„საფრთხე ყაზახეთისთვის თუ კოლექტიური უსაფრთხოებისთვის?“ - უშიშროების საბჭოს სხდომის შესახებ
ყაზახეთში კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის სამშვიდობოების გაგზავნის გადაწყვეტილება ამ ქვეყნის სუვერენიტეტისათვის არსებული საფრთხის გათვალისწინებით მოხდა, განაცხადა სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა კოლექტიური უშიშროების საბჭოს რიგგარეშე სესიაზე.
ყაზახეთის პრეზიდენტმა კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი, რომ ქვეყანაში სახელმწიფო გადატრიალება მზადდებოდა. რუსეთის პრეზიდენტმა კი ამ ქვეყანაში წლის დასაწყისში განვითარებული მოვლენები „აგრესიის აქტად“ შეაფასა, რომელზეც საჭირო იყო სწრაფი რეაგირება.
10 იანვარს, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოების ლიდერებმა მონაწილეობა მიიღეს ონლაინშეხვედრაში, რომლის დღის წესრიგშიც ერთი საკითხი იყო – ყაზახეთში არსებული ვითარება და მისი დარეგულირება.
შეხვედრის დროს გაჟღერებული სიტუაციის შეფასება, რატომ გაემგზავრნენ ყაზახეთში სომეხი სამშვიდობოებიც, რას ელის სომხეთი კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციისგან და იმაზე, თუ რამდენად სწრაფად იგეგმება სამხედრო ბლოკის სამშვიდობო ოპერაციის დასრულება.
- „რუსეთი ასე უბრალოდ არ წავა“ – ექსპერტები ყაზახეთში მიმდინარე პროტესტზე
- რა ხდება ყაზახეთში: პროტესტი, შეტაკებები, გადადგომები. ფოტო და ვიდეო
კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია – სამხედრო ბლოკი, რომელიც რუსეთის ლიდერობით მოქმედებს. სომხეთი ამ ორგანიზაციის წევრია, მის შემადგენლობაში ასევე შედიან ბელარუსი, ყაზახეთი, ყირგიზეთი და ტაჯიკეთი. 2021 წლის შემოდგომიდან სომხეთი ორგანიზაციის თავმჯდომარე ქვეყანა გახდა. ყაზახეთში სამხედრო კონტინგენტის გაგზავნის შესახებ 6 იანვრის ღამით, Facebook-ის საკუთარ გვერდზე, პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა გაავრცელა ინფორმაცია.
გადაწყვეტილება ორგანიზაციისთვის ყაზახეთის პრეზიდენტის მიმართვის შემდეგ მიიღეს. მასობრივი პროტესტის ტალღა იქ იანვრის პირველ დღეებში დაიწყო თხევადი გაზის საფასურის გაზრდის გამო. მაგრამ სიტუაცია ვერ დაამშვიდა ვერც ხელისუფლების თანხმობამ ფასების შემცირებაზე და ვერც მთავრობის გადადგომამ.
დღეისათვის გამოქვეყნებული მონაცემებით, შეტაკებების შედეგად ყაზახეთში დაიღუპა 164 ადამიანი, სამედიცინო დახმარება აღმოუჩინეს 2 265 მოქალაქეს, მათგან 719-ის ჰოსპიტალიზაცია მოხდა, 83 მძიმე მდგომარეობაშია. პოლიციამ, დაახლოებით, 8 000 ადამიანი დააკავა, ამოღებულია 116 ერთეული ცეცხლსასროლი იარაღი.
სომეხი სამშვიდობოები პროტესტის მონაწილეებს არ დაშლიან
ყაზახეთში გაგზავნილ სამშვიდობოებს შორის 100 სომეხი სამხედრო მოსამსახურეა. პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანის გადაწყვეტილებამ მათი ყაზახეთში გაგზავნის შესახებ, საზოგადოებაში ნეგატიური რეაქცია, ექსპერტთა წრეში კი მწვავე კრიტიკა გამოიწვია.
საქმე ისაა, რომ კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციამ სამშვიდობოები გაგზავნა ყაზახეთში, მაგრამ არ გამოეხმაურა სომხეთის მოწოდებას დახმარების შესახებ, როდესაც აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები შეიჭრნენ სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე. საუბარია მოვლენებზე, რომელიც 2021 წლის მაისში დაიწყო. სომხეთმა ოფიციალურად მიმართა კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციას დახმარების თხოვნით, თუმცა, დადებითი პასუხი ვერ მიიღო.
პრემიერი იძულებული იყო, განემარტა, ამის მიუხედავად, რატომ მიიღო ყაზახეთში სომეხი სამშვიდობოების გაგზავნის გადაწყვეტილება:
„სიტუაციის სწრაფი განვითარების გათვალისწინებით – საფრთხე ყაზახეთის უსაფრთხოების, სტაბილურობისა და სუვერენიტეტისთვის – კონსენსუსის საფუძველზე გადაწყდა ქვეყანაში სამშვიდობოების გაგზავნა სტრატეგიული ობიექტების დასაცავად“.
ოფიციალურად აცხადებენ, რომ სომეხი სამხედროები მონაწილეობას არ მიიღებენ საპროტესტო აქციების დაშლაში.
ნიკოლ ფაშინიანს კი ყაზახეთში არსებული სიტუაცია საგანგაშოდ მიაჩნია „მასში საერთაშორისო ტერორისტული დაჯგუფებების ჩართულობის“ გამო.
პრემიერ-მინისტრმა საბჭოს სხდომაზე ხაზი გაუსვა, რომ ცოტა ხნის წინ სომხეთი თვითონ შეეჯახა რეგიონში უცხოელი დაქირავებული მებრძოლების ყოფნას, გაიხსენა მათი გადასროლა ყარაბაღში 2020 წლის შემოდგომაზე 44-დღიანი ომის დროს.
ფაშინიანი ვარაუდობს, რომ კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის ძალისხმევა უმოკლეს ვადებში შეუწყობს ხელს ყაზახეთში ნორმალური ცხოვრების აღდგენას, თავად სამხედრო ბლოკი კი შეძლებს ექსცესების შემთხვევაში რეაგირების მექანიზმების დალაგებასა და სრულყოფას.
„სამშვიდობოების გაშვების მექანიზმი მუშაობს“
კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის გენერალური მდივანი სტანისლავ ზასი საუბრობდა იმაზე, რომ ეს ბლოკის პირველი მცდელობაა, სამხედრო დახმარება გაგზავნოს თავის შემადგენლობაში მყოფ ერთ-ერთ ქვეყანაში და მან აჩვენა, რომ მექანიზმი მუშაობს.
ზასის თქმით, სამშვიდობოები გადაისროლეს ნურსულთანში, ალმათიში, ალმათის ოლქში და ჯარების განთავსება უკვე დასრულებულია. სამშვიდობოების მოქმედების კოორდინირებას ოპერატიული ჯგუფი ახდენს. დღეისათვის არ არსებობს პრობლემა, რომელსაც კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოების ხელმძღვანელების დონეზე გადაწყვეტა ესაჭიროება.
11 იანვარს თავად სტანისლავ ზასი გაემგზავრება ყაზახეთში სიტუაციის ადგილზე შესასწავლად.
რუსეთის პრეზიდენტმაც ასევე ხაზი გაუსვა, რომ კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციამ „პირველად აჩვენა საქმეში პოტენციალი, სწრაფად, გადამწყვეტად და ეფექტიანად მოქმედების შესაძლებლობა“. პუტინის თქმით, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის ბოლო მოქმედებებმა აჩვენა, რომ სამუშაომ, რომელიც საერთო უსაფრთხოების სისტემის ორგანიზების მიმართულებით გატარდა, შედეგი გამოიღო.
როგორც პუტინმა განაცხადა, ყაზახეთზე თავდასხმა „აგრესიის აქტი“ იყო, რომელზეც საჭირო იყო სწრაფი რეაგირება:
„კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის ხაზით მიღებულმა ზომებმა ნათლად აჩვენა, რომ არ დავუშვებთ სიტუაციის რყევას ჩვენთან სახლში და არ დავუშვებთ ე.წ. ფერადი რევოლუციების სცენარის განხორციელებას“.
რუსეთის პრეზიდენტი ირწმუნება, რომ სამშვიდობო კონტინგენტი ყაზახეთიდან საკუთარი ფუნქციების შესრულებისთანავე გავა.
„ტერორისტების მონაწილეობის დამადასტურებელი მტკიცებულებები წარმოდგენილი იქნება“
ყაზახეთის პრეზიდენტი ყასიმ-ჟომარტ ტოყაევიც ვიდეოკონფერენციის დროს საუბრობდა იმაზე, რომ მასშტაბური ანტიტერორისტული ოპერაცია ყაზახეთში უახლოეს მომავალში დასრულდება, ისევე როგორც კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის მისია.
მან ქვეყანაში განვითარებულ მღელვარებაში ტერორისტებისა და „უცხოელი ბოევიკების“ ჩართულობის შესახებ განაცხადა. მისი თქმით, მტკიცებულებებს საერთაშორისო თანამეგობრობას უახლოეს პერიოდში წარუდგენენ:
„შემთხვევითი არ არის, რომ ტერორისტები ღამით თავს ესხმოდნენ მორგებს და იტაცებდნენ თავიანთი თანამებრძოლების ცხედრებს. მათ გვამები ბრძოლის ველიდანაც გაჰქონდათ. ეს არის ცნობილი წარმოშობის საერთაშორისო ტერორისტების პრაქტიკა. სწორედ ასე ფარავენ ისინი საკუთარ კვალს“.
ტოყაევის თქმით, წლის დასაწყისში მომხდარი ყველა მოვლენა ერთ მიზანს ემსახურებოდა – მომხდარიყო სახელმწიფო გადატრიალება და გამოძიება აჩვენებს, რამდენად დიდი ხნის განმავლობაში მზადდებოდა ეს ოპერაცია.
