სომხეთი არჩევნების წინ: ელექტორატი ხმას აძლევს არა „ვინმეს სასარგებლოდ“, არამედ „წინააღმდეგ“
სომხეთში, 2021 წლის 20 ივნისს, რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნებში, ქვეყნის ყველა მოქმედი და ყოფილი ლიდერი მონაწილეობს. თუმცა, ბევრი პოლიტოლოგის აზრით, იდეოლოგიებისა და პროგრამების დაპირისპირების ნაცვლად, ფაქტობრივად მიმდინარეობს ხელისუფლებისთვის ბრძოლა პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელ ნიკოლ ფაშინიანსა და ოპოზიციას შორის.
მაგრამ მრავალრიცხოვანი კვლევების შედეგებით შეიძლება დავასკვნათ, რომ საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილს საერთოდ არ სურს ამ ბრძოლაში მონაწილეობის მიღება.
ისინი, ვინც მაინც წავლენ კვირას არჩევნებზე, უმრავლეს შემთხვევაში, ხმას მისცემენ არა „ვინმეს სასარგებლოდ“, არამედ „წინააღმდეგ“. ფაშინიანის არჩევით, ადამიანები უარს ამბობენ, პირობითად რომ ვთქვათ, „ძველებზე“. ოპოზიციას კი ხმას აძლევენ იმიტომ, რომ უარს ამბობენ ფაშინიანზე. ამას შეიძლება ეწოდოს არჩევნები „საპირისპიროდ“.
- ფინალური აკორდი სომხეთში არჩევნების წინ: ექსპრეზიდენტ რობერტ კოჩარიანის მიტინგი
- „ფოლადი“ „ხავერდის“ ნაცვლად – ფაშინიანმა ახალი რევოლუციის შესახებ განაცხადა
მიუხედავად ამისა, ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნებში, მონაწილეთა დეფიციტი არ არის. კენჭს 21 პარტია და 4 ბლოკი იყრის, მაგრამ მათგან ხუთია ფავორიტი:
- მმართველი პარტია „სამოქალაქო ხელშეკრულება“ პრემიერ-მინისტრობის მოვალეობის შემსრულებლის, ნიკოლ ფაშინიანის ხელმძღვანელობით
- მისი მთავარი კონკურენტი და პოლიტიკური ოპონენტი – ბლოკი „აიასტანი“ ქვეყნის მეორე პრეზიდენტის, რობერტ კოჩარიანის მეთაურობით
- ქვეყნის მესამე პრეზიდენტის სერჟ სარგსიანისა და ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოს ყოფილი ხელმძღვანელის, არტურ ვანეციანის ბლოკი „მაქვს პატივი“
- მსხვილი ბიზნესმენის, გაგიკ ცარუკიანის პარტია „აყვავებული სომხეთი“
- პირველი პრეზიდენტის, ლევონ ტერ პეტროსიანის „სომეხთა ეროვნული კონგრესი“
პარტია „განათებული სომხეთი“ მესამე გზას სთავაზობს ამომრჩეველს, მაგრამ მისი ხმა ფაქტობრივად არ ისმის ფაშინიანსა და ყოფილ პრეზიდენტებს შორის ხმაურიან და მწვავე კონფრონტაციაში. „განათებული სომხეთის“ წინასაარჩევნო სლოგანია – „ალტერნატივა არსებობს, მოგვეცი ხმა!“.
ასეთ პირობებში, წინასაარჩევნო კამპანია ხშირად იღებს ყალბ დღის წესრიგს, პირადი შეურაცხყოფებით გაჯერებულს.
ყარაბაღის მეორე ომში დამარცხებისა და აქედან გამომდინარე ქვეყნის უსაფრთხოებისათვის არსებული სერიოზული საფრთხეების მიუხედავად, საარჩევნო კამპანიის ძირითადი თემა წინა ხელისუფლებების წინააღმდეგ ბრძოლაა.
პრობლემების გაცნობიერება, მათი გადაწყვეტის გზების ძიება და უბრალოდ, მომავალზე საუბარი ფაქტობრივად არ ისმის პოლიტიკური გუნდების ხისტი განცხადებების ნაკადში, რომელიც ერთმანეთის მისამართით არის გაკეთებული.
როგორც ჩანს, პოლიტიკური დავების სიცხეში, დავიწყებას მიეცა, რომ აზერბაიჯანმა 1000 სამხედრო მოსამსახურის მობილიზება მოახდინა საზღვრისპირა რაიონებში, სიუნიქსა და გეღარქიუნიქში.
და მართალია, სომხეთს მთელი რიგი ღრმა საფრთხეები და პრობლემები ემუქრება, ის ვერ გახდა სერიოზული წინასაარჩევნო დისკუსიის საგანი.
დომინირებს თეთრებად და შავებად, მგლებად და მგლებზე მონადირე ძაღლებად, „ძველებად“ და „ახლებად“ დაყოფა.
საარჩევნო კამპანია ასევე გამოირჩევა უპრეცედენტო რაოდენობის გამოთქმებით, რომლებიც ხასიათდება როგორც „სიძულვილის ენა“, ასევე, ურთიერთშეურაცხყოფით. და ეს ყველაფერი ხდება საჯაროდ, მიტინგებსა და ამომრჩეველთან შეხვედრებზე. და საბოლოოდ, ამ ყველაფრის ტრანსლირება ხდება ტელევიზორების ეკრანებზე, პრესასა და სოციალურ ქსელებში.
კამპანიებში ერთ-ერთი ყველაზე ხშირად გამოყენებადი სიტყვაა – „ვენდეტა“. ამაზე ყურადღება გაამახვილა სომხეთის ომბუდსმენმა არმან ტატოიანმა.
„ასე გაგრძელება აღარ შეიძლება“, – ნათქვამია მის განცხადებაში, რომელიც კამპანიის პირველ დღეებში გამოქვეყნდა. „ყველა პოლიტიკურმა ძალამ უნდა გამორიცხოს შეურაცხყოფა და ლანძღვა, ნებისმიერი სიტყვა, რომელიც თესავს ზიზღსა და ძალადობას“.
მაგრამ ომბუდსმენის სიტყვები დარჩა ხმად მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა.
წინასაარჩევნო კამპანიის დასრულებამდე რამდენიმე დღით ადრე, ერთ-ერთმა მხარდამჭერმა ფაშინიანს ურო აჩუქა, რომელსაც, მისი აზრით, „ხავერდოვანი მმართველობიდან ფოლადის მანდატზე გადასვლის“ სიმბოლიზება უნდა მოეხდინა.
17 ივნისს კი, მხარდამჭერმა კოჩარიანს ნამგალი აჩუქა და „სოფლის მეურნეობის განვითარებისკენ“ მოუწოდა.
ბუნებრივია, სოციალურმა ქსელებმა დაუყოვნებლივ მოახდინეს რეაგირება და წარმოადგინეს კოლაჟი, რომელშიც ფაშინიანი და კოჩარიანი მუშასა და გლეხს განასახიერებენ, რომლებსაც ხელში ნამგალი და ურო უჭირავთ, ვერა მუხინას ცნობილი საბჭოთა სკულპტურის მსგავსად.
კოლაჟი, რომელშიც ფაშინიანი და კოჩარიანი მუშასა და გლეხს განასახიერებენ, რომლებსაც ხელში ნამგალი და ურო უჭირავთ, ცნობილი საბჭოთა სკულპტურის მსგავსად
სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტი, რომელსაც, თითქოს, გადამწყვეტი როლი უნდა შეესრულებინა ამ არჩევნებზე, ძირითადად, დაპირებებისა და ფრაზების დონეზე განიხილება – „არმიის გაძლიერება“, „ეკონომიკის ნორმალიზება“, „მზადება ახალი ომისთვის“ ან „მოლაპარაკებების გზით ჰადრუთისა და შუშის დაბრუნება“.
„განათებული სომხეთი“ საზოგადოებას პროფესიონალური არმიის შექმნას სთავაზობს, რომელიც კონტრაქტზე მყოფი სამხედროებით დაკომპლექტდება, ფრონტის ხაზიდან გაიყვანენ 18-20 წლის წვევამდელებს და აზერბაიჯანთან, დაახლოებით, 450-კილომეტრიანი საზღვარი ახალი ტექნოლოგიებით აღიჭურვება. კითხვაზე, როგორ და რა სახსრებით აპირებენ ამის გაკეთებას, მოკლე პასუხს იძლევიან: „უნდა განვავითაროთ ეკონომიკა“.
„აყვავებულ სომხეთს“ უსაფრთხოების პრობლემის გადაწყვეტის თავისი რეცეპტი აქვს. უნდა გაღრმავდეს რუსეთთან სამხედრო-პოლიტიკური კავშირი.
„აუცილებელია ამ კავშირის გაღრმავება, ჩვენს სამხედრო-პოლიტიკურ მოკავშირესთან ერთად აღვადგინოთ სომხური არმიის პოტენციალი და აუცილებლობის შემთხვევაში, მოვემზადოთ ახალი გამოწვევებისთვის“, – განაცხადა ფრაქცია „აყვავებული სომხეთის“ მდივანმა, არმან აბოვიანმა.
მიუხედავად სომხეთში რუსეთის 102-ე სამხედრო ბაზის ყოფნისა და ერთობლივი სომხურ-რუსული სამხედრო ჯგუფების არსებობისა, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციისა და ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრობისა, „აყვავებული სომხეთი“ დარწმუნებულია, რომ აუცილებელია ორი ქვეყნის დამატებითი ინტეგრაცია.
მმართველი პარტიის მთავარი მოწინააღმდეგე, ოპოზიციური ბლოკი „აიასტანი“ (სომხეთი) ასევე რუსეთთან კავშირების გაღრმავების იდეით გამოდის. ბლოკის ლიდერმა, სომხეთის მეორე პრეზიდენტმა რობერტ კოჩარიანმა, რომელსაც რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმირ პუტინის ახლო მეგობრად მიიჩნევენ, სააგენტო „სპუტნიკთან“ ინტერვიუში ორ ქვეყანას „სრული ინტეგრაციისკენ“ მოუწოდა.
თუმცა, მას არ განუმარტავს, როგორ წარმოუდგენია ეს „უფრო ღრმა თანამშრომლობა“. ნაწილობრივ, საუბარია „მოკავშირე სახელმწიფოს“ შექმნაზე, იმ სახის, რასაც რუსეთი ახლა ბელარუსს სთავაზობს.
მმართველი პარტიის, „სამოქალაქო ხელშეკრულების“ ლიდერს, ნიკოლ ფაშინიანს რუსეთი პანაცეად მიაჩნია სომხეთის უსაფრთხოების პრობლემის გადაწყვეტის საქმეში და მას „ჩვენს ნომერ პირველ უსაფრთხოების პარტნიორს“ უწოდებს.
რთული სათქმელია, როგორ აღიქვამს საარჩევნო კამპანიის მონაწილეთა დისკუსიის ასეთ ზედაპირულობას, რომელსაც თან ახლავს დიდი დოზით ურთიერთშეურაცხყოფა, სევანელი მეთევზე, შირაქში მცხოვრები გლეხი ან სიუნიქის, თავუშისა და გეღარქიუნიქის მცხოვრები მოქალაქე, რომელიც ყოველდღე გრძნობს აზერბაიჯანის მხრიდან საფრთხეს საზღვარზე.
თუმცა, სხვადასხვა პოლიტიკური ძალები აგრძელებენ სომხეთის სხვადასხვა ქალაქიდან ერევანში ავტობუსებით ხალხის ჩამოყვანას, რათა მათ მიტინგებში მიიღონ მონაწილეობა. და ისინი, უბრალო მშრომელები, სარგებლობენ ამ შესაძლებლობით, რათა გაიარონ ქალაქის ცენტრში, მოინახულონ მაღაზიები და ისიამოვნონ დედაქალაქის ცხოვრების ხიბლით.
ხანდახან მეჩვენება, რომ ისინი და პოლიტიკოსები სხვადასხვა პლანეტაზე ცხოვრობენ.
ეს ისტორია არის მედიაპროექტ „ტრაექტორიების“ ნაწილი. ის მოგვითხრობს ადამიანების შესახებ, რომელთა ცხოვრებასაც სამხრეთ კავკასიაში მომხდარი კონფლიქტები შეეხო. პროექტი მუშაობს ავტორებსა და რედაქტორებთან მთელი კავკასიიდან და მხარს არ უჭერს არც ერთ მხარეს არც ერთ კონფლიქტში. ამ გვერდზე გამოქვეყნებულ პუბლიკაციებზე პასუხისმგებლები არიან ავტორები. ტოპონიმები უმრავლეს შემთხვევაში მოხსენიებულია ისე, როგორც ეს მიღებულია ავტორის საზოგადოებაში. პროექტს ევროპის კავშირის მხარდაჭერით ახორციელებენ ორგანიზაციები GoGroup MediaდაInternational Alert.
