რუსეთიდან ნაღდი ფულით: რუსები გარბიან, საქართველოში ეკონომიკური ბუმია
რუსები გარბიან – საქართველო ყვავდება
მაშინ როცა პუტინის მიერ გაჩაღებული ომი ახრჩობს ევროპას, პატარა საქართველო – რუსეთის მიერ ოკუპირებული – მოულოდნელ ეკონომიკურ ბუმს განიცდის.
წელს საქართველო უნდა გახდეს ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი ეკონომიკა მსოფლიოში – 100 000-ზე მეტი რუსის შემოდინების გამო. ისინი საქართველოში მას შემდეგ გადაბარგდნენ, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა და ვლადიმირ პუტინმა მობილიზაცია გამოაცხადა.
მაშინ როცა მსოფლიოს უმეტესი ნაწილი რეცესიისკენ მიდის, საერთაშორისო ორგანიზაციების მონაცემებით, საქართველო, რომლის მოსახლეობაც 3,7 მილიონს შეადგენს, 2022 წელს 10 პროცენტიან ეკონომიკურ ზრდას დააფიქსირებს რუსების შემოტანილი ფულით გამოწვეული ბუმის ფონზე.
ამით საქართველოს მოკრძალებული, 19 მილიარდი დოლარის ეკონომიკა გაუსწრებს განვითარებად ბაზრებს – როგორიცაა, მაგალითად, ვიეტნამი და ნავთობის ექსპორტიორებს, როგორიცაა ქუვეითი.
„ეკონომიკური თვალსაზრისით, საქართველოში საქმეები ძალიან კარგად მიდის“, – განუცხადა Reuters-ს ქვეყნის უმსხვილესი ბანკის, TBC-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა ვახტანგ ბუცხრიკიძემ.
”ეს ერთგვარი ბუმია – დასძინა მან – ყველა ინდუსტრია, მიკროდან კორპორაციამდე, ძალიან კარგად მუშაობს. ვერ ვიხსენებ ვერც ერთს, რომელსაც წელს პრობლემები შეექმნა.“
საზღვრის კვეთის სტატისტიკის მიხედვით, წელს საქართველოში სულ მცირე 112 000 რუსი შევიდა. საქართველოს მთავრობის ცნობით, პირველი დიდი ტალღა 43 000 ადამიანი იყო – 24 თებერვლის შემდეგ, როდესაც რუსეთი შეიჭრა უკრაინაში. მეორე კი სექტემბრის ბოლოს – მას შემდეგ, რაც პუტინმა მობილიზაცია გამოაცხადა.
საქართველოს ეკონომიკურმა ბუმმა გააოგნა ბევრი ექსპერტი, რომლებიც წინასწარმეტყველებდნენ ომის საშინელ შედეგებს დიდ მეზობელზე ეკონომიკურად დამოკიდებული ქვეყნისთვის.
ამრიგად, ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (EBRD) მარტში საქართველოს ეკონომიკას სერიოზული დარტყმა უწინასწარმეტყველა; მსოფლიო ბანკმა კი აპრილში იწინასწარმეტყველა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური ზრდა 2022 წელს შენელდებოდა.
„მიუხედავად ჩვენი მოლოდინისა… რომ უკრაინასთან ომს სერიოზული უარყოფითი შედეგები მოჰყვებოდა საქართველოს ეკონომიკისთვის, ეს ასე არ მოხდა – თქვა დიმიტარ ბოგოვმა, EBRD-ის წამყვანმა ეკონომისტმა აღმოსავლეთ ევროპის საკითხებში – პირიქით, ჩვენ ვხედავთ, რომ წელს საქართველოს ეკონომიკა საკმაოდ კარგად, ორნიშნა რიცხვით იზრდება.“
თუმცა, ამ ზრდას ყველასათვის არ მოაქვს სარგებელი: ათიათასობით რუსის შემოსვლამ ფასების ზრდა გამოიწვია და ქართველების ნაწილი გააძევა ისეთი სექტორებიდან, როგორიცაა საცხოვრებლის დაქირავება და განათლება.
ბიზნესის წარმომადგენლები ასევე შიშობენ, რომ საქართველო აუცილებლად დადგება დიდი პრობლემის წინაშე – როდესაც ომი დასრულდება და რუსები სახლებში დაბრუნდებიან.
საქართველოში მილიარდი დოლარით
საქართველომ თავად აწარმოა ხანმოკლე ომი რუსეთთან 2008 წელს სამხრეთ ოსეთის – რუსეთის მიერ კონტროლირებადი სეპარატისტული რეგიონის გამო.
თუმცა, ახლა საქართველოს ეკონომიკა სარგებელს ნახულობს რუსეთთან მისი გეოგრაფიული სიახლოვისა და ლიბერალური საიმიგრაციო პოლიტიკის წყალობით, რომელიც საშუალებას აძლევს რუსებს და ბევრ სხვა ქვეყნიდან ჩამოსულ ადამიანებს იცხოვრონ, იმუშაონ და გააკეთონ ბიზნესი ქვეყანაში ვიზის გარეშე.
გარდა ამისა, ისინი, ვინც რუსეთიდან გარბიან, ამას თავიანთი ფულით აკეთებენ.
საქართველოს ცენტრალური ბანკის მონაცემებით, აპრილიდან სექტემბრამდე რუსებმა საქართველოში 1 მილიარდ დოლარზე მეტი გადარიცხეს ფულადი გზავნილების სახით, რაც ხუთჯერ მეტია, ვიდრე 2021 წლის ანალოგიურ პერიოდში.
ამ ნაკადმა ხელი შეუწყო ქართული ლარის გამყარებას სამი წლის განმავლობაში პირველად.
- “რომ გათენდება, ვამოწმებ, რა ხდება უკრაინაში, ამით ვცხოვრობ” — უკრაინაში დაღუპული ქართველი მებრძოლების ნათესავების მონოლოგები
- „თუ საზღვარს ჩაკეტავენ, ერთადერთი გზა დარჩება – გზა ომში“ . რუსეთიდან გამოქცეულების ისტორიები
- რუსეთის მოქალაქეების მეორე ტალღა სომხეთში: რისკები პატარა ქვეყნისთვის
თიბისი ბანკის აღმასრულებელი დირექტორის, ვახტანგ ბუცხრიკიძის და ადგილობრივი მედიის ინფორმაციით, შემოსული რუსების დაახლოებით ნახევარი ტექნოლოგიურ სფეროშია დასაქმებული – საქართველოში ათიათასობით IT პროფესიონალი გადავიდა.
„ეს მდიდარი ხალხია… ისინი საქართველოში ბიზნეს იდეებით ჩამოდიან “, – თქვა დავით კეშელავამ, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის (ISET) უფროსმა თანამშრომელმა.
„ჩვენ ველოდით, რომ ომს ბევრი უარყოფითი შედეგი მოჰყვებოდა – დასძინა მან – მაგრამ ყველაფერი სულ სხვაგვარად მოხდა – ომმა ქვეყანაზე პოზიტიურად იმოქმედა“.
თავისუფალი ბინები აღარ არის
ახალშემოსულების ეფექტი ყველაზე აშკარაა დედაქალაქის ბინების გაქირავების სექტორში, სადაც გაზრდილი მოთხოვნა დაძაბულობას ამძაფრებს.
თიბისი ბანკის ანალიზის მიხედვით, წელს თბილისში ბინის ქირა 75 პროცენტით გაიზარდა. ამან მნიშვნელოვანი პრობლემები შეუქმნა დაბალი შემოსავლის ადამიანებს და სტუდენტებს.
19 წლის ქართველმა ნანა შონიამ რუსეთის შემოჭრამდე რამდენიმე კვირით ადრე მოილაპარაკა და შეათანხმა ორწლიანი კონტრაქტი თვეში 150 დოლარად, ბინა ქალაქის ცენტრში. ივლისში ბინის მეპატრონემ იგი სახლიდან გააძევა, ნანას გადაბარგება ქალაქის გარეუბანში მოუწია.
„სამსახურში 10 წუთში მივდიოდი. ახლა მინიმუმ 40 მჭირდება. ავტობუსით და მეტროთი მიწევს მგზავრობა და ხშირად საცობებში ვყოვნდები,”– გვითხრა მან.
ჰელენ ხოსე, 21 წლის სამედიცინო ინსტიტუტის სტუდენტი ინდოეთიდან, იძულებული გახდა ერთი თვე გაეტარებინა მეგობრის სახლში მას შემდეგ, რაც მისი ქირა გაორმაგდა.
„ადრე ძალიან ადვილი იყო ბინის შოვნა. ახლა კი ჩემი ბევრი მეგობარი უნდა წავიდეს, რადგან მოვიდნენ რუსები, რომლებიც მზად არიან ჩვენზე მეტი გადაიხადონ“, – თქვა მან.
“შეიძლება კრიზისი დაიწყოს”
“TBC ბანკის” დირექტორი ვახტანგ ბუცხრიკიძე ახალშემოსულებში ხედავს პოტენციალს, რომ მათ შეავსონ საქართველოს ეკონომიკაში არსებული ხარვეზები.
„ისინი ძალიან ახალგაზრდები არიან, განათლებულები და მცოდნეები – ჩვენთვის და სხვა ქართული კომპანიებისთვის ეს ძალიან კარგი შესაძლებლობაა“, – თქვა მან.
თუმცა, ეკონომისტები და ბიზნესმენები კვლავ შეშფოთებულნი არიან ომის გრძელვადიანი უარყოფითი შედეგებით: რა შეიძლება მოხდეს, თუ რუსები სახლში დაბრუნდებიან?
„ჩვენ ვერ დავგეგმავთ მომავალს ახალ მიგრანტებზე დაყრდნობით“, – თქვა შიო ხეცურიანმა, საქართველოს უძრავი ქონების ერთ-ერთი უმსხვილესი კომპანიის აღმასრულებელმა დირექტორმა.
ეკონომისტები ასევე აფრთხილებენ საქართველოს ხელისუფლებას, რომ ეკონომიკური ბუმი შეიძლება დიდხანს არ გაგრძელდეს. გაურკვევლობა ჯერ კიდევ არსებობს და კრიზისმა შესაძლოა გარკვეული დაგვიანებითი დაარტყმა მიაყენოს საქართველოს.
