას ეხება.

სტრასბურგში მოქმედმა სასამართლომ საქმეს პრიორიტეტი მიანიჭა და “დროებითი ზომები” მიიღო. “დროებითი ზომების” შინაარსიდან გამომდინარე, სტრასბურგის სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება ნიშნავს იმას, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ სააკაშვილის სიცოცხლის და ჯანმრთელობის მიმართ გამოუსწორებელი ზიანის დადგომის საფრთხე დაინახა.

სტრასბურგმა მხარეებს – სააკაშვილსაც და სახელმწიფოს სახელით მოპასუხე იუსტიციის სამინისტროსაც გარკვეული ღონისძიებების გატარება დაავალა.

● ევროსასამართლომ მიხეილ სააკაშვილს დაჟინებით (ინგლ. Urged) მოუწოდა შიმშილობის შეწყვეტისკენ. (მსგავსი მოწოდება სასამართლოს პრაქტიკის ნაწილია ყველა მოშიმშილის მიმართ. იგივე მოწოდებებით გამოდიოდა ევროსასამართლო, მაგალითად, ნადეჟდა სავჩენკოს და ოლეგ სენცოვის მიმართ).

● საქართველოს მთავრობას დაევალა 24 ნოემბრამდე მიაწოდოს სტრასბურგს დაწვრილებით ინფორმაცია ექს-პრეზიდენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე და ციხის საავადმყოფოში მისთვის გაწეულ სამედიცინო მომსახურებაზე – თუ როგორ ხდება ამჟამად პაციენტის მკურნალობა, მათ შორის, რა მკურნალობის საშუალებებია ციხეში და ა.შ.

● სააკაშვილის ხარისხიანად მკურნალობის გარდა, ხელისუფლებას ასევე დაევალა უზრუნველყოს პენიტენციურ დაწესებულებაში მისი უსაფრთხოება;

● ასევე, ხელისუფლებას დაევალა გაუწიოს მიხეილ სააკაშვილს სათანადო (appropriate) სამედიცინო მომსახურება პოსტ-შიმშილობის პერიოდში ანუ შიმშილობის დასრულების შემდგომ, რათა აღიდგინოს ჯანმრთელობა (ეს იმ დაშვებით, თუკი მიხეილ სააკაშვილი შიმშილობას შეწყვეტს).

ამასთან, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განცხადებით, თუკი საქართველოს ხელისუფლება ვერ მოახერხებს ამ ღონისძიებების გატარებას (ანუ სააკაშვილის ჯანმრთელობის და მისი უსაფრთხოების დაცვას და სტრასბურგისთვის სათანადო ინფორმაციის მიწოდებას), ასეთ შემთხვევაში, შესაძლოა, დადგინდეს, რომ საქართველოს ხელისუფლება ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის 34-ე მუხლს არღვევს. აღნიშნული მუხლი სახელმწიფოს ავალდებულებს, არ დააბრკოლოს პირი/ორგანიზაცია/პირთა ჯგუფი, საჩივრით მიმართოს ევროპულ სასამართლოს.

სტრასბურგიდან მიღებულ წერილს განსხვავებული ინტერპრეტაციები მოჰყვა სხვადასხვა პოლიტიკურ ბანაკში:

რას ამბობენ სააკაშვილის ადვოკატები

მიხეილ სააკაშვილის ადვოკატები აღნიშნავენ, რომ სტრასბურგის სასამართლომ მათი მოთხოვნა დროებითი ღონისძიების მიღების შესახებ დააკმაყოფილა. 

სააკაშვილის ადვოკატის, ნიკა გვარამიას თქმით, მთავარი შედეგი ის არის, რომ ექს-პრეზიდენტის საქმეს სტრასბურგმა პრიორიტეტი მიენიჭა, რაც ნიშნავს იმას, რომ ამ საქმესთან დაკავშირებული ყველა ქმედება დროის მოკლე მონაკვეთში განიხილება.

ასევე, მისი თქმით, მნიშვნელოვანი შედეგი ის არის, რომ რაკი სტრასბურგი მიხეილ სააკაშვილს შიმშილობის შეწყვეტისკენ მოუწოდებს, ეს ნიშნავს, რომ სტრასბურგის გადაწყვეტილებით, მიხეილ სააკაშვილის შიმშილობის ფაქტი უკვე საერთაშორისოდ აღიარებულია.

“სასამართლომ დაავალა საქართველოს ხელისუფლებას, რომ მყისიერად აცნობოს მიხეილ სააკაშვილის მიმდინარე, ამჟამინდელი ჯანმრთელობის მდგომარეობა და ასევე დეტალურად მიაწოდოს ინფორმაცია ყველა იმ სამედიცინო პროცედურის შესახებ, რომელიც გატარდა მასთან დაკავშირებით ამ წუთისთვის მე-18 დაწესებულებაში”, – ამბობს გვარამია.

“ჩვენ დაგვევალა, რომ ყოველდღიურად განახლებადი ინფორმაცია მივაწოდოთ სტრასბურგის სასამართლოს მიხეილ სააკაშვილის მდგომარეობასთან დაკავშირებით, როგორც ჯანმრთელობის, ისე უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით”, – დასძენს იგი.

გვარამია ამბობს, რომ გადაწყვეტილებაში ევროსასამართლომ სახელმწიფოს პირდაპირ არ მიუთითა კერძო კლინიკაში გადაყვანის საკითხი, თუმცა მიუთითა ის მაღალი სტანდარტი, როგორც უნდა წარიმართოს მკურნალობა. 

“ცხადია გვერჩივნა, რომ პირდაპირ მითითება ყოფილიყო გადაყვანასთან დაკავშირებით, მაგრამ ასეთი რაღაცები პრაქტიკულად არ ხდება”, – ამბობს გვარამია.

ის ასევე აღნიშნავს, რომ 24 ნოემბერს ეს ინფორმაციები კიდევ ერთხელ შეჯერდება და მაღალი ალბათობით, სტრასბურგის სასამართლო კვლავ იმსჯელებს იმასთან დაკავშირებით, რაც ხდება.

● არის თუ არა სააკაშვილი პოლიტიკური პატიმარი? რას ამბობენ იურისტები და უფლებადამცველები
●  სააკაშვილი შიმშილობს. რა ელის და რა ვიცით მის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე
● “სანამ სტრასბურგი სააკაშვილის საქმეს განიხილავს, ის უნდა გათავისუფლდეს” – ევროპარლამენტარების წერილი

რას ამბობს ხელისუფლება

სტრასბურგის გადაწყვეტილების განსხვავებული ინტერპრეტაცია გამოაქვეყნა იუსტიციის მინისტრმა რატი ბრეგაძემ.

მისი თქმით, სტრასბურგის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა სააკაშვილის საჩივარი კერძო კლინიკაში გადაყვანასთან დაკავშირებით და მოსთხოვა შიმშილობის შეწყვეტა.

როგორც მინისტრი აცხადებს, მთავრობამ 2021 წლის 24 ნოემბრამდე ევროპულ სასამართლოს უნდა მიაწოდოს ინფორმაცია მომჩივნის ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების თაობაზე.

● სახელმწიფო დეპარტამენტი: მოვუწოდებთ მთავრობას, დაიცვას სააკაშვილის ჯანმრთელობა
● კელი დეგნანი: მთავრობამ უზრუნველყოს, რომ სააკაშვილმა მიიღოს საჭირო სამედიცინო დახმარება

მიხეილ სააკაშვილი უკვე 40 დღეზე მეტია შიმშილობს, მას შემდეგ, რაც ის პირველ ოქტომბერს დააკავეს.

8 ნოემბერს “ჯანმრთელობის გაუარესების პრევენციის” მიზნით, იგი რუსთავის ციხიდან გლდანის ციხის საავადმყოფოში გადაიყვანეს მისი ნების საწინააღმდეგოდ. თავად სააკაშვილი, მისი ოჯახი, მკურნალი ექიმები და ასევე სახალხო დამცველის აპარატი ციხის საავადმყოფოში მისი გადაყვანის წინააღმდეგნი იყვნენ იმ მოტივით, რომ ციხის საავადმყოფოში არ იყო სააკაშვილის მკურნალობისთვის საჭირო სამედიცინო აღჭურვილობა და ასევე არ იყო უსაფრთხო.

სახალხო დამცველმა გლდანის ციხეში არსებული სამკურნალო დაწესებულება რამდენჯერმე შეისწავლა. ომბუდსმენი ანგარიშებში წერდა, რომ კლინიკაში პაციენტის მკურნალობისთვის შეუსაბამო პირობებია.

სააკაშვილის სამოქალაქო კლინიკაში გადაყვანის მოთხოვნით, პოლიტიკური პარტია “დროას” ლიდერმა ელენე ხოშტარიამ პარლამენტში შიმშილობაც დაიწყო.

გლდანში სააკაშვილი მალულად გადაიყვანეს. ამ პროცესების პარალელურად, 8 ნოემბრიდან ოპოზიციამ მიხეილ სააკაშვილის გათავისუფლებისა და რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნის მოთხოვნით, ფართომასშტაბიანი, უწყვეტი საპროტესტო აქციები დაიწყო.